In de reeks ‘Klassiekers’ zet NeerlandsFilmdoek iedere week een filmklassieker van eigen bodem in het zonnetje. Uit de periode van de eerste Nederlandse geluidsfilm tot nu selecteren we uit ieder jaar één titel die het volgens ons verdient om onder het stof vandaan gehaald te worden. Deze week uit het jaar 1938: Vadertje Langbeen.

Vadertje Langbeen (1938)
Geregisseerd door Friedrich Zelnik
met Lily Bouwmeester, Paul Storm en Emma Morel

De haar onbekende weeshuisbestuurder Albert van Woudenberg (Paul Storm – Vadertje Langbeen) maakt het mogelijk dat het weesmeisje Judy Aalders (Lily Bouwmeester) kan studeren. Regelmatig schrijft Judy haar vereerde Vadertje Langbeen over haar vorderingen, vreugden en zorgen, totdat ze via enkele omwegen toch haar geluk vindt.

Kentering
Hoewel de Nederlandse film de eerste jaren commercieel enkele grote successen boekte, waren de critici vaak niet te spreken over de artistieke kwaliteiten van de afgeleverde films. In 1937 leek het tij te keren. Pygmalion van Ludwig Berger werd een doorslaand succes; het publiek omarmde de film volledig, Lily Bouwmeester werd een (inter)nationale ster en voor het eerst durfden critici de film te vergelijken met films van buiten de eigen landsgrenzen. Maar om echt volwassen te worden, had de Nederlandse film nog een laatste zetje nodig.

Neerlandia
En dat kwam er dan ook. Producent Rudy Meyer richtte samen met exploitant Jo de Wind, City-Film en Cinetone de filmmaatschappij Neerlandia op, die streefde naar een continue filmproductie. ‘Een Nederlandse filmindustrie kan alleen bestaan wanneer er geregeld geproduceerd wordt, en indien allen die aan de film meewerken, ook degenen die men niet ziet, geregeld werk hebben en in de filmproductie een geregeld bestaan kunnen vinden,’ betoogde Meyer. Uiteindelijk zou Neerlandia twee films maken, die commercieel succesvol waren, en artistiek de behoeften van de generatie critici bevredigden: Vadertje Langbeen (1938) en Morgen gaat ’t Beter (1939).

Vadertje Langbeen
In 1938 produceerde Neerlandia haar eerste film, Vadertje Langbeen, naar het gelijknamige Engelse boek van Jean Websteren. Omdat Ludwig Berger, die eerder Pygmalion regisseerde, zich in het buitenland op werk oriënteerde, besloot Meyer de in Engeland woonachtige Oostenrijker Friedrich Zelnik te benaderen voor de regie. Met reeds tientallen films op zijn naam, bezat Zelnik de ervaring en kennis om de relatief onervaren Nederlanders op de set te dirigeren en begeleiden Zelnik was één van de vele mensen uit de Duitse filmindustrie die in de jaren dertig het land waren ontvlucht uit angst voor het Nazi-regime. De hoofdrol werd, net als in Pygmalion, gespeeld door Lily Bouwmeester.

Lily Bouwmeester
Bouwmeester speelde in Vadertje Langbeen een schoolmeisje dat twintig jaar jonger was dan dat Bouwmeester ten tijde van de draaiperiode was. Maar zoals het een steractrice betaamt, leverde dit geen enkel probleem op. De actrice kon, net als een jaar eerder, rekenen op lovende kritieken. De woorden die vooraanstaand filmcriticus L.J. Jordaan na de première van Pygmalion sprak bleken nog steeds van kracht:

‘Hier ontmoeten wij de eerste Nederlandsche filmkracht van formaat. (…) Alles “komt over” in een minimum aan effect met een minimum aan middelen, alles regelt zich, dankzij een merkwaardige intuïtie, naar de draagwijdte der film. Wanneer wij dan nog geen filmproductie hebben, een filmactrice hebben wij in elk geval.’

Vertrouwen
Ook de film zelf werd geprezen, en het publiek kwam graag kijken. ‘Een film als Vadertje Langbeen verdraagt kritiek. Als men alles zegt wat er op aan te merken valt, blijft er nog altijd een film over. En dat is wel eens anders geweest,’ merkte een anonieme criticus op. Producenten Rudy Meyer en Jo de Wind konden tevreden zijn. Na Pygmalion was met Vadertje Langbeen opnieuw een film gemaakt die het vertrouwen in de Nederlandse film deed toenemen. Waar de makers eerder nog aanliepen tegen scepsis van exploitanten, stonden deze nu in de rij om een Nederlandse film te vertonen. ‘Wij vonden weinig vertrouwen in onze onderneming,’ vertelde Meyer vlak na de première. ‘Nu, na het succes van Vadertje Langbeen, is het vertrouwen teruggekeerd. Men vraagt nu al contracten voor vertoning van de film, die nog moet worden opgezet!’.

Andere opmerkelijke films uit 1938: Veertig Jaren.