“Wurgen en omhelzen”

 

Vrouwelijke regisseurs. We hebben ze te weinig in Nederland. Veel te weinig. Gelukkig zijn diegenen die we hebben, wel uitstekend. Denk aan Nicole van Kilsdonk, Nanouk Leopold en vooral Mijke de Jong. Deze laatste was vorig jaar de grote winnaarv op het Nederlands Film Festival. Met Tussenstand werd zowel het Kalf voor beste geluid, beste regie als beste vrouwelijke hoofdrol gewonnen. En Mijke de Jong zit niet graag stil, want dit jaar draait er alweer een nieuwe film van haar in Utrecht, Het Zusje van Katia, welke ongetwijfeld weer hoge ogen zal gooien.

 

 

 

Vervreemding
De leraar loopt de klas rond en vraagt aan de kinderen wat ze willen worden. De één wil profvoetballer worden, de andere autoverkoper. De dromen van 13-jarige kinderen. Onze hoofdpersoon lijkt niet echt een droom te hebben. Ze antwoord vrij simpel: “Gewoon… het zusje van Katia.” Na school volgen we het zusje van Katia naar haar thuis; een doorsnee flat in Amsterdam-noord. Ze begint meteen op te ruimen. Er lijkt iets vreemds met het Zusje aan de hand, maar het is niet eenvoudig de vinger op de zere plek te leggen. Als haar moeder thuiskomt wordt de situatie echter een stuk duidelijker.

 

Al snel blijkt dat het Zusje geen normaal leven leidt. Moeder verkoopt haar lichaam voor geld en Katia glijdt na verloop van tijd steeds verder af als haar Italiaanse vriendje haar keer op keer weer valse beloftes doet en ze, tot grote ergernis van haar moeder, gaat werken in een stripclub. Want dit is het begin van het einde, zoals zal blijken. Katia raakt verslaafd aan de coke en haar Zusje keert steeds meer in haar eigen wereld, om aan de ellende van de echte wereld te ontsnappen.

 

Doordat de camera vanaf seconde één het Zusje van Katia enorm dicht op de huid zit, wordt de intensiteit van de scènes versterkt en de beleving vanuit Katia enorm vergroot. Wanneer haar leefwereld steeds onmenselijker wordt, begint het Zusje het gevoel met de realiteit te verliezen. Op dit punt neemt de camera een duidelijke en erg sterke keuze door ook meer afstand van het Zusje te nemen. De vervreemding en vereenzaming worden voelbaar.

 

Bravoure
Het één vult het ander aan. De acteurs doen hun werk namelijk uitstekend. Nieuwkomer Betty Qizmolli doet het uitstekend als het Zusje van Katia en Olga Louzingina weet keer op keer te overtuigen als er een Russische vrouw gespeeld dient te worden in een Nederlandse film. Maar het is vooral Julia Seykens, de knappe, robuuste actrice die van Katia een mooi personage maakt, dat je tegelijkertijd zou willen wurgen en omhelzen. Je ziet Katia met open ogen richting de afgrond lopen, zonder dat je haar kunt tegenhouden. Gespeeld met een bepaalde bravoure, die op beeld enorm tot zijn recht komt. Een actrice waar we zeker nog iets van gaan horen.

 

Het Zusje is op zoek naar iets waar elk meisje op die leeftijd naar zoekt: liefde, aandacht en vooral een voorbeeld. Moeder is er bijna nooit en Katia is ook niet erg behulpzaam als ze haar Zusje leert strippen. Op straat lijkt het Zusje dit ook niet te vinden, totdat ze John Turner tegenkomt. Een bebaarde man die het geloof predikt en oprecht geïnteresseerd in haar lijkt te zijn. Lijkt, want constant heerst er de dreiging dat ook John geen oprechte bedoelingen met het Zusje heeft. De scènes tussen John en het Zusje van Katia worden steeds broeieriger en lijken keer op keer op punt van barsten te staan.

 

 

Oprecht
Grappig genoeg blijkt John Turner echter de enige man in de film die – tegen de verwachting in – goede bedoelingen heeft. Als het Zusje al haar moralen verloren lijkt te hebben en haar strip-kwaliteiten bij John in praktijk wil brengen, neemt John meteen afstand. “Het is nog maar een kind, ze weet niet wat ze doet”. Want dit lijkt iedereen te vergeten. Dat het Zusje van Katia veel meer input krijg dan ze eigenlijk aan kan. Als ze onschuldig zit te tekenen wordt de tekening door haar moeder weggetrokken onder het mom van ‘je bent geen baby meer’. Maar dat is het Zusje – in zekere zin – juist wél. Om te ontsnappen aan de werkelijkheid moét ze dat ook wel.

 

Het Zusje wordt de spil tussen Katia en haar moeder en de ruzies lopen steeds hoger op, waardoor de beklemming met elke scène toeneemt. Constant is het voelbaar dat er ‘iets’ ergs staat te gebeuren, terwijl je vurig hoopt dat het Zusje dit keer gespaard wordt. Het is uiteindelijk Katia die haar moeder en zusje weer bij elkaar brengt. En dan komt het hoge woord eruit. Katia noemt eindelijk haar Zusje bij haar naam. Even is er weer lucht. Eindelijk.

 

Waardering: ****

  

Het Zusje van Katia (2008) Regie: Mijke de Jong Scenario: Jan Eilander & Jolein Laarman Producent: Hans de Wolf Camera: Ton Peters Muziek: Leo Anemaet Montage: Dorith Vinken Met: Betty Qizmolli, Julia Seykens, Olga Louzgina, Ian Bok, e.v.a. Taal: Nederlands / Russisch Duur van de film: 81 minuten / Kleur Te zien vanaf: 2 oktober 2008