Op 21 januari brengt Universal Pictures Benelux Frans Weisz’ Leedvermaak (1989) uit op DVD. Eenentwintig jaar na de bioscooprelease is de film eindelijk op DVD verkrijgbaar. In aanloop naar deze release blikt NeerlandsFilmdoek kort terug op het productieproces van de film.

Toneel
Schrijfster Judith Herzberg, begin jaren tachtig vooral bekend door diverse succesvolle poëziebundels en toneelstukken, schreef in 1982 het toneelstuk ‘Leedvermaak’. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog werden de Holocaust en haar nasleep niet bekeken door de ogen van de slachtoffers zelf, maar kreeg de tweede generatie – de kinderen van de slachtoffers – een gezicht: ook zij hebben geleden onder het onrecht dat hun ouders en grootouders is aangedaan. Het stuk baarde opzien door de unieke invalshoek en zorgde bij de spaarzame toeschouwer voor een onvergetelijke momenten.

Regisseur Frans Weisz (Rooie Sien, Havinck), zoon van een Joodse vader en als kind opgegroeid in de oorlog, was één van de gelukkigen geweest het stuk te mogen aanschouwen en koesterde er warme gevoelens voor. Toen de NOS hem eind jaren tachtig benaderde het stuk voor televisie te verfilmen, voelde hij er in eerste instantie echter weinig voor. Met zijn passie voor theater, de liefde voor het toneelstuk en de affiniteit met het onderwerp was het adapteren van het stuk voor het snelle en voornamelijk commercieel ingestelde medium televisie bijna een doodzonde. Als hij iets met het stuk of onderwerp wilde doen, dan moest het filmisch worden – groots in al haar soberheid.

Medium
Toen bleek dat de film die hij eigenlijk wilde draaien – een verfilming van Louis Couperus’ ‘Langs Lijnen van gelijdelijkheid’ – niet van de grond wilde komen en Gijsbert Versluys de filmrechten voor ‘Leedvermaak’ bemachtigde, zag Weisz mogelijkheden het theaterstuk goed en respectvol te kunnen verfilmen. Samen met Herzberg zette hij zich aan een filmscenario, waarin enkel een handvol noodzakelijke ingrepen werden verricht – film vraagt nu eenmaal om een andere benadering dan theater. Eén van de ingrepen betrof een verplaatsing van de getoonde handelingen naar meerdere locaties. Waar het toneelstuk zich vrijwel volledig afspeelde in zogenaamde bijkamers in het huis van één van de hoofdrolspelers, wordt in de film de hele ruimte in en rond het huis benut.

Bejubeld
Voor de cast dacht Weisz aan enkele grote namen uit de theater- en filmwereld. Zo bracht hij onder meer Kitty Courbois, Edwin de Vries, Peter Oosthoek en Rijk de Gooijer bijeen. In vergelijking met de cast van het oorspronkelijke toneelstuk was de rolbezetting grotendeels verschillend, al vervulden enkele ex-Baal spelers een centrale rol. Net als de acteurs van het toneelstuk destijds, werden ook Weisz’ filmacteurs unaniem bejubeld.

De lof die de film ten deel viel bleef niet alleen beperkt tot het acteerwerk, ook de sfeervolle beelden, de psychologische diepgang van de karakters en Weisz’ sobere, maar zelfverzekerde regie werden met groot genoegen ontvangen. De pers kwam zo nu en dan lovende woorden tekort. Op de Nederlandse Filmdagen won de film niet minder dan drie Gouden Kalveren, een voor Beste Regie, Beste Acteur (Pierre Bokma) en Beste Actrice (Annet Nieuwenhuijzen). De grootste beloning kwam echter van het publiek: ondanks dat de film een zeer bescheiden roulement kreeg, werden er uiteindelijk 35.000 kaartjes verkocht.

Trilogie
Inmiddels, eenentwintig jaar later, is Leedvermaak onderdeel van een unieke filmtrilogie. Nooit eerder werden er over een periode van twintig jaar en met dezelfde cast drie films gemaakt over één familie. Na Leedvermaak verscheen in 2002 Qui Vive en vorig jaar beleefde Happy End haar première. Deze laatste film verschijnt volgende maand op DVD bij Video Film Express. Qui Vive werd enkele jaren geleden op schijf uitgebracht door Paramount Pictures, maar is nu niet meer leverbaar. Plannen voor een trilogiebox zijn echter in de maak.

DVD details Leedvermaak
Verfilming uit 1989 van Judith Herzbergs gelijknamige toneelstuk, gesitueerd in 1970. Op het bruiloftsfeest van twee dertigers voert het persoonlijke leed van het bruidspaar en hun gasten de boventoon. De ouders van Lea, beiden overlevenden van Auschwitz, worstelen met het verleden. De vader van Lea’s kersverse echtgenoot Nico verloor zijn vrouw en oudste kind in een kamp en verschijnt met zijn tweede vrouw. Leedvermaak werd bekroond met Gouden Kalveren voor Beste Regie, Beste Acteur (Pierre Bokma) en Beste Actrice (Annet Nieuwenhuijzen). Ook bekend als Polonaise.

Speelduur
ca. 85 minuten
Distributie
Universal Pictures
Release datum DVD
21 januari 2010
Verpakking
Keepcase
Regio
2
Beeld
16:9 Anamorphic (1,78)
Geluid
Dolby Digital 2.0 – Nederlands
Ondertiteling
Geen
Extra’s
Geen