Sinds 15 november 2007 brengt de VPRO in samenwerking met Living Colour Entertainment het televisiewerk van Wim T. Schippers uit op dvd. Onder de overkoepelende titel ‘Wim T. Schippers’ Televisiepraktijken – sinds 1962′ zijn reeds beschikbaar de legendarische VPRO programma’s De Fred Haché Show, Barend is weer bezig (ook bekend als De Barend Servet Show), Van Oekel’s Discohoek, Het is weer zo laat! (beter bekend als Waldolala) en recenter werk zoals Op zoek naar Yolanda, Plafond over de vloer en We zijn weer thuis. Alle dvd’s zijn bovendien voorzien van veel uniek extra materiaal. Naar aanleiding van de dvd-release van Van Oekel’s Discohoek 7 november jongstleden doken we in de geschiedenis van het programma en haar makers.

 

 
 

 
Van Oekel’s Discohoek
Wim T. Schippers, sinds 1962 betrokken bij de Nederlandse televisie, staat bekend om zijn onconventionele programma’s en televisieseries. Bekende voorbeelden zijn De Fred Haché Show, Barend is weer bezig! en Plafond over de Vloer. Ook zorgde hij met verscheidene programma’s, waaronder Hoepla, voor de nodige maatschappelijke commotie. In Van Oekel’s Discohoek maken we wederom kennis met een van zijn meest gevierde creaties: Sjef van Oekel, gespeeld door laatbloeier Dolf Brouwers. Het programma, dat door de VPRO werd uitgezonden in 1974/’75, vormde volgens het typische Wim T. Schippers-stramien een anarchistische tegenhanger van het destijds populaire muziekprogramma Toppop.

 

Waar Toppop zich baseerde op het Britse Top of the Pops en zodoende braaf werd gepresenteerd, de artiesten rustig aan het woord werden gelaten en deze hun nieuwste hits al playbackend aan het publiek presenteerden, daar werd Van Oekel’s Discohoek alles wat Toppop niet wenste te zijn. Niet alleen qua presentatie, maar ook qua structuur en beeldregie. In dit artikel zal allereerst worden ingegaan op het fenomeen Van Oekel en de presentatie van diens Discohoek. Vervolgens zullen de structuur en beeldregie van de show worden besproken. Tot slot volgen een korte blik op de commotie die rond het programma ontstond en een conclusie. 

 

Sjef van Oekel
De presentatie van Van Oekel’s Discohoek lag in handen van het door Wim T. Schippers gecreëerde personage Sjef van Oekel, gespeeld door de in Utrecht geboren Dolf Brouwers. Op zijn 61ste werd Brouwers uit het niets ontdekt toen hij auditie deed voor een bijrol in De Fred Haché Show. Brouwers zag hiermee een lang gekoesterde droom alsnog in vervulling gaan. Waar het hem in zijn jonge jaren niet lukte door te breken als revue-artiest, daar zorgde het succes van het personage Sjef van Oekel voor een jarenlange status als cultheld op de Nederlandse televisie. Na succesvolle optredens in De Fred Haché Show en Barend is weer bezig!, groeide zijn populariteit – voornamelijk onder het jeugdige publiek – tot dergelijke hoogten, dat de makers besloten het typetje een eigen programma te geven, wat resulteerde in Van Oekel’s Discohoek.

 

Sjef van Oekel kende een kenmerkende verschijning. Met een grote bril, smoking en een klein snorretje (“een ‘Hitler-snorretje'”) was hij jarenlang te zien in diverse programma’s van de VPRO. Zijn stuntelende optredens en aangezette manier van praten én zingen – plotselinge serenades waren Van Oekel niet vreemd – vielen bij het publiek in goede aarde. Zoals het Schippers betaamt, voorzag hij ook Van Oekel van enkele taalvondsten die sindsdien het Nederlandse woordenboek hebben verrijkt of in de Nederlandse samenleving veelvuldig werden herhaald: ‘Wordt het toch nog gezellig!’, ‘pardon … reeds’, ‘dat ben ik dus’ en ‘U kunt uw verdiende loon ophalen bij de heer Van der PIK’ zijn hiervan enkele sprekende voorbeelden.

 

In Van Oekel’s Discohoek was de verschijning van Van Oekel niet anders. Voorzien van smoking en grote bril, sloeg hij zich zo nu en dan letterlijk een baan door het decor. Struikelend over kabels, waardoor het geluid uitviel, en andere attributen op de set, voorzag Van Oekel de serie van de nodige humor en ogenschijnlijke onvoorspelbaarheid. Ogenschijnlijk, want zulk soort chaos en schijnbaar oncontroleerbare situaties werden door Wim T. Schippers geheel uitgedacht.

  

 

Structuur en beeldregie
Van nature start elke aflevering van Van Oekel’s Discohoek met een intro, waarin Van Oekel zijn hoofd door een hangstuk met een gat steekt en roept: ‘Dat ben ik dus!’. Vervolgens betreedt hij, met het script in zijn hand, het decor en leest hij vanaf een papiertje zijn tekst voor. Wanneer het een special betrof of het programma gepresenteerd werd vanaf een andere locatie, is de intro vanzelfsprekend anders, maar blijft Van Oekel met zijn uitspraak ‘Dat ben ik dus!’ een constante factor.

 

Tot zover de regelmaat in het programma. Voor de rest is het een op het oog ongeorganiseerd zooitje. Op het oog, want het creatieve brein achter de show, Wim T. Schippers, dacht elke aflevering vantevoren zorgvuldig uit. Van het struikelen over kabels tot het omvallen van decorstukken aan toe. Ook de bij tijd en wijlen chaotische cameravoering, met warrige pans en zooms, zijn een bewuste (stijl)keuze. In alles was het programma zo de tegenhanger van de brave en conventionele televisieprogramma’s die het medium domineerden.

 

Opvallend hierbij is de aanpak van de gasten in Van Oekel’s Discohoek. Ondanks dat het programma haar bestaansrecht ontleende aan de muzikanten van weleer, ging Sjef van Oekel niet lichtzinnig met ze om. Met enige regelmaat onderbak hij de sprekende gasten of verstoorde de presentator op de een of andere manier het optreden van de betreffende zanger. Ook werd er bewust de nadruk gelegd op het playbacken van de artiesten, iets wat men in het al eerder aangehaalde Toppop nog zoveel mogelijk probeerde te verbloemen. In sommige gevallen kan zelfs worden gezegt dat de artiesten voor Van Oekel volledig werden weggecijferd en werden weggezet als kleine kinderen.

 

 

 

Commotie
Zoals het een goede Wim T. Schippers productie betaamt, was ook Van Oekel’s Discohoek een verkapte aanklacht tegen al datgene wat geacht werd in overeenstemming te zijn met de heersende normen en waarden. Dansende dames met doorschijnende jurken, grof taalgebruik en Van Oekel die in een kerstspecial de tas van zijn collega Evert van der Pik onderkotst zorgden ook dit keer weer voor de nodige ophef. Met name dit laatste voorbeeld was voor diverse journalisten aanleiding hun vingers weer scherp te laten spreken. Schippers wist echter als geen ander dat zijn aanpak ook dit keer weer voor de nodige ophef en verzet zou zorgen. In de vijfde aflevering laat hij dan ook plots een delegatie van de fictieve actiegroep de NSD (zie de taalkundige link met de NSB), de Nederlandse Stichting Doe er wat aan, die optreedt tegen het zedenverval, het toneel betreden. Evert van der Pik beveelt de groep weg te gaan: ‘Verval? Hoezo verval? We zijn aan een uitzending bezig!’ Waarop één van de actievoerders antwoordt: ‘Dat is het hem juist precies waartegen wij met klem protesteren.’   

 

Conclusie
Ondanks dit alles vonden de platenmaatschappijen het allemaal best: het programma was populair en elke vorm van publiciteit was mooi meegenomen. Voor de kijker van vandaag de dag biedt Van Oekel’s Discohoek een komische kennismaking met de muziek van destijds en maakt Sjef van Oekel nog steeds een immense indruk. Hoewel zijn drukte niet bij iedereen direct in goede aarde zal vallen, is de show naast een belangrijk tijdsdocument ook een voorbeeld van een knap staaltje televisiemaken. De twee uitersten orde en chaos worden door Schippers ook hier ingenieus met elkaar gecombineerd.

 

DVD “Van Oekel’s Discohoek”
De dvd van Van Oekel’s Discohoek is de zevende in de Wim T. Schippers dvd-reeks. Op de eerste dvd vinden we zeven van de eerste acht afleveringen van het programma terug. De zesde aflevering is helaas enkele decennia geleden al gewist en bestaat dus niet meer. De tweede dvd herbergt aflevering 9 tot en met 12 en geeft bovendien toegang tot een deel van het bonusmateriaal. Op dit tweede schijfje vinden we namelijk de onbewerkte versie van aflevering 8 terug (zonder (geluids-)effecten, titels, e.d.) en drie Van Oekel specials ten tijde van het uitzenden van het programma. Op de derde en tevens laatste dvd vinden we het item ‘Van Oekel blikt terug’, het tv-spel Grote Genade en drie audiofragmenten terug. Tevens treffen we bij de prachtig verzorgde dvd-uitgave ook nog een klein infoboekje terug, met daarin een essay onder de titel ‘Sjef van Oekel die geeft aan de toon’ van journalist Henk van Gelder, over Sjef van Oekel en Van Oekel’s Discohoek, informatie over Wim. T Schippers, archieffoto’s en een uitgebreide inhoudsopgave van de dvd’s en afleveringen van Discohoek. 

 

 

 

DVD1:
aflevering 1 tot en met 8 (met uitzondering van aflevering 6)

 

DVD 2:
aflevering 9 tot en met 12
– Onbewerkte versie van aflevering 8
– Van Oekel Special (14 januari 1975)
– Van Oekel Special (25 februari 1975)
– Van Oekel Special (8 april 1975)

 

DVD 3:
– Van Oekel blikt terug (31 december 1974)
– Grote Genade: tv-spel ter afsluiting van het tijdperk Van Oekel (11 november 1976)
– Radio-interview met Sjef van Oekel over de Discohoek (1974) (alleen audio)
– Opening tentoonstelling Vishal Haarlem door Sjef van Oekel (1974) (alleen audio)
– Optreden Sjef van Oekel en Barend Servet (1974) (alleen audio)

 

Daarnaast herbergt de luxe digipack ook nog een kort informatieboekje.

 

Met dank aan de VPRO en Living Colour Entertainment voor het beschikbaar stellen van deze DVD !