“Actrice overlijdt op 61-jarige leeftijd.”

Josine van Dalsum, bekend van onder meer de series Mata Hari, Een Mens van goede Wil en de film Dood van een Non, heeft afgelopen dinsdag op 61-jarige leeftijd euthanasie laten plegen. De actrice streed al jaren tevergeefs tegen kanker.

Paspoort
Naam: Josine van Dalsum.
Geboren: 14 juli 1948, te Breda.
Films: bekend van o.a. De Lift, Dood van een Non en De Leeuw van Vlaanderen.
Televisie: speelde onder meer in Een Mens van goede Wil, Mata Hari en De Erfenis.
Prijzen: o.a. gekroond tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

Passie
Van Dalsums carrière en leven wordt gekend door een enorme passie en gedrevenheid voor beide disciplines. Haar debuut op televisie, als ‘suffe Let’ in Een Mens van goede Wil (1973), maakt dermate veel indruk op het publiek dat de rol haar nog jarenlang blijft achtervolgen. Na bijrollen en enkele hoofdrollen in diverse toneelstukken, televisieproducties en speelfilms gespeeld te hebben, beleeft de zichtbaar van elk moment genietende actrice in de jaren tachtig enkele opmerkelijke hoogtepunten.

In de huid van Mata Hari in de gelijknamige miniserie uit 1985 onder regie van haar man John van de Rest, die ze leerde kennen op de set van Een Mens van goede Wil, wordt haar film- en theatertalent tot een prachtig geheel gesmeed. Van Dalsum is zowel berekenend als impulsief, even krachtig als breekbaar en geeft blijk van een bijzonder verleidelijke en sensuele acte de presence. Tevens speelt ze in 1983 in Dick Maas’ De Lift de vrouw van hoofdpersonage Felix (Huub Stapel) en verzuipt ze twee  jaar later als één van de weinigen niet in het mislukte Vlaamse filmepos De Leeuw van Vlaaderen. Op toneel maakt ze indruk in Glazen Speelgoed en Kinderen van een mindere God.

In 2003 slaat het noodlot toe wanneer er bij Van Dalsum longkanker wordt geconstateerd. Een jaar later worden twee hersentumoren ontdekt, waardoor ze volgens de artsen nog maar een jaar te leven zou hebben. Samen met haar man en zoon vertrekt ze naar de Verenigde Staten, voor een laatste reis. Begin 2005 spreekt ze in het televisieprogramma Vinger aan de Pols openhartig over haar ziekte. Niet veel later blijkt een nieuwe bestralingstechniek wellicht verlichting en genezing te kunnen brengen. De bestraling lijkt aan te slaan, en in de jaren hierna werpt Van Dalsum zich op als strijdster voor mensen met kanker. Ze schrijft enkele boeken en speelt de hoofdrol in het aangrijpende (haast levensechte) theaterstuk Leef-Tijd, over een terminaal zieke vrouw en haar zoon.

Alles lijkt goed te gaan. Tot begin 2008 blijkt dat de hersentumoren weer gegroeid zijn. Na een operatie in maart van dat jaar, maakt en speelt ze vanaf oktober  Vleugellam, over de gevolgen van afasie. Het moest haar laatste kunstje worden, haar afscheidstournee. Het lot besliste echter anders. Na een jarenlange intensieve strijd, die ze vaak leek te winnen, werd het Van Dalsum begin dit jaar te veel. Hoewel ze met Vleugellam niet door heel Nederland heeft kunnen reizen, heeft ze afscheid genomen op een manier die een actrice van formaat waardig is; een gepassioneerd en met ziel en zaligheid doordrenkt afscheid op het podium.

Memorabele rollen
–         Een Mens van goede Wil (1973)
Met haar rol van ‘suffe Let’ brak Van Dalsum door bij het Nederlandse (en Vlaamse) publiek. De actrice, die tot dan toe enkel op toneel haar talenten had getoond, werd door de mensen nog jarenlang op straat herkend als het simpele meisje van het platteland. De serie betekende tevens het begin van haar relatie met John van de Rest, die Een Mens van goede Wil regisseerde en later nog vaker samen met Van Dalsum aan een productie zou werken.

–         Van oude Mensen, de Dingen die voorbijgaan (1975)
Onder regie van Walter van der Kamp speelt Van Dalsum in 1975 de rol van Elly in de Couperus-verfilming Van oude Mensen, de Dingen die voorbijgaan. Het imposante drama wordt gekenmerkt door haar theatrale aanpak, waarin Van Dalsum zich uitstekend thuisvoelt. De actrice dwingt zichzelf tussen grootheden als Ellen Vogel en Paul Steenbergen tot grote hoogten.

–         Mata Hari (1985)
Als Margreet van Zelle (Mata Hari) lijkt Van Dalsum zich als een vis in het water te voelen. Dezelfde levenslustigheid en gedrevenheid die haar eigen levensinstelling kenmerkt, vinden we ook in haar personage terug. De serie, geregisseerd door man Van de Rest, leunt sterk op het sterke spel van de actrice. Van Dalsum krijgt alle ruimte en tijd haar trucendoos open te trekken en laat een karakter met bijzonder veel diepgang en inhoud zien.

–         Ook zien
Mocht de kans zich ooit voordoen de theaterstukken Leef-Tijd en Vleugellam te kunnen zien, grijp deze dan direct. In beide producties zijn de intensiteit en betrokkenheid van Van Dalsum met het onderwerp voelbaar. Ook de televisieproducties Hollands Glorie (1978) en De Appelgaard (1985) zijn zeker aan te raden.