Sinds 15 november 2007 brengt de VPRO in samenwerking met Living Colour Entertainment het televisiewerk van Wim T. Schippers uit op dvd. Onder de overkoepelende titel ‘Wim T. Schippers’ Televisiepraktijken – sinds 1962′ zijn reeds beschikbaar de legendarische VPRO programma’s De Fred Haché Show, Barend is weer bezig (ook bekend als De Barend Servet Show), Van Oekel’s Discohoek, Het is weer zo laat! (beter bekend als Waldolala) en recenter werk zoals Op zoek naar Yolanda, Plafond over de vloer en We zijn weer thuis. Alle dvd’s zijn bovendien voorzien van veel uniek extra materiaal. Naar aanleiding van de dvd-release van Het is weer zo laat! (in de volksmond ook wel bekend als Waldolala) 26 juni jongstleden doken we in de geschiedenis van de serie.

 

 

 

Inleiding
In 1978 maakten Wim T. Schippers, Gied Jaspers, Wim van der Linden en Ellen Jans hun laatste gezamenlijke productie. Nadat het viertal eerder met groot succes De Fred Haché show, Barend is weer bezig! en Van Oekel’s Discohoek maakte, werd de tiendelige serie Het is weer zo laat! (in de volksmond beter bekend als Waldolala) de laatste productie die de vier schreven rondom acteur Dolf Brouwers. In Het is weer zo laat! vertolkt Brouwers de rol van Waldo van Dungen, die toevalligerwijs een nachtclub in handen krijgt. Vervolgens leidt hij deze op onnavolgbaar chaotische wijze, wat tot vele onverwachte en hilarische situaties leidt. In onderstaand artikel zal stil worden gestaan bij Dolf Brouwers, diens samenwerking met Wim T. Schippers en zal de serie besproken worden.

 

Dolf Brouwers
Dolf Brouwers, geboren in Utrecht te 1912, had er eigenlijk al een heel leven op zitten toen Wim T. Schippers hem in 1972 ontdekte tijdens audities voor een bijrol in De Fred Haché show. Nadat hij eerder werkte als herenkapper, reisleider en vertegenwoordiger van stofzuigers, werd hij op zijn 61ste vanuit het niets een ware cultheld. Al sinds zijn jonge jaren probeerde Brouwers zijn brood te verdienen als revue-artiest, maar zonder resultaat. In 1972 kwam echter alsnog de langgekoesterde doorbraak. Door de bevriende Haagse komiek Harry Touw werd Brouwers voorgedragen bij Schippers om een rolletje te spelen in diens nieuwe show. Deze herkende direct het vakmanschap en de (televisie-)uitstraling van Brouwers, wat resulteerde in diverse terugkerende rolletjes in de show. Zo speelde hij een playbackende travestiet in bloemetjesjurk en een op Hitler lijkende militair die een lied van Schubert zingt. Al snel stond hij bij het volk bekend als Sjef van Oekel, een door Schippers gecreëerd typetje dat nog jarenlang zou terugkeren in diens werk.

 

In de show die volgde op De Fred Haché show, speelde Brouwers (of: Van Oekel) al direct een belangrijkere rol. Deze show, Barend is weer bezig!, werd deels gekenmerkt door Brouwers’ inventieve taalgebruik, welke veel raakvlakken vertoonde met Schippers gevoel voor en spel met taal. Uitspraken als ‘pardon … reeds’, ‘als het ware’, ‘dat ben ik dus’ en ‘ik word niet goed’ vonden zo – en in latere shows en series – hun weg naar de Nederlandse maatschappij. Zijn populariteit groeide snel en kende vooral onder jongeren geen grenzen. Een jaar na Barend is weer bezig! kreeg Brouwers dan ook een geheel eigen show: Van Oekel’s Discohoek (1974).

 

Dat Brouwers en de shows waarin hij speelde zo populair waren onder de jeugd en vroege twintigers, kan worden verklaard aan de hand van de toon van de shows, de visuele uitdossing van de decors en de uitspraken en handelingen van de personages. Uit alles bleek namelijk dat de makers protesteerden tegen de normen en waarden in de maatschappij. Gezag en autoriteit werden openlijk aangevallen en bediscussieerd, wat veel mensen als muziek in de oren klonk. De Nederlandse maatschappij in de jaren zestig en vroege jaren zeventig werd namelijk gekenmerkt door een openlijk verzet tegen de heersende machthebbers, normen, waarden en moralen. Brouwers deed hier als Sjef van Oekel graag aan mee.

 

 

Sjef van Oekel
Het door Wim T. Schippers gecreëerde personage Sjef van Oekel kent een kenmerkende verschijning. Een verschijning die lange tijd garant stond voor grote successen op de nationale televisie. Met een grote bril, smoking en een klein snorretje (“een ‘Hitler-snorretje’”) keert hij zo jarenlang terug in diverse programma’s van de VPRO. Pas begin jaren tachtig leek zowel het publiek als de omroep uitgekeken op het typetje van Oekel en kwam er aan het succes een einde, maar Brouwers’ grootste en wellicht ook bijna vergeten wens was tóch nog in vervulling gegaan.

 

In 1978 maakt Schippers de serie Het is weer zo laat!, wederom met Brouwers in de hoofdrol, die qua gedrag en uiterlijk sterk doet denken aan Van Oekel. In de serie speelt Brouwers – inmiddels 67 jaar – de verwarde en chaotische nachtclubeigenaar Waldo van Dungen, die in allerlei onnavolgbare en absurde situaties terechtkomt. Omgeven door minstens zo chaotische en drukke typetjes als zijn vrouw Gé Braadslee (Mimi Kok), protestzanger en spreekstalmeester Boy Bensdorp (Rob van Houten), bedrijfsleidster Ada Blooker (Hannah de Leeuwe) en ‘psychiator’ Karlheinz Lindt (Cor Beurskens), is de typische Wim T. Schippers absurditeit en onlogica weer compleet.

 

 

Het is weer zo laat! (Waldolala)
In Het is weer zo laat! runt Waldo van Dungen de nachtclub Waldolala (“Dat is dus van Waldo en o-la-la”). In deze louche nachtclub, waarin chaos, naakt en drank elkaar in rap tempo afwisselen, heten de dames van LUV’ de kijker in elke aflevering welkom met hun eerste grote hit ‘U owe me’ (oftewel: Welkom in Waldolala). Alleen al deze pakkende en vrolijke titelsong zal bij velen nog in het geheugen gegrift staan. Minstens zo beklijvend zijn de weinig verhullende close-up shots van borsten, billen en schaamhaar. Toonde Schippers in 1967 voor de eerste keer naakt op de Nederlandse televisie, in deze serie gaat hij wellicht nog een stapje verder door de beelden in close en met langdurige shots te vangen met de camera.

 

Zoals veel van Schippers werk wordt ook Het is weer zo laat! gekenmerkt door absurdisme, onlogica en taalspelletjes. Het absurdisme en de onlogica vinden we vooral terug in de dik aangezette karakters (ook qua spel) – die zo nog een stap verder gaan dan ‘typetjes’ –, vreemde verhaallijnen en reacties van de personages. Al in de eerste aflevering is het gegeven absurd, maar daardoor niet minder komisch. De titel ‘Stop de neutronenbom’ zegt wat dat betreft al genoeg. Schippers’ gedachtespinsels en beschreven situaties laten zich niet vangen in al eerder bewandelde gangen en paden, zijn niet logisch en zullen dat ook nooit zijn. Hierdoor weet hij keer op een keer een compleet nieuwe en vernieuwende wereld voor zijn personages te creëren, waardoor de kijker nooit weet wat hem te wachten staat.

 

De befaamde taalspelletjes van Schippers (en Brouwers, zoals uit bovenstaande paragrafen mag blijken) keren ook in deze serie weer veelvuldig terug. Vooral aflevering 3 (‘Kortsluiting’) kent vele scènes waarin de dubbelzinnigheid van taal terugkeert en waarin Schippers woorden en zinsdelen isoleert of uitvergroot. Exemplarisch is de scène waarin het personage Boy Bensdorp samen met een vrouw, Ada, in een achterkamertje van de nachtclub bezig is om zijn broek te maken, aangezien er een enorme scheur in zit. De ‘psychiator’ – die inmiddels incognito een baantje heeft in de club als kelner – luistert hun gesprek voor de deur af:

 

(Gekreun van Boy)
Ada: “Jeetje wat een grote, hoe krijg je het voor elkaar? Wat een end! … Ik weet gewoon niet aan welke kant ik moet beginnen!”
Boy: “Ach Ada, zoiets heb jij toch wel vaker bij de hand gehad? Help me nou effe!”
(Stilte, licht gekreun)
Boy: “Wacht, zo kan je d’r beter bij.”
Ada: “Ja, naai jij of naai ik!?”
Boy: “Niet in je mòò-òònd!”
Ada (speelt met speld in de mond en praat dus minder zuiver): “Ben maar niet bang hoor, ik slik hem heus niet in.”
Boy: “Daar hou ik niet van.”

 

Waar Boy en Ada in ‘werkelijkheid’ bezig zijn met het naaien van een kapotgescheurde broek, lijkt het voor de ‘psychiator’ alsof Ada Boy seksueel bevredigt. Deze dubbelzinnigheid van taal wordt door Schippers veelvuldig gebruikt.

 

 

Conclusie
Het is weer zo laat! is wederom een typische Wim T. Schippers productie, waarin acteur Dolf Brouwers als Waldo van Dungen – uitgedost als het populaire typetje Sjef van Oekel – een belangrijke rol speelt. Onlogica, absurdisme en dubbelzinnigheid zijn zoals gebruikelijk troef en de serie weet vooral door deze komische dialogen meermaals te overtuigen. Alles wat niet mag, doet men toch. En al wat logisch is, daar peinst men niet over. Het is weer zo laat! is niet alleen qua inhoud een typisch product van Schippers, ook de impact die de serie had op Nederland en haar kijkers typeert de veelzijdig kunstenaar. Zoals veel van zijn werk, verlegt ook deze serie weer enkele grenzen in televisieland en levert het kritiek op de maatschappij.

 

DVD “Het is weer zo laat!”
De dvd van Het is weer zo laat! is de vijfde in de Wim T. Schippers dvd-reeks. Op de eerste dvd vinden we de eerste vijf afleveringen van de serie terug. De tweede dvd herbergt aflevering 6 tot en met 10 en geeft bovendien toegang tot het bonusmateriaal bij deze serie. Dit bestaat uit een item uit het NOS Journaal van 24 september 1997 naar aanleiding van het overlijden van Dolf Brouwers (Waldo van Dungen in de serie) en de korte ‘Sad Movie’ Flagula uit 1967. De ‘Sad Movie’-reeks bestond uit een aantal filmpjes, gemaakt door Wim van der Linden, Jan Cremer, Wim T. Schippers en Willem de Ridder. Flagula duurt twintig minuten en vertelt het verhaal van Flagula. Deze is geveld door de mazelen, maar kan de uitnodiging voor een gekostumeerd feestje niet weerstaan. Wim T. Schippers schreef samen met Willem de Ridder het scenario.

 

 

 DVD1:
aflevering 1: Stop de neutronenbom!
aflevering 2: Scheiden doet lijden
aflevering 3: Kortsluiting
aflevering 4: Het is een dochter!
aflevering 5: Een mooi portret

 

DVD 2:
aflevering 6: De vieze deur
aflevering 7: Bergafwaarts
aflevering 8: De sigaar
aflevering 9: Wat nu?
aflevering 10: ’t is jammer, maar helaas
– NOS Journaal: bericht overlijden Dolf Brouwers (24-09-1997)
– Sad Movie: Flagula (1967)

 

Met dank aan de VPRO en Living Colour Entertainment voor het beschikbaar stellen van deze DVD !