De Hamsters, Donders’ juichpakken en andere Oranje-gadgets zijn niet aan te slepen. Voetbal blijkt voor de zoveelste keer volkssport nummer 1 te zijn. Ook NeerlandsFilmdoek ontkomt niet aan de WK-gekte. Hoe zit het eigenlijk met voetbal in de Nederlandse film?
Voetbal in de Nederlandse film
Kort maar krachtig: veel viel er lange tijd niet te beleven. Op wat documentaires over legendarische wedstrijden (The Other Final), toernooien en voetbalgrootheden als Cruijf (Johan Cruijf – En un Momento Dado) en Ajax (Daar hoorden zij Engelen zingen) na, is het aanbod karig. Zeker in de speelfilmproductie zijn er opvallend weinig films die over voetbal gaan.
Enkele verdwaalde scènes in films als De Zaak M.P. (1960) en Ciske de Rat (1984) daargelaten, is Jean van de Velde’s All Stars (1996) pas de eerste ‘echte’ voetbalfilm, gevolgd door een gelijknamige serie die drie seizoenen liep. Niet veel later volgden De Zwarte Meteoor (2000) en de televisiefilm Penalty (2000). Terstall deed vervolgens iets met de voetbalgekte in Rent-a-Friend (2000) en Simon (2004).
In 2004 startte een zogenaamde tweede golf, met voornamelijk voor de jeugd bedoelde titels als In Oranje (2004) en Don (2006). De Engelstalige familiefilm Kruistocht in Spijkerbroek (2006) van Ben Sombogaart opent met een wedstrijd van het Nederlandse jeugdelftal en introduceert het balspel in de Middeleeuwen. Voor volwassenen verschenen Drijfzand (2004), Johan (2006), Piet Kluit, een Man met Ballen (2009) en de serie Voetbalvrouwen.
Vier jaar geleden zag Johan Primero het levenslicht, waarin een olijke Spanjaard uit bijgeloof elke dag 50 rondjes rond het stadion van Barcelona rijdt. Met All Stars 2: Old Stars verscheen in 2011 het langverwachte vervolg op Nederlandse eerste echte voetbalfilm All Stars. In de aangrijpende jeugdfilm Achtste-Groepers huilen niet (2012) is meedoen aan het schoolvoetbaltoernooi de laatste wens van de aan leukemie lijdende Akkie.
Uitgelicht
– In Oranje (2004)
De enige speelfilm die het Nederlands elftal – of in ieder geval het magische Oranje – als onderwerp heeft, is In Oranje van regisseur Joram Lürsen. Deze aandoenlijke en goed ogende jeugdfilm werd in 2004 een aardig bioscoopsucces met een kleine 200.000 bezoekers, al hadden de makers op meer gehoopt. Centraal in de film staat de wens van de 12-jarige Remco, die graag in het Nederlands elftal wil komen. Met knappe voetbalscènes en een ontroerende chemie tussen de jonge Yannick van de Velde als Remco en Thomas Acda als vader.
– De Zwarte Meteoor (2000)
Film over de zwarte Zuid-Afrikaanse sterspeler Steve Mokone, die eind jaren vijftig naar Almelo trok om de harten van de Heracles-supporters te stelen. Mokone was hiermee de eerste buitenlandse prof in de Nederlandse voetbalwereld. Onder regie van good-old Guido Pieters doet de film hier en daar wat oubollig aan, maar past dit wonderwel in de magische jaren vijftig sfeer die de film weet op te roepen. En Mokone? Die scoorde aan de lopende band. Gebaseerd op het gelijknamige boek van sportjournalist en –verslaggever Tom Egbers.
– All Stars (1996)
Ongetwijfeld de leukste en beste film op voetbalgebied. Een groep vrienden speelt al sinds de jeugd elke zondag samen voor de amateurclub Swift Boys. Inmiddels zijn ze zo vaak gedegradeerd dat een winstpartij lonkt. Een bijzonder komische, warme en levensechte film waarin, onder regie van Jean van de Velde, de uitgebreide cast een ongekende chemie vertoont. Samen lachen, huilen, maar vooral samen schoppen en schelden. Het niveau van de film werd met de drie seizoenen tellende serie zowaar nog overtroffen. Het vervolg Old Stars mocht er eveneens best wezen. ‘Je bent een blinde homo, je moeder is een hoer, en eigenlijk ben je gewoon een vieze, kale oude nicht … ja?’