Vorige week werd bekend dat een film van Bert Haanstra deel uitmaakt van de canon van de Nederlandse film. En terecht,  als er iemand niet mocht ontbreken op deze lijst, dan is het Haanstra wel. Met meer dan eenendertig producties – waarvan vele inmiddels het predikaat ‘nationaal document’ met zich meedragen – heeft Haanstra decennialang een stempel gedrukt op de Nederlandse filmindustrie én Nederland zelf. Maar ook daarbuiten is Haanstra geen onbekende. De talloze internationale onderscheidingen en het feit dat er in het buitenland les wordt gegeven over de cineast en zijn manier van film (in veel gevallen documentaire) maken, tonen aan wat voor staat van dienst Haanstra zowel nationaal als internationaal heeft veroverd. Op 23 oktober 1997 overleed Haanstra en kwam er definitief een einde aan een imposante reeks documentaires en films. Maar vergeten werd en wordt hij niet. Zeker niet nu het complete oeuvre van Neerlands meest invloedrijke documentairemaker gebundeld is in de dvd-box Bert Haanstra Compleet. 

 

 

 

Bert Haanstra
Bert Haanstra wordt in 1916 geboren in Espelo, een klein plaatsje in de provincie Overijssel. Met een meer dan verdienstelijk schilder als vader leert hij al snel ‘beeldend’ te kijken. Thuis is hij al op jonge leeftijd in de weer om zelf ‘bioscoopje’ te spelen. Op twaalfjarige leeftijd besluit hij dat hij films wil gaan maken, maar in een tijd dat veel mensen nog nooit een camera hadden gezien was dat makkelijker gezegd dan gedaan. De jonge Haanstra was echter vastbesloten en wist meer dan eens met veel passie en doorzettingsvermogen mensen te overtuigen hem te helpen om zijn droom te verwezenlijken. Op zestienjarige leeftijd krijgt hij zijn eerste kleine camera, waarmee hij echter enkel wat familiefilmpjes maakt. Het zal vervolgens nog zeventien jaar duren alvorens Haanstra zijn eerste echte film vervaardigt: De Muiderkring herleeft, een korte film in opdracht van filmproducent Hans Keuls, directeur van het Bureau voor Auteursrechten. Het begin is er en bevalt zo goed, dat Haanstra in de veertig jaar erna bijna constant in de weer is: in zijn eerste jaren maakte hij vooral documentaires en opdrachtfilms, om later ook speelfilms en televisieproducties te gaan regisseren. Veel van deze werken waren destijds zowel nationaal als internationaal een groot succes, en ook vandaag de dag blijkt dat zijn werk tijdloos en universeel is. Vorige week woensdag, 12 september 2007, werd zijn complete oeuvre gepresenteerd in de vorm van een dvd-box: Bert Haanstra Compleet.

 

‘Een bescheiden man’
Velen zullen bij Bert Haanstra direct denken aan zijn korte documentaire Zoo, die hij opnam in de Amsterdamse dierentuin Artis. Het is dan ook niet verwonderlijk dat juist deze locatie als decor diende om de dvd-box te presenteren. In een met palmbomen en pluche beesten versierd vertrek kwamen vrienden, collega’s en pers bijeen om getuige te zijn van deze speciale gebeurtenis. Jeroen Krabbé – die een rol had in Haanstra’s Een pak slaag – trad aan als gastheer en liet in zijn inleidende rede blijken een enorm respect te hebben voor zowel de mens als de cineast Bert Haanstra. Herhaaldelijk benadrukte hij diens bescheiden karakter en prees hij zijn beeldende vermogen en perfectie. Ook de beide zoons van Haanstra, Rimko en Jurre, spraken over een bescheiden en naar perfectie strevende cineast. Vanzelfsprekend bleef bij die twee het praatje niet alleen beperkt tot de cineast Haanstra, maar kwamen ook wat persoonlijke (en humoristische) verhalen naar boven.

 

 

 

Ontroerd
Het moet voor Rimko en Jurre Haanstra een ontroerend moment zijn geweest. Niet alleen omdat het na al die jaren eindelijk gelukt is om het complete oeuvre van hun vader op dvd uit te brengen, maar ook door de warme en oprechte aandacht van veel vrienden en bekenden. Zo waren naast Jeroen Krabbé ook onder andere Jos Stelling, Matthijs van Heijningen en Sylvia Hoeks van de partij. Grootste blijk van oprechtheid was echter de aanwezigheid van Kees Brusse. De 82-jarige acteur, speciaal overgekomen vanuit zijn woonplaats in Australië, is hét gezicht in de latere films van Haanstra. Aan het einde van een warme en liefdevolle toespraak gaf hij zelfs aan het een eer te vinden als eregast aanwezig te mogen zijn. Het deed hem zichtbaar ook wat; aan het einde van zijn toespraak – waarin hij Haanstra prees als een vakman, een fijn regisseur en een warm mens – viel hij even stil en liepen de tranen langzaam over zijn wangen. Een mooier eerbetoon had Haanstra zich niet kunnen wensen.

 

De Uitreiking
Na de toespraken was het dan eindelijk zover. Het eerste exemplaar van de prachtig verzorgde dvd-box werd aan Kees Brusse overhandigd. Het publiek kreeg echter geen moment de kans om ook maar een glimp van deze overhandiging mee te krijgen, omdat de persfotografen als een bezetene naar voren renden om – terwijl ze elkaar half plat drukten – het beste plaatje te schieten. Jammer dat men het geduld niet op kon brengen om te wachten tot na het officiële gedeelte, om daarna rustig wat plaatjes te schieten. Later kregen ook Sylvia Hoeks, Haanstra’s vaste cameraman Anton van Munster en Jurre en Rimko Haanstra een exemplaar overhandigd.

 

 

 

De dvd-box Bert Haanstra Compleet

 

 

 

Speciaal voor de dvd-box Bert Haanstra Compleet werden de masters van de film minutieus door het Nederlands instituut voor Beeld en Geluid geconserveerd en gedigitaliseerd. Onder toeziend oog van ‘ooggetuigen’ van destijds – met name cameraman Anton van Munster werd veelvuldig om hulp gevraagd – werden de films zo origineel mogelijk gerestaureerd. Hierbij werden beeld en geluid weer goed op elkaar aangesloten, de originele kleuren en zwart-wit tinten hersteld en werd de originele beeldverhouding gerespecteerd. Het gebeurt in Nederland niet vaak dat er zoveel moeite wordt genomen om films van eigen bodem op te knappen en op dvd te zetten. Ook extra’s ontbreken dit keer niet. Negen van de tien dvd’s bevatten extra’s, waaronder interviews, setverslagen, premièrebeelden en achtergrondreportages. Veel van dit materiaal is afkomstig uit het archief van Beeld en Geluid. Het is een goede ontwikkeling dat dit uitgebreide archief steeds vaker gebruikt wordt bij het realiseren van dvd’s en andere audiovisuele projecten.

 

Beeld en Geluid is echter niet de enige partij die veel credits verdient, ook o.a. Holland Film, de Van den Ende Foundation, het Thuiskopie fonds en het Nederlands fonds voor de film staken geld, tijd én hart en ziel in het project. Als laatste moeten we natuurlijk ook Rimko en Jurre Haanstra en Just Entertainment niet vergeten. Zonder al deze steun, de wilskracht en het doorzettingsvermogen was deze prachtige box nooit gerealiseerd.

 

Hieronder een opsomming van de specificaties – en schrikt u niet, het is nogal een lijst.

Disc 1	Fanfare	Speelfilm	1958
	Over glas gesproken	Korte film	1958
	Glas	Documentaire	1958
	Extra’s: 23 minuten
Disc 2	De zaak M.P.	Speelfilm	1960
	Rembrandt, schilder van de mens	Documentaire	1957
	De Muiderkring herleeft	Korte film	1949
	Ned. beeldhouwkunst in de late middeleeuwen	Documentaire	1951
	God Shiva	Documentaire	1955
	Extra’s: 11 minuten
Disc 3	Alleman	Documentaire	1963
	Zoo	Korte film	1962
	Nederland	Documentaire	1983
	Extra’s: 12 minuten
Disc 4	De stem van het water	Documentaire	1966
	Spiegel van Holland	Korte film	1950
	En de zee was niet meer	Documentaire	1955
	Delta Phase 1	Documentaire	1962
	Extra’s: 8 minuten
Disc 5	Bij de beesten af	Documentaire	1972
	Panta Rhei	Korte film	1952
	Nationale parken: noodzaak	Documentaire	1978
	Extra’s: 10 minuten
Disc 6	Dokter Pulder zaait papavers	Speelfilm	1975
	Retour Madrid	Documentaire	1968
	Extra’s: 9 minuten
Disc 7	Een pak slaag	Speelfilm	1979
	Extra’s: 9 minuten
Disc 8	Vroeger kon je lachen	Speelfilm	1983
	Extra’s: 61 minuten
Disc 9	Chimps onder elkaar	Documentaire	1984
	Monument voor een gorilla	Documentaire	1987
	Kinderen van Ghana (engelse versie)	Korte film	1988
	Extra’s: 6 minuten
Disc 10	Dijkbouw	Documentaire	1952
	Olie productie – Ontstaan en vergaan	Documentaire	1953
	Olie productie – De opsporing van aardolie	Documentaire	1953
	Olie productie – De verkenningsboring	Documentaire	1953
	Olie productie – Het olieveld	Documentaire	1954
	Strijd zonder einde	Documentaire	1955

 

Nogmaals willen we benadrukken dat elke film in zijn oorspronkelijke beeldverhouding op de dvd staat en dat men zowel beeld als geluid digitaal heeft gerestaureerd. Bij diverse producties is het mogelijk de Engelstalige versie te bekijken. Tevens is er bij elke dvd een Nederlandstalig ondertitelspoor voor doven en slechthorenden aanwezig. De dvd-box kent een consumentenadviesprijs van 69,99 euro. Naast deze ‘gewone’ uitvoering van de box, is er via de Volkskrant ook een speciale editie te bestellen waarbij naast de tien dvd’s ook nog een ongeveer driehonderd pagina’s tellend boek over Haanstra en zijn films is opgenomen.

 

Het Nederlands Filmfestival (26 september tot en met 6 oktober) presenteert dit jaar het programma In the picture: Bert Haanstra. Rondom verscheidene films van Haanstra zullen speciale vertoningen gehouden worden. Daarnaast vindt er in Overijssel in de maanden september en oktober het Bert Haanstra festival plaats. Meer info over dit festival vindt u hier.

 

De dvd-box Bert Haanstra Compleet is vanaf 13-09 verkrijgbaar bij vrijwel alle multimediazaken in heel Nederland. Tevens is de box o.a. te bestellen via de webwinkel van distributeur Just Entertainment en de webwinkel van Beeld en Geluid.