Het Nederlands Film Festival lijkt altijd een oase van rust. Zelden gebeurt er eens iets opzienbarends. Wie goed in de archieven graaft, komt echter her en der iets spraakmakende tegen. Vandaag gaan we terug naar 1981, de allereerste editie van het festival.

De Nederlandse Filmdagen
Begin jaren tachtig nam cineast Jos Stelling (Mariken van Nieumeghen, Duska) het initiatief voor de Nederlandse Filmdagen. Eens per jaar moest filmend Nederland bij elkaar komen om elkaars werk te bekijken en met elkaar te discussiëren. Dit gebeurde in 1981 voor het eerst. Van 24 tot en met 30 september werd in drie zalen van het filmtheater ’t Hoogt de eerste editie van wat nu het Nederlands Film Festival is georganiseerd.

Luger
De eerste editie kende ongeveer honderd filmvertoningen, waarvan slechts enkele premières. Één hiervan betrof de film Luger van beginnend cineast Theo van Gogh. Met ‘fout’ geld (70.000 gulden) en de gratis medewerking van vrienden, waaronder acteur Thom Hoffman, had hij een eigenzinnige film gedraaid over een fascistische Haagse psychopaat Chris Luger, die een zwakzinnige miljonairsdochter gijzelt om rijk te worden.

In de aanloop naar het festival vertrokken Van Gogh en Hoffman met een ruwe montage onder de arm naar Stelling. Het verhaal gaat dat Stelling in slaap viel boven de montagetafel, maar het duo toch uitnodigde voor het festival. En dat heeft Nederland geweten.

Stomdronken
Nog voor de film officieel in wereldpremière ging, riep Luger al de nodige reacties op. De VPRO vertoonde tijdens een televisieshow twee scènes aan het publiek. In de eerste scène werd bij een vrouw een pistool in de schede geduwd en in de tweede werden twee poesjes in een draaiende wasmachine gegooid. Nederland reageerde verbijsterd en geschokt.

Op het festival werd Luger antisemitisch en fascistisch genoemd, en uit ergernis over de mentaliteit van de makers besloot de pers de film te boycotten. Tijdens de vertoning van Frans Weisz’ Charlotte betrad Van Gogh schreeuwend en stomdronken het podium en moest er door een aantal mensen vanaf worden gesleurd.

Een aantal dagen later maakte hij het nog bonter toen hij tijdens een screening van Luger ruzie zocht met enkele bezoekers van de film. Collega-filmmaker Jurriën Rood werd openlijk beledigd en zelfs in het gezicht gespuugd. Zonder tussenkomst van omstanders was het onherroepelijk uitgelopen op een handgemeen.

Al deze aanvaringen ten spijt, bekroonde de jury van de Nederlandse Filmdagen Luger met een eervolle vermelding. Van Gogh had zichzelf, Luger én Het Nederlands Film Festival op de kaart gezet.