Vorig jaar rond deze tijd werden de nominaties voor de Oscars 2012 bekendgemaakt. De Franse productie The Artist werd hierbij overladen met nominaties en pakte ruim een maand later alle belangrijke prijzen tijdens de uitrijking. Het verhaal van The Artist lijkt in lijnen op het tragische leven van de Nederlandse acteur Lou Tellegen. De naam zal bij velen niet meteen een lampje doen branden, maar Tellegen was in het tijdperk van de zwijgende film een ster van wereldformaat. Daarnaast zat zijn leven vol met grote avonturen, intriges, successen en diepe dalen. De Nederlandse Valentino stierf in 1934 op tragische wijze door zelfmoord.
Mythe
Het leven van Lou Tellegen is als een filmscript dat bijna niet te verzinnen is. Tellegen zelf heeft er in zijn memoires ‘Women Have Been Kind’ uit 1931 in ieder geval alles aan gedaan om zijn leven in mythische proporties te beschrijven. Veel van wat hij over zijn leven heeft geschreven, zijn halve waarheden of simpelweg verzonnen. Weinig staat onomstotelijk vast.
Isidore Louis Bernard Edmon van Dommelen werd op 26 november 1883 geboren in het Brabantse Sint-Oedenrode. Zijn vader Isidor Louis Bernard Edmon Tellegen was een gepensioneerde luitenant van de Nederlandse infanterie. Hij kreeg een buitenechtelijke verhouding met Anna Maria van Dommelen, waarvan Lou Tellegen het resultaat zou zijn. In zijn biografie beschrijft Tellegen zijn Spaans-Nederlandse moeder als één van de beste danseressen van Europa en zijn vader als een fenomenale Griekse generaal de stierf in de Boerenoorlog. Hij beweerde te zijn opgevoed door een collega-officier van zijn vader in Amsterdam. Deze Spartaanse opvoeding zou hem zijn vermaarde atletische bouw en avontuurlijke karakter hebben opgeleverd. Tellegen wist al snel dat hij met zijn knappe donkere uiterlijk bij veel vrouwen in de smaak viel en zou er zijn leven lang ten volle gebruik van maken.
Omstreeks 1900 verliet Lou Tellegen Nederland. Samen met de Russische minnares van zijn vader vertrok hij naar Sint Petersburg. Zij verliet hem al snel en Tellegen belandde in de gevangenis wegens het verspreiden van pamfletten die de Russische jeugd zouden aanzetten tot het gebruik van voorbehoedsmiddelen. De jaren erna beschrijft hij als een ongelooflijk avontuur. Hij zou achtereenvolgens gewerkt hebben als toreador, schermer en professioneel bokser. Hij huwde en scheidde van de Belgische gravin Jeanne de Brouckère, kreeg gokschulden, belandde op straat, zwierf door het Braziliaanse regenwoud, werd een paar keer neergeschoten en werkte in Parijs, Berlijn, Boedapest en Rio de Janeiro als colporteur, huisschilder, trapeze-artiest, kleermaker, smid, taxichauffeur, gigolo en graveur van grafschriften. Als klap op de vuurpijl zou hij zelfs enige tijd model zijn geweest voor de Franse Beelhouwer Auguste Rodin. Naar eigen zeggen stond hij model voor het beeld “De Denker”.
Wereldster Lou Tellegen
De acteercarriere van Tellegen kwam in 1910 plots tot wasdom. Toen hij studeerde aan het conservatorium van Parijs, werd hij tijdens een repetitie opgemerkt door de 66-jarige theaterdiva Sarah Bernardt. Zij viel voor diens knappe uiterlijk en nam de veertig jaar jongere Tellegen mee op een wereldwijde theatertournee. Hij werd haar vaste tegenspeler en de twee werden minaars. Onder de vleugels van Bernardt werd Tellegen wereldberoemd. Eerst in het theater, daarna op het witte doek. De critici waren weinig lovend over zijn acteerprestaties, maar het vrouwelijk publiek adoreerde hem. Ook Samuel Goldwyn was onder de indruk en contracteerde hem in 1915 als acteur voor zes speelfilms.
Bijna tegelijkertijd met Tellegen arriveerde ook de gevierde operadiva Geraldine Farrar in Hollywood. Ook zij viel als een blok voor hem en de twee trouwden in 1916. Dit huwelijk legde de carrière van Tellegen geen windeieren. De pers smulde van het beroemde paar en hij wist te profiteren van de roem die het huwelijk hem bracht. Tellegen kreeg in 1918 de Amerikaanse nationaliteit en Farrar haalde de studio’s zelfs over om Tellegen te laten regisseren. Dit werd geen succes, waardoor hij zich na drie films weer op het acteren ging richten. Als acteur verdiende hij in deze periode bakken met geld, reed in de duurste auto’s, woonde in een kasteelachtig huis in Hollywood Hills en bezocht dezelfde feestjes als Charlie Chaplin. Het huwelijk hield slechts stand tot 1923. Zijn vele buitenechtelijke affaires werden Farrar te veel. De slepende scheidingszaak zou in de pers maandenlang breed worden uitgemeten.
Ook deze slechte publiciteit hielp zijn acteercarrière. Tellegen bleef een filmcarrière combineren met die op het toneel en trok mede door de persaandacht voor de scheidingszaak volle zalen. Tijdens de maandenlange tournee van het door Tellegen zelfgeschreven stuk Blind Youth werd hij verliefd op zijn jonge tegenspeelster – en rijke erfgename – Nina Romano. Met haar trad hij in 1924 in het huwelijk. Datzelfde jaar kreeg Tellegen een lucratief contract bij The Vitagraph Company, waarvoor hij met wisselend succes zes films zou maken. Het jaar erop tekende hij voor twee jaar bij Fox Film Corporation. De 42-jarige acteur werd inmiddels te oud bevonden voor de rol van romantische held. Hij zou in de acht films voor Fox met name de rol van schurk spelen, waaronder in 3 Bad Men van John Ford uit 1926.
De Tragische Nadagen
Vanaf 1928 ging het bergafwaarts met de carrière van Tellegen. Zijn huwelijk strandde en het door hem geregisseerde No Other Woman was zo slecht dat Fox de film niet eens uitbracht. Tellegen keerde Hollywood de rug toe en trok naar New York om zich volledig op het toneel te richten. Zijn leeftijd en tanende schoonheid telde hier in mindere mate en op toneel was hij opnieuw succesvol. In deze tijd trok hij ook met vaudeville gezelschappen door het land en tijdens een tournee ontmoette hij zijn vierde vrouw; revuedanseres Eve Casanova.
Rond kerst 1929 verbleef Lou Tellegen in een hotelkamer in Atlantic City. Toen hij met een sigaret in zijn mond in slaap viel, vatte het bed vlam. Met ernstige brandwonden bracht hij drie maanden door in het ziekenhuis en onderging een huidtransplantatie. Een ramp voor Tellegen, die wist dat zijn carrière voor een groot deel was gebaseerd op zijn uniek knappe verschijning. Toen hij in 1931 tegen de vijftig was, zocht hij zijn heil in plastische chirurgie voor een facelift om een rol in de “talkie” Enemies of Law te veroveren. Het bleek tevergeefs. Tellegen’s zware Nederlandse accent stoorde aanzienlijk en zijn filmcarrière was met de komst van de geluidsfilm voorgoed verleden tijd.
Ook financieel en met zijn gezondheid ging het steeds minder. Hij raakte depressief, vergokte al zijn geld en in 1934 onderging hij drie operaties wegens kanker. Inmiddels woonde – de voor een vierde keer gescheiden – Tellegen bij een rijke weduwe in Hollywood die zich over hem ontfermde. In haar huis zou Lou Tellegen ’s ochtends op 29 oktober 1934 in depressieve stemming naar de badkamer gaan. Naakt en omringd met krantenknipsels van lovende recensies stak hij zich met een gouden schaar zeven maal in zijn linkerborst. De volgende dag overleed hij in het ziekenhuis op 52-jarige leeftijd.
Zijn extreem narcistische dood past bij het leven dat hij in zijn autobiografie beschreef. Op zoek naar succes, adoratie en avontuur leefde hij een uniek leven vol roem en diepe dalen. Geboren voor tragedie, dramatiseerde hij de laatste scene van zijn bestaan om voorgoed als een legende de filmgeschiedenis in te gaan. Lou Tellegen speelde in 41 Hollywoodfilms, regisseerde er vier en schreef twee toneelstukken.
Geraadpleegde bronnen:
– The Rise and Fall of Lou-Tellegen. David W. Menefee (2011)
– Dommelen, Isidore Louis Bernard Edmon van (1883-1934), webinstituut voor Nederlandse Geschiedenis http://www.historici.nl/Onderzoek/Projecten/BWN/lemmata/bwn5/dommelen