Eind augustus verschijnt De Vliegenierster van Kazbek op DVD. Deze tweede lange speelfilm van Ineke Smits (Magonia) flopte genadeloos in de bioscopen en kende een rumoerige productieperiode.

De Vliegenierster van Kazbek
De Vliegenierster van Kazbek speelt zich af tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog, maar vertelt een bijzondere geschiedenis. Het is het verhaal van het meisje Marie, dat gevangen zit in het benauwde gezins- en eilandleven. Als de Georgische soldaten Goga en Irakli bij het gezin worden ingekwartierd, ontdekt ze dat ze mee kan vliegen op de golven van haar fantasie.

De Vliegenierster van Kazbek is dan ook vooral een muzikale film. De Nederlandse Marie zingt, onder de zware omstandigheden van de oorlog, liederen uit de oude Georgische cultuur. Dat is de manier waarop Marie communiceert met de Georgische soldaten, wiens taal zij niet spreekt.

Geschiedenis
Het bijzondere verhaal dat De Vliegenierster van Kazbek vertelt is dat van een Georgisch regiment, de zogenaamde Ost-Legionen, dat in januari 1945 op Texel werd gestationeerd. Het waren voormalige krijgsgevangenen, voor wie de Duitse krijgsdienst de enige manier was om aan de hongerdood in de kampen te ontsnappen.

Foto’s uit die tijd tonen Texel als een vakantieoord; een grappig soldatenorkestje, naakte zwemwedstrijden, een waterskiër met vrolijk wapperende Nazivlag. Rustig werd het einde van de oorlog afgewacht. Er werd geen druppel bloed vergoten.

Toen de geallieerden steeds verder naar het noorden optrokken, kwamen de Georgiërs in opstand, om te voorkomen dat ze door hun Duitse broodheren tegen de geallieerden ingezet zouden worden. In de laatste veldslag die de Duitsers wisten te winnen verloren honderden Georgiërs het leven. Een Georgisch kerkhof op Texel is een stille getuige.

De makers
Na de televisiefilm Hoerenpreek, de korte film De Wolkenfabriek en hun bioscoopdebuut Magonia maakten regisseuse Ineke Smits en schrijver Arthur Japin met De Vliegenierster van Kazbek alweer hun vierde gezamenlijke productie. Centraal in hun werk staat de fantasie, de kracht van de verbeelding en het magisch-realisme.

Smits: “Alle films van Arthur en mij gaan over hetzelfde onderwerp, de kracht van de verbeelding. In het werk dat wij maken, samen en los van elkaar, is dat het leidmotief. Mensen hebben het vermogen te dromen. De fantasie de wereld anders voor te stellen dan hij misschien werkelijk is. Dat is een positieve eigenschap. Die maakt dat mensen mensen zijn. Het is ook een overlevingsmethode. In De Vliegenierster van Kazbek geeft het Marie de kracht haar eigen weg te zoeken. Te kiezen hoe zij haar leven wil leiden. Ook het motief van de buitenstaander, de eenling die met zijn fantasie overeind blijft, komt vaker in ons werk voor.”

“Na Hoerenpreek, De wolkenfabriek en Magonia wilden Arthur Japin en ik iets heel anders maken. Een speelfilm die zich niet alleen in de fantasie afspeelt, maar ook een basis heeft in de werkelijkheid. De Vliegenierster van Kazbek is geen historische film, maar een fantasieverhaal tegen de achtergrond van een historische realiteit.”

Problemen
Vooraf waren de makers optimistisch over de film. San Fu Maltha sprak ten tijde van de opnamen nog dat ‘hier iets gebeurt wat nog nooit in een Nederlandse film is gedaan, op een manier die de potentie heeft een groot publiek te bereiken’ en riep zelfverzekerd uit dat de film op tijd klaar zou zijn voor Cannes 2009.

Maar de voortekenen waren slecht; ondanks verwoedde pogingen lukte het de producenten niet een internationale partner te vinden, waardoor het budget bleef steken op ‘slechts’ drie miljoen euro. Ook geld uit Georgië kwam er, ondanks de prominente plaats die het land in de film inneemt, niet.

Oorspronkelijk zou de film haar première beleven in het najaar van 2009, maar problemen in de postproductiefase en diverse teleurstellende vertoningen voor programmeurs en pers in de maanden daarvoor deden de makers besluiten de release te verplaatsen en het geheel vanaf een afstandje nog eens rustig te evalueren. Uiteindelijk werd er nog materiaal bijgedraaid en werd de film opnieuw op de montagetafel gelegd.

Deze ‘hernieuwde’ versie van de film werd vervolgens de eindfilm van het Internationaal Film Festival van Rotterdam begin 2010. Op 8 april ging de film landelijk in première, maar verdween al snel weer uit de zalen. Niet alleen oordeelde de pers vernietigend, ook het publiek liet de film links liggen.

De pers
De film werd slecht ontvangen door de Nederlandse pers. Enkele reacties:

“Helaas weerspiegelt Smits film op onfortuinlijke wijze haar onderwerp. De verschillende verhaalelementen komen nooit goed bij ellkaar.” (Vrij Nederland)

“Il Postino-romantiek met blatende schapen. Maar al snel blijkt dat de overkill aan ‘poëtische’ momenten in het verhaal verdringen.” (Film1)

“Het grootste struikelblok is Maries blik op de werkelijkheid. De kijker ziet een onnozele dromer, die het zicht op de werkelijkheid verliest.” (Het Parool)

“Een opeenstapeling van effecten, waar je met je eigen fantasie helemaal niets meer aan toe kunt voegen. En zo gaat het steeds weer.” (De Volkskrant)

“Jammer genoeg krijgt de kracht van de verbeelding nogal de overhand -nóg een dromerige digitale vlinder, nóg een gek Georgisch liedje- en dat gaat storen op en den duur.” (Preview)

DVD details De Vliegenierster van Kazbek
De Vliegenierster van Kazbek speelt zich af tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog. Op het eiland Texel woont de dromerige Marie. De komst van een groep Georgische soldaten, waaronder een muzikant en een filmoperateur, zorgt voor veranderingen. Goga en zijn vrienden brengen op het grauwe Noordzee-eiland kleur, leven en liefde in het bestaan van Marie. Aangespoord door de heldin van de Sovjet-filmmusical ‘De Vliegenierster van Kazbek’, die de Georgiërs met zich meezeulen, en bij iedere gelegenheid die zich voordoet bekijken, neemt Marie haar lot in eigen handen. Temidden van de chaos van hun vrijheidstrijd ontworstelt zij zich aan de beklemmende werkelijkheid door te leren vertrouwen op haar fantasie.

Speelduur
ca. 112 minuten
Distributie
Video Film Express
Release datum DVD
31 augustus 2010
Verpakking
Keepcase
Regio
2
Beeld
16:9 Anamord (1,78)
Geluid
Dolby Digital 5.1 – Nederlands
Ondertiteling
Nederlands
Extra’s
Making of
Getuigenverhaal

De film zal tevens verkrijgbaar zijn op Blu-Ray.