web analytics

Nederland en de Oscars

Reacties zijn gesloten

In aanloop naar de prijzenregen voor de Amerikaanse filmindustrie tijdens de Oscarnacht aankomende zondag, blikt René van Dam terug op bijna een halve eeuw aan Nederlandse Oscar-historie. Alle inzendingen, nominaties en winnaars komen daarbij aan bod.

Oscar voor beste niet-Engels gesproken film
De Academy Award voor de beste, niet-Engels gesproken film wordt, in navolging van de Vereniging van New Yorkse filmcritici, sinds 1947 – met uitzondering van 1953 – uitgereikt. Tot en met 1955 werd de Oscar voor beste buitenlandse film zonder nominaties van te voren aan de winnende film toegekend. Sinds 1956 worden net als bij de andere categorieën eerst de nominaties bekend gemaakt. Ieder land kan één film inzenden om mee te dingen naar het predikaat ‘beste buitenlandse film’. Welke film wordt ingezonden wordt per land bepaald. In Nederland is dat sinds begin jaren zestig de NBF (Nederlandse Beroepsvereniging van Filmers) – tegenwoordig: Audiovisuele Beroepsvereniging NBF. Daarnaast bestaat de selectiecommissie in Nederland uit afgevaardigden van de Nederlandse Federatie voor de Cinematografie (NFC) en het Genootschap Nederlandse Speelfilmmakers (GNS).

Om voor een Oscar in aanmerking te komen, moet de film tussen 1 oktober en 30 september van het jaar ervoor in het land van herkomst in de bioscoop zijn geweest. Een première in de VS is in tegenstelling tot alle andere categorieën niet noodzakelijk, maar een kopie met Engelse nasynchronisatie of ondertiteling moet ter beschikking staan. Wanneer alle inzendingen tenslotte vaststaan wordt er door een vertegenwoordiging van de nationale filmindustrie, waaronder een vertegenwoordiger van de Kring van Nederlandse Filmjournalisten, een inzending uitgekozen en ingestuurd. Wanneer een in het Engels nagesynchroniseerde of ondertitelde buitenlandse film in Los Angeles in première gaat (gewone roulatie), kan deze film zich daarmee ook voor de ‘gewone’ Oscar ‘beste film’ kwalificeren.

Dit is één keer voorgekomen bij een Nederlandse film; HET MEISJE MET HET RODE HAAR in 1981. De film werd echter niet genomineerd. Nederland heeft tot  op heden (2009) zeven nominaties in de categorie beste speelfilm behaald. Driemaal ontving een Nederlandse regisseur ook daadwerkelijk de felbegeerde Academy Award. Niet-Engelstalige inzendingen voor de Oscar hoefden vanaf juli 2006 niet meer in de officiële taal van het land van herkomst te zijn. Zolang de dominerende taal in de productie niet Engels is, mag een film uit welk land dan ook in elke taal. Het besluit volgde op de controverse rond de Italiaanse inzending Private. De productie werd in 2005 geweigerd omdat er alleen maar werd gesproken in talen van het Midden-Oosten.

Nederlandse inzendingen:

1959 DORP AAN DE RIVIER / Fons Rademakers; Bert Haanstra ontving een Oscar voor de korte documentaire GLAS.

1963 ALS TWEE DRUPPELS WATER / Fons Rademakers

1969 MONSIEUR HAWARDEN / Harry Kümel

1972 In de categorie korte documentaire won Charles Hugenot van der Linden een Oscar voor DEZE KLEINE WERELD.

1973 TURKS FRUIT / Paul Verhoeven

1974 HELP, DE DOKTER VERZUIPT! / Nikolaï van der Heyde

1975 DOKTER PULDER ZAAIT PAPAVERS / Bert Haanstra

1976 MAX HAVELAAR / Fons Rademakers

1977 SOLDAAT VAN ORANJE / Paul Verhoeven; Co Hoedeman kreeg (namens Canada) een Oscar voor de korte animatiefilm HET ZANDKASTEEL.

1978 PASTORALE 1943 / Wim Verstappen

1979 EEN VROUW ALS EVA / Nouchka van Brakel

1980 OPNAME / Erik van Zuylen

1981 COME-BACK! / Jonne Severijn; HET MEISJE MET HET RODE HAAR van Ben Verbong was ook in de race om een nominatie doordat de film in Los Angeles in première was gegaan.

1982 VAN DE KOELE MEREN DES DOODS / Nouchka van Brakel

1983 DE VIERDE MAN / Paul Verhoeven

1984 SCHATJES / Ruud van Hemert

1985 DE DREAM / Pieter Verhoeff; Cilia van Dijk kreeg een Oscar voor de korte animatiefilm ANNA EN BELLA.

1986 DE AANSLAG / Fons Rademakers

1987 VAN GELUK GESPROKEN / Pieter Verhoeff; De Amerikaanse film ROBOCOP van de Nederlandse regisseur Paul Verhoeven behaalde twee nominaties voor het geluid en de montage.

1988 SPOORLOOS / George Sluizer; SPOORLOOS werd gediskwalificeerd omdat er te weinig Nederlands in gesproken werd. Vreemd genoeg won Denemarken dat jaar met PELLE EROBREREN (PELLE DE VEROVERAAR) een film waarin meer Zweeds dan Deens te horen is. Als gevolg van deze kwestie zijn het jaar erna de reglementen aangepast: een film hoeft niet langer geheel gesproken te zijn in de taal van het land van herkomst.

1989 LEEDVERMAAK / Frans Weisz

1990 DE AVONDEN / Rudolf van den Berg

1991 ELINE VERE / Harry Kümel

1992 DE NOORDERLINGEN / Alex van Warmerdam; De Belgische inzending was DAENS; een Belgisch-Nederlands-Franse co-produktie. DAENS kreeg een Oscar-nominatie.

1993 DE KLEINE BLONDE DOOD / Jean van de Velde

1994 06 / Theo van Gogh; Nominatie voor de Nederlanders Ben van Os en Jan Roelfs voor de art direction van de film ORLANDO.

1995 ANTONIA / Marleen Gorris; Nominatie voor Michael Dudok de Wit voor de korte animatiefilm The Monk and The Fish

1996 LANG LEVE DE KONINGIN! / Esmé Lammers

1997 KARAKTER / Mike van Diem; De Nederlandse art director Jan Roelfs kreeg een nominatie voor zijn werk aan de Amerikaanse film GATTACA. Nominatie voor de Nederlandse animatiefilm T.R.A.N.S.I.T van Piet Kroon en Michael Dudok de Wit.

1998 DE POOLSE BRUID / Karim Traïdia

1999 MADELIEF: KRASSEN IN HET TAFELBLAD / Ineke Houtman; Nominatie voor de Nederlandse animatiefilm 3 MISSES van Paul Driessen. Nominatie voor de Amerikaanse film THE INSIDER; geproduceerd door Pieter Jan Brugge.

2000 KRUIMELTJE / Maria Peters; De Belgische inzending was IEDEREEN BEROEMD!, een Belgisch-Frans-Nederlandse co-productie, en deze ontving een Oscar-nominatie. De korte Nederlandse animatiefilm FATHER AND DAUGHTER van regisseur Michael Dudok de Wit kreeg een Oscar.

2001 NYNKE / Pieter Verhoeff; De film NO MAN’S LAND van Danis Tanovic uit Bosnië kreeg de Oscar voor beste buitenlandse film. Daarin speelt Serge Henri Valcke een bijrol.

2002 ZUS & ZO / Paula van der Oest; De Argentijns-Nederlandse co-productie VALENTIN van Alejandro Agresti was de Argentijnse inzending.

2003 DE TWEELING / Ben Sombogaart; De Belgische inzending was VERDER DAN DE MAAN van Stijn Coninx, een Belgisch-Nederlandse co-productie.

2004 SIMON / Eddy Terstall

2005 BLUEBIRD / Mijke de Jong; PARADISE NOW, de speelfilm van de Nederlands-Palestijnse regisseur HANY ABU-ASSAD, was de Palestijnse inzending voor de Oscars. PARADISE NOW is een van oorsprong Nederlandse productie gerealiseerd in een Nederlands-Duits-Franse co-productie in samenwerking met een Israëlische co-producent. Hierdoor wordt de film als Nederlandse film en als Europese film erkend (PARADISE NOW won tijdens het filmfestival van Berlijn de Blaue Engel Award voor beste Europese film). De Oscar Academy beoordeelt op taal en inhoud en omdat de film Arabisch is gesproken en grotendeels in de Palestijnse gebieden is opgenomen, wordt hij door hen als Palestijns gezien. BLUE BIRD werd in december 2005 geweigerd voor de Oscaruitreiking van 2006. Volgens de organisatie van de Oscars, de Academy of Motion Picture Arts and Sciences, voldoet Bluebird niet aan de voorwaarden, omdat de film al op de Nederlandse televisie is geweest. Directeur Claudia Landsberger van Holland Film, die de Nederlandse film in het buitenland onder de aandacht brengt, spreekt van een ‘hoogst ongelukkige situatie’. Landsberger wijst erop dat een bioscoopversie van Bluebird – op het festival van Berlijn onderscheiden met de Glazen Beer – naar Los Angeles is ingezonden. ‘De producent heeft nadrukkelijk gezegd dat deze versie heel anders is dan de tv-versie. De Amerikanen denken daar anders over. Zij zien onvoldoende verschil tussen beide montages.’ Bluebird is de vierde productie die dit jaar door de Academy wordt geweigerd. De inzendingen van Bolivia en Tadzjikistan werden geschrapt omdat beide landen te laat een ondertitelde filmkopie afleverden. De Italiaanse inzending Private moest worden teruggetrokken omdat in die film grotendeels Arabisch wordt gesproken. Voor een andere Nederlandse inzending is het te laat, stelt Landsberger. ‘Wij hebben geprobeerd de Academy op andere gedachten te brengen. Dat is dus niet gelukt.’Landsberger wijst erop dat de Academy geen harde criteria hanteert bij de afweging wel of geen films toe te laten. De organisatie zou zich door de toename van het aantal inzendingen bovendien strenger opstellen dan voorheen.

2006 ZWARTBOEK / Paul Verhoeven; De Belgische jury van filmprofessionals zond de Belgisch-Nederlandse coproductie EEN ANDER ZIJN GELUK van Fien Troch in voor de beste niet-Engelstalige film. ZWARTBOEK haalde het tot de shortlist.

2007 DUSKA / Jos Stelling; De Belgische jury van filmprofessionals zond de Belgisch-Nederlandse coproducie BEN X van Nic Balthazar in.

2008 DUNYA EN DESIE / Dana Nechushtan

2009 OORLOGSWINTER / Martin Koolhoven; De film bereikte de shortlist, maar werd uiteindelijk niet genomineerd. Vooraf was er veel ophef over de Nederlandse inzending. In eerste instantie werd, na uitgebreid beraad en vele (publieke) discussies, besloten WIT LICHT van Jean van de Velde in te zenden. Nadat enkele filmmakers twijfelden aan de geldigheid van de inzending, besloot men OORLOGSWINTER achter de hand te houden. De Academy wees WIT LICHT vervolgens inderdaad af – de film voldeed niet aan de regels -, waarna OORLOGSWINTER alsnog werd ingezonden. De film werd gezien als een grote kanshebber op een nominatie en haalde het tot de laatste negen, maar viel bij de nominaties uiteindelijk net buiten de boot. De Belgische jury zond de Belgisch-Nederlandse coproductie DE HELAASHEID DER DINGEN van Felix van Groeningen in.

2010 TIRZA / Rudolf van den Berg

2011 SONNY BOY / Maria Peters

2012 KAUWBOY / Boudewijn Koole


Academy Award Nominaties:

1959 DORP AAN DE RIVIER / Fons Rademakers; Fons Rademakers verwachtte zelf helemaal geen prijs, maar vond de nominatie op zichzelf al heel aardige publiciteit. In 1959 werd ORFEU NEGRO van Marcel Camus (Frans-Italiaans-Braziliaanse co- produktie) winnaar.

1973 TURKS FRUIT / Paul Verhoeven; In 1973 kreeg LA NUIT AMÉRICAINE van François Truffaut (Frans-Italiaanse co- produktie) de Academy Award.

2002 ZUS & ZO / Paula van der Oest; De concurrenten waren de Finse film The Man without a Past van Aki Kaurismäki, de Chinese film Hero van Zhang Yimou, de Mexicaanse film El Crimen del Padro Amaro van Carlos Carrera en de winnende Duitse film Nirgendwo in Afrika (Nowhere in Africa) van Caroline Link.

2003 DE TWEELING / Bem Sombogaart; De concurrenten waren LES INVASIONS BARBARES/THE BARBARIAN INVASIONS (Canada), EVIL (Zweden), THE TWILIGHT SAMURAI (Japan) en ZELARY (Tsjechië). LES INVASIONS BARBARES won. Ben van Os en Cecile Heideman zijn genomineerd voor een Oscar voor de Art direction van de Vermeer-film Girl With A Pearl Earring. Dien van Straalen voor de Costume Design van Girl With A Pearl Earring. Nooit eerder had Nederland drie kanshebbers. Helaas werd geen van de drie verzilverd.



Academy Award Winnaars:

1986 DE AANSLAG / Fons Rademakers

Andere genomineerden in 1986 waren BETTY BLUE (Jean-Jacques Beineix, Frankrijk), THE DECLINE OF THE AMERICAN EMPIRE (Denys Arcand, Canada), MY SWEET VILLAGE (Jiri Menzel, Tsjecho-Slowakije) en 38 (Wolfgang Glück, Oostenrijk).

DE AANSLAG kreeg eerder tijdens de Nederlandse Filmdagen 1986 slechts een half Gouden Kalf en werd geweigerd voor de competitie in Cannes. Na het winnen van de Oscar werd de film opnieuw uitgebracht. Vóór het winnen van de Academy Award trok de film 300.000 bezoekers. DE AANSLAG is de eerste Nederlandse film die door Cannon is gefinancierd. In de vele artikelen die over het winnen van de Oscar zijn verschenen wordt de Oscar gezien als belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van de Nederlandse film. Hans Kroon verwoordt het in ‘Trouw’ d.d. 1 april 1987 aldus: ‘Zeker na de Oscar voor DE AANSLAG valt niet te ontkennen dat de Nederlandse film een woordje meespreekt. De tijd van het pionieren is definitief voorbij. Nu komt het erop aan het baanbrekende werk van figuren als Haanstra en Rademakers vast te houden en verder uit te bouwen’.

Volgens Jan Blokker (destijds voorzitter van het Productiefonds van de Nederlandse film) schept de Oscar-onderscheiding kansen voor de Nederlandse film, hoewel niet alle Nederlandse films Oscar-rijp zijn. In ieder geval is met de bekroning van DE AANSLAG duidelijk gemaakt dat Nederland geen obscuur filmland is. Fons Rademakers zelf beschouwde in het ‘Haarlems Dagblad’ van 31 maart 1987 en ‘de Telegraaf’ van 1 april 1987 de Oscar als een prijs voor Nederland in het algemeen. ‘Zo wordt de prijs ook uitgereikt. Hij is voor het land. Ik denk dat het niet alleen heel leuk is, maar ook goed voor onze filmindustrie. Men realiseert zich nu dat er in Nederland films gemaakt worden. Dat kan helpen’. In ‘de Telegraaf’ uit Fons Rademakers het vermoeden dat ‘deze Oscar niet alleen voor DE AANSLAG is, maar ook een beetje voor MAX HAVELAAR is. Daarvoor was mij destijds een nominatie beloofd, maar toen het zover was, stond ik niet op de lijst. Dat was een zeer grote teleurstelling’.

Fons Rademakers nam de Oscar met zichtbaar enthousiasme aan van de acteur Anthony Quinn. Van zijn dankwoord maakte Fons Rademakers een soort buikspreeknummer met het bronzen beeldje: ‘Oscar zegt: dank u wel en laat u niet afschrikken door ondertitelde films in een buitenlandse taal, want in vreemde talen is het net zo goed mogelijk een verhaal te vertellen en emoties over te brengen’.

Met het krijgen van de Oscar heeft Fons Rademakers/Nederland zich geschaard in de eregalerij van illustere, niet-Amerikaanse regisseurs als Bergman, Buñuel, Kurosawa en Schlöndorf.

1995 ANTONIA / Marleen Gorris

Andere genomineerden in 1996 waren LUST OCH FÄGRING STOR/ALL THINGS FAIR (Bo Widerberg, Zweden), POUSSIÈRE DE VIE/DUST OF LIFE (Rachid Bouchareb, Algerije), O QUATRILHO (Fabio Barreto, Brazilië) en L’UOMO DELLE STELLE/THE STAR MAKER (Giuseppe Tornatore, Italië).

ANTONIA kreeg in het buitenland een unanieme erkenning; nog voor de Oscars uitgereikt waren had de ‘Los Angeles Times’ de film al uitgeroepen tot de enige terechte winnaar. Dat is uitzonderlijke lof voor een film in originele uitvoering en voorzien van ondertitels. In Nederland waren de meningen verdeeld bij de première tijdens het Nederlands Film Festival in september 1995. Daar kreeg ANTONIA twee Gouden Kalveren: één voor de regie van Marleen Gorris en één voor Willeke van Ammelrooy als beste actrice. Van de landelijke kranten waren ‘Het Parool’, ‘de Volkskrant’ en ‘de Telegraaf’ enthousiast, terwijl de recensenten van ‘Algemeen Dagblad’, ‘Trouw’ en ‘NRC Handelsblad’ vernietigend waren.

Over de hele linie waren in Amerika de recensies positiever. In de Nederlandse bioscopen kwamen tot aan de Oscar-uitreiking 41.000 mensen de film bekijken. Overigens: zowel ZUSJE als TOT ZIENS trokken in Nederland meer bezoekers dan ANTONIA. ANTONIA draaide op het moment van de Oscar-uitreiking -vijf maanden na de première- nog in 7 bioscopen. In Amerika trok ANTONIA al 80.000 bezoekers. In Nederland werd het aantal kopieën na het winnen uitgebreid tot 14 kopieën; in de VS tot 100. Het weekend na de Oscar-uitreiking heeft de film in Nederland ruim vijfduizend bezoekers getrokken. Dat zijn er duizend meer dan in de openingsweek in september 1995.

Marleen Gorris is de allereerste vrouwelijke speelfilmregisseur die is genomineerd en bekroond gedurende de 69 jaar dat de Academy Awards worden uitgereikt. Overigens ging dit jaar ook de Oscar voor de korte Amerikaanse speelfilm naar een vrouw. Marleen Gorris noemde het ontvangen van de Oscar ‘een sprookje’; ‘Sommigen hebben gezegd dat deze film over een sprookje gaat. Dat ik nu deze prijs ontvang, is een sprookje dat uitkomt’. Ze kreeg de Oscar -nadat om 5.10 uur Nederlandse tijd het verlossende woord was gevallen- uit handen van Mel Gibson. Ze bedankte de leden van de Academy, hoofdrolspeelster Willeke van Ammelrooy en haar moeder ‘zonder wie ze nooit de lol had kunnen hebben die ze nu had’. Een woord van dank ging ook uit naar de Amerikaanse distributiemaatschappij First Look. ‘Op het afgelopen festival van Cannes toonden ze heel veel vertrouwen in wat toen nog een obscure Hollandse film leek’, aldus de cineaste.

Het is zeker dat de strategische publiciteitscampagne van de Amerikaanse distributeur First Look heeft bijgedragen aan het succes. Op 2 januari bracht First Look ANTONIA in 16 kopieën uit, later uitgebreid naar 21. Op 2 februari -twee weken voordat de nominaties bekend werden- kwam ANTONIA in een aantal grote Amerikaanse steden uit; waaronder Los Angeles. Er werd gelobbyd bij de commissie van de 300 Academy-leden (uit de in totaal 5000 leden) die bepalen wie de Oscar ‘beste niet-Engelse film’ daadwerkelijk krijgt om de film te gaan zien en uitgebreid geadverteerd in de showbiz-vakbladen. Alle publiciteitsactiviteiten kostten producent Bergen en distributeur First Look zo’n 300.000 gulden. Het resultaat was ernaar. In Amerika was ANTONIA per half maart goed voor 517.000 dollar, wereldwijd bracht de film inmiddels 1,4 miljoen dollar in.

Marleen Gorris had er op gestaan de hele show van presentatrice Whoopi Goldberg te zien in plaats van zich meteen in het media- en partycircus te storten zoals gebruikelijk is. Het enige incident rond de Oscaruitreiking was het feit dat Marleen Gorris van de vier toebedeelde toegangskaarten er geen had gegeven aan Willeke van Ammelrooy. Willeke wist echter via Hans de Weers alsnog een kaart te bemachtigen. Fons Rademakers vond het heel leuk dat hij niet meer de enige Nederlander is met een Academy Award. Hij vindt dat Nederland door deze tweede Oscar ‘een beetje hoger op de troon van de filmerij’ is gekomen. Hij heeft Marleen Gorris in een fax gelukgewenst. Fons Rademakers reikte eerder, tijdens het Nederlands Film Festival, één van de twee Gouden Kalveren uit aan Marleen Gorris.

Andere -meer relativerende- reacties waren te lezen in ‘de Volkskrant’ van woensdag 27 maart 1996: ‘De Amerikaanse Oscar voor ANTONIA is groots, prestigieus en fantastisch. Maar de effecten zullen gering zijn. Dat zeggen woordvoerders van Holland Film, de Nederlandse Federatie voor de Cinematografie (NFC) en het Nederlands Fonds voor de Film. Staatssecretaris Nuis van Cultuur heeft dinsdag een telegram gestuurd aan regisseur Marleen Gorris en producent Hans de Weers. ‘Heel hartelijk gelukgewenst. Dat een zo mooie, oorspronkelijk Nederlandse film in staat is een belangrijke internationale onderscheiding in de wacht te slepen, bewijst nog maar eens dat Nederland met deze internationale co-produktie een rol van betekenis vervult in de internationale filmgemeenschap’, schrijft Nuis.

Voor Ryclef Rienstra, directeur van het Nederlands Fonds voor de Film betekent de toekenning een ’terechte bevestiging dat we als Nederland toch iets kunnen’. Maar of het ook gevolgen zal hebben voor de Nederlandse film betwijfelt hij. ‘Natuurlijk is het een groot geluk. We hebben de wereldcup. Maar zo’n prijs is eenmalig’. Holland Film Promotion, die de Nederlandse film in het buitenland promoot, deelt die mening. ‘Het geeft een extra attentie aan de Nederlandse film. Buitenlandse distributeurs zullen zeker alerter zijn, maar uiteindelijk gaat het toch om de kwaliteit van films’. Van de Oscar toekenning in 1986 voor DE AANSLAG van Fons Rademakers is volgens haar nauwelijks effect uitgegaan. Het imago van de Nederlandse film is wat opgepoetst, zegt F. van der Putte van de NFC. Het is een impuls voor de Nederlandse film, maar of de prijs ook leidt tot meer publiek betwijfelt hij’.

Kortom: Niemand kan zich rijk rekenen en borstklopperij slaat nergens op. De lof moet zich beperken tot Marleen Gorris, Hans de Weers en alle anderen die aan de film hebben meegewerkt. Tot slot: in ‘de Volkskrant’ van donderdag 4 april 1996 staat een uitgebreid interview van Ariejan Korteweg met Marleen Gorris over het ‘Oscar-gevoel’.

1997 KARAKTER / Mike van Diem

Andere genomineerden in 1997 waren: JENSEITS DER STILLE van Caroline Link (Duitsland), SECRETOS DEL CORÁZON van Montxo Armendariz (Spanje), VOR (DE DIEF) van Pavel Tsjoechraj (Rusland) en O QUE É ISSO (FOUR DAYS IN SEPTEMBER) van Bruno Barreto (Brazilië).

Met een vreugdedansje nam Van Diem rond zes uur Nederlandse tijd zijn Oscar in ontvangst. De met KARAKTER als speelfilmregisseur debuterende Van Diem introduceerde zichzelf bij de miljoenen tv-kijkers als ‘weer zo’n gekke Nederlandse regisseur’. Zich daarbij richtend tot prijsuitreikster Sharon Stone, die haar grootste roem dankt aan Paul Verhoevens BASIC INSTINCT zei hij ‘Je kent ze wel’. Van Diem zei geen reclame te willen maken voor zijn film, die de vrijdag erop door Sony Pictures groot zal worden uitgebracht, maar wel iedereen wilde waarschuwen dat er een film ‘met schitterende ondertitels’ aan zit te komen. Van Diem bedankte zijn producent Laurens Geels en zijn acteurs en stelde de Vlaamse acteur Jan Decleir, die de rol van Dreverhaven speelt, aan het Amerikaanse publiek voor als ‘de Belgische TITANIC’.

De markt voor ondertitelde films is in de Verenigde Staten zeer beperkt; het winnen van een Oscar is een van de weinige argumenten waarvoor een breed publiek zich vrijwillig zou willen bloot stellen aan het geluid van een onbekende taal in de bioscoop. Van Diem droeg de Oscar op aan de vorig jaar overleden acteur Coen van Vrijberghe de Coningh, die ‘ergens van boven hierop glimlachend neerziet’. Niet alleen KARAKTER maakte zijn rol van favoriet waar, ook de winst van TITANIC was voorspeld.

Sinds de eerste vertoningen voor de leden van de Academy die mogen stemmen in deze categorie, werd KARAKTER in de Amerikaanse media bestempeld als de gedoodverfde winnaar. De overwinning werpt nogmaals een vreemd licht op het werk van de Nederlandse Oscarcommissie, die aanvankelijk ALL STARS had voorgedragen als nationale inzending. De producent van deze film trok zich terug, omdat hij vond dat KARAKTER veel meer kans had op een nominatie. Regisseur Dick Rijneke, die zich terugtrok uit de selectiecommissie, is het nog steeds niet eens met de gevolgde procedure na het terugtrekken van ALL STARS. ‘De Nederlandse inzending had gediskwalificeerd kunnen worden als de Academy op de hoogte was geweest van de gang van zaken. Maar ook ik ben nu verheugd’.

Mike van Diem vergat ALL STARS-makers niet in zijn dankwoord. Afwezig op het partijtje was Rutger Hauer. Mike van Diem heeft in kleine kring weleens bekend dat hij voor de hoofdrol van de genadeloze deurwaarder Dreverhaven Rutger Hauer in gedachten had. Hauer weigerde echter. Aan het begin van de avond werd Mike van Diem geïnterviewd door de Amerikaanse nieuwszender CNN als een van de grote kanshebbers in zijn categorie. ‘Mark Van Dien’ stond in de bekende CNN-belettering onder zijn hoofd. Die fout zullen ze niet gauw meer maken.

Mike van Diem weet al wat hij met zijn Oscar gaat doen. Hij zet hem naast zijn tekstverwerker als hij weer aan een nieuw scenario begint. Als het beeldje hem te veel afleidt zet hij hem aan het voeteneind van zijn bad. De regisseur staat, ondanks Amerikaanse aanbiedingen, niet te trappelen om op korte termijn een nieuwe film te maken. “Ik wil wel in het filmbedrijf blijven werken, maar niet per se als regisseur. Voorlopig wil ik de rust nemen om over mijn toekomst na te denken”.

Voor producent Laurens Geels betekent de bekroning van KARAKTER misschien het begin van een internationale carrière. Hij heeft voorzichtige plannen om zich in Engeland te vestigen om daar met internationale co-producties aan de slag te gaan.

De Oscar wordt in de Nederlandse filmwereld vooral bejubeld in samenhang met de Oscar voor ANTONIA van Marleen Gorris, die twee jaar geleden dezelfde prijs won. ‘De tweede Academy Award in zo korte tijd bewijst dat in de Nederlandse filmwereld genoeg talent en vakmanschap aanwezig is’, zegt Ryclef Rienstra, directeur van het Nederlands Fonds voor de Film. ‘Maar twee Oscars in drie jaar maakt nog geen lente. Daar is een betere infrastructuur en meer geld voor nodig. Binnenkort is er in de Tweede Kamer een debat over nieuwe manieren van financieren door Economische Zaken en Financiën. Misschien doet deze Oscar beseffen dat de Nederlandse filmindustrie meer steun verdient. Anders blijft het ploeteren’. De nieuwe plannen moeten onder meer het investeren in films aantrekkelijker maken via belastingmaatregelen.

Aad Nuis, staatssecretaris van cultuur, is opgetogen over de bekroning, die het aanzien van de Nederlandse film zal verhogen. De Nederlandse overheid heeft 150.000 gulden bijgedragen in de promotie van KARAKTER in het buitenland, waarvan de helft aan promotie in Amerika is besteed. ‘Geweldig en verdiend’, noemt Lucelle Zorge van promotiebureau Holland Film, dat de selectie van de Nederlandse inzending begeleidt, de Oscar voor KARAKTER. ‘Nu maar hopen dat ook de Nederlandse bioscoopbezoekers overtuigd raken van de kwaliteit van de Nederlandse film’. De Oscar voor KARAKTER stuwde in ieder geval de verkoop van het boek en de videoband op. Het aantal kopieën in de bioscopen werd door distributeur Buena Vista uitgebreid van 14 naar 17.

In ‘Het Parool’ en ‘NRC Handelsblad’ van dinsdag 24 maart 1998 staan de onbewerkte en uitgebreidere artikelen over de uitreiking van de Oscars 1998. In ‘Het Parool’ van zaterdag 14 maart 1998 staat een artikel van Jos van der Burg onder de titel ‘De weg naar de Oscar : Karakter van Mike van Diem’, waarin ook uitspraken van andere (bij de) winnaars (betrokkenen) vermeld worden. Peter van Bueren geeft in ‘de Volkskrant’ van donderdag 26 maart 1998 een antwoord op de vraag ‘Wat gebeurde er met onze vorige Oscarwinnaars?’: Fons Rademakers kon na DE AANSLAG meteen een (Amerikaans-Duitse)film maken, de magere ROSE GARDEN, maar voor zijn jarenlange wens, de verfilming van een boek van de Zuid-Afrikaanse schrijver André Brink, kreeg de bejubelde Oscar-winnaar geen enkele steun. Hij heeft zich teruggetrokken en zal waarschijnlijk nooit meer een film maken. Marleen Gorris kreeg ook aanbiedingen en heeft inmiddels een internationale, Engelstalige film voltooid die niets met Nederland te makene heeft. Als deze film [MRS. DALLOWAY] op de internationale markt succes heeft, kan Gorris verder. Maar dan in het buitenland. Over de Amerikaanse persreacties waren de Nederlandse kranten het overigens niet eens: het ‘Algemeen Dagblad’ kopte ‘Amerikaanse pers positief over KARAKTER’, ‘Het Parool’ daarentegen had het over ‘Lauwe reacties op Van Diems KARAKTER in VS’.

4 gedachten over “Nederland en de Oscars

Reacties zijn gesloten.