Vraag een willekeurige voorbijganger naar Nederlands bekendste filmregisseur en vrijwel iedereen zal beginnen over Paul Verhoeven, Dick Maas of Bert Haanstra. Ook Fons Rademakers en een aantal jonge filmmakers maken nog enigszins kans genoemd te worden. Maar misschien wel de grootste en internationaal meest gelauwerde Nederlandse cineast, Joris Ivens, lijkt te worden vergeten. Met de dvd-box Joris Ivens – Wereldcineast wil de Europese Stichting Joris Ivens hier verandering in aanbrengen. Lees hier, na een korte introductie over Ivens zelf, meer over de dvd-box.

Joris Ivens
Joris Ivens, geboren op 18 november 1898 te Nijmegen, groeit op in een harmonieus gezin. Van zijn ouders krijgt hij de volledige ruimte en vrijheid zichzelf te ontwikkelen en staan hem bij waar dat nodig is. Door deze combinatie van discipline en jeugdige vrijmoedigheid en plezier leert hij al op jonge leeftijd zelf vriendschappen op te bouwen en problemen in een gemoedelijke sfeer op te lossen, iets wat hem in zijn latere carrière – wanneer hij door zijn politieke betrokkenheid in diverse landen problemen ondervindt – nog vaak van pas zal komen. Als kind speelt hij graag buiten in de toen nog ruige natuur rondom de stad. Zijn eerste (korte) film, De Wigwam (1912), verhaalt dan ook over cowboys en indianen, gesitueerd in het ruige heuvellandschap rond Nijmegen.

Als zoon van zakenman en oprichter van de eerste keten fotozaken in Nederland Kees Ivens, komt Joris al snel in aanraking met het vastleggen van (bewegende) beelden en de nieuwste foto- en filmtechnieken. Zijn voorkeur voor cinema met een focus op het visuele aspect wordt zo van jongs af aan al getraind. Vroege films – of beter gezegd: bewegingsstudies – als Études des mouvements á Paris (1927), De Brug (1928) en Regen (1929) zijn exemplarisch voor Ivens’ visuele filmtaal. Het zijn ook deze films waarmee de jonge cineast, ten tijde van de Nederlandse Filmliga, zowel nationaal als internationaal veel lof oogst en als een pionier van de Nederlandse avant-garde filmkunst wordt gezien.

In 1931 filmt hij de eerste Nederlandse geluidsfilm: Philips Radio. Na nog een aantal Nederlandse producties te hebben gedraaid, vertrekt hij daarna al snel naar het buitenland. In de jaren dertig en veertig woont en werkt hij onder meer in Duitsland, Amerika, China en Spanje, met als resultaat enkele beroemde, politiek geëngageerde films, waaronder The Spanish Earth (1937) en The 400 Million (1939). Ook schiet hij enkele films voor de Amerikaanse regering, waaronder Power and the Land (1940), voor de New Deal politiek van president F.D. Roosevelt.

Dat Ivens een grote interesse had in (het vastleggen van) de politieke beslommeringen van zijn tijd, blijkt ook uit het feit dat hij uit solidariteit met de Indonesische bevolking vrijwel direct na de oorlog ontslag neemt als filmcommissioner voor de Nederlandse regering in Indonesië. Kort daarna maakt hij de film Indonesia Calling (1946), een pleidooi voor de onafhankelijkheid van Indonesië. Indnonesia Calling is één van de vele voorbeelden waarin Ivens beeldpoëzie verenigt met een actief politieke benadering, die de wereld niet onberoerd laat. Ivens, die gedurende zijn carrière politieke strubbelingen van over de gehele wereld op celluloid vastlegde, mag in 1955 zelfs de Wereld vredeprijs in ontvangst nemen. Indonesia Calling valt in Nederland echter niet in goede aarde en het ministerie van Buitenlandse Zaken ziet Ivens als een verrader van koningin en vaderland. Een gevoelige breuk is het gevolg. Pas vanaf midden jaren zestig onderneemt de regering pogingen om de relatie met Ivens te herstellen.

Indirect leidt dit in 1966 tot een opdracht voor de voorlichtingsfilm Rotterdam Europoort, over de grootse haven van de wereld. Niet lang daarna wordt hem door minister Klompé zelfs gevraagd een film te maken over Nederland, Ivens stem toe: de breuk tussen Ivens en zijn vaderland lijkt volledig te zijn hersteld. In de jaren zestig tot en met tachtig ontvangt Ivens vervolgens nog diverse (inter)nationale onderscheidingen voor zijn werk, waaronder een Gouden Kalf voor zijn complete oeuvre, een Gouden Medaille voor ‘grote verdiensten voor de Schone Kunsten’ van de Spaanse koning Juan Carlos en een Gouden Leeuw voor zijn gehele oeuvre op het filmfestival van Venetië.

In 1988 maakt hij samen met zijn vrouw Marceline Loridan-Ivens zijn laatste film: Une Histoire de Vent. Deze film wordt eind 1989 postuum, tegelijk met het gehele oeuvre van Ivens, onderscheiden met een Felix (de Europese Oscar). Ivens zelf overlijdt op 28 juni 1989 in Parijs, op negentigjarige leeftijd.

De dvd-box Joris Ivens – Wereldcineast
Vorige maand, precies 110 jaar na de geboortedag van Joris Ivens, presenteerde de Europese Stichting Joris Ivens een dvd-box (vijf dvd’s) met hoogtepunten uit het omvangrijke oeuvre van de cineast. Joris Ivens (1898-1989) wordt wereldwijd beschouwd als een van de pioniers van de documentaire filmkunst met avant-garde films als De Brug en Regen uit de jaren twintig en sociale films als Borinage en The Spanish Earth uit de jaren dertig.

Twintig filmklassiekers van zijn hand, van zijn jeugdfilm De Wigwam uit 1912 tot zijn filmtestament Une Histoire de Vent uit 1988, zijn in de box opgenomen, waaronder films die de Gouden Palm in Cannes of de Gouden Leeuw in Venetië hebben gewonnen. Van alle films heeft de Ivensstichting na uitgebreid onderzoek in diverse collecties de meest authentieke versie gebruikt voor restauratie en de digitale vereeuwiging op dvd. Bij het Nijmeegse bedrijf Edit’B is de afgelopen twee jaar intensief gewerkt aan de digitale restauratie, in totaal werden ruim een miljoen filmframes handmatig en met behulp van speciale software gerestaureerd.

Bij de dvd-box wordt een 543 pagina’s tellend boek meegeleverd, geschreven door de directeur van de Ivensstichting André Stufkens. In het boek wordt per film uitgebreid ingegaan op de filmproductie, de context waarbinnen de film tot stand kwam, de filmtaal en betekenis, de versies die er in de archieven beschikbaar waren en de uiteindelijke restauratie en de receptie door pers en publiek. Naast het bekijken van de films, biedt de box dus ook een inzicht in de achtergronden van het leven en werk van de regisseur.

De inhoud
De dvd-box is beschikbaar in drie talen: Nederlands, Engels en Frans. Naast de films is er veel uniek bonusmateriaal opgenomen op de box, zoals een nog nooit eerder vertoond filminterview met Joris Ivens uit 1983, waarin hij een uur lang over zijn leven spreekt. Ook een levendig filminterview van de Franse filmmaker Jean Rouch met Ivens maakt deel uit van de box. Van meerdere films zijn bijzondere versies opgenomen, zo is de film Regen, vorig jaar opgenomen in de film canon van Nederland, in drie verschillende geluidsversies te horen. De beroemde documentaire The Spanish Earth over de Spaanse Burgeroorlog is met zowel de commentaarstem van Ernest Hemingway als Orson Welles te bekijken. In een speciale film wordt getoond wat het proces van digitale restauratie van de Ivensfilms heeft ingehouden. 

 

INHOUD JORIS IVENS DVD BOX
DVD-1        1912-1933
Film	De Wigwam /The Tipi, 1912
Bonus	De Wigwam / The Tipi, 1912 (versie 1931)
Film	Etudes des mouvements a Paris, 1927
Film	De Brug / The Bridge, 1928
Film	Regen / Rain (zwijgend), 1929 (met Mannus Franken)
Bonus	Regen / Rain (geluid, Lichtveld), 1929/1932 (met Mannus Franken)
Bonus	Regen / Rain (geluid, Eisler), 1929/1941 (met Mannus Franken)
Bonus	Regen / Rain (geluid,Lichtveld, uitvoering Micha Hamel), 2002 (met M. Franken)
Film	Philips Radio, 1931
Film	Komsomol, 1933
Film	Nieuwe Gronden / New Earth, 1933
Bonus	Nieuwe Gronden / New Earth, 1933 (live-uitvoering ASKO Ensemble HK Grüber)
DVD-2        1934-1940
Film	Borinage, 1934 (met Henri Storck)
Film	The Spanish Earth (versie Ernest Hemingway), 1937
Bonus	The Spanish Earth (versie Orson Welles), 1937
Film	The 400 Million, 1939
Film	Power And The Land, 1940
DVD-3        1946-1966
Film	Indonesia Calling, 1946
Film	La Seine a rencontré Paris, 1957
Film	…à Valparaiso, 1963
Film	Pour Le Mistral, 1965
Film	Rotterdam Europoort, 1966
Film	Rotterdam Europoort, 1966 (Franse versie Chris Marker,  Yves Montand)
DVD-4        1968-1976
Film	Le 17ieme Parallèle, 1969
Film	Histoire d’un Ballon:Le Lycée nr. 31 à Pékin,(uit Yukong deplaça les montagnes) 1976(met Marceline Loridan-Ivens)
Film	La Pharmacie nr. 3: Shanghai (uit Yukong deplaça les montagnes), 1976 (met M.L-I)
DVD-5        1980-1988
Film	Une Histoire de Vent, 1988 (met Marceline Loridan-Ivens)
Bonus	Ciné-Mafia (rencontre 1) – Jean Rouch, 1980
Bonus	Témoins, interview Joris Ivens, 1983 (door Robert Destanques)
Bonus	Restauratie Joris Ivens digitaal, 2008
	Totaal Joris Ivens DVDbox: 14 uur 50 min.

 

 

Met dank aan Just Entertainment voor het beschikbaar stellen van de DVD !