FILM
Een stuk of twaalf hoofdrolspelers, talloze thema’s en een verhaal dat meer dan veertig jaar beslaat: regisseur Frans Weisz pakte het in zijn eerste televisieproductie meteen grootschalig en ambitieus aan. Aangezien de regisseur het medium televisie met argwaan bekeek en wel eens had opgemerkt nog liever een film voor twee blinden in de bioscoop te maken dan voor twee miljoen kijkers voor de buis, mag deze aanpak echter geen verbazing wekken. De serie moest eruit zien zoals een goede speelfilm zich presenteert: verzorgd, meeslepend en groots. Bij Nader Inzien, gebaseerd op het gelijknamige boek van J.J. Voskuil, voldoet aan deze omschrijving en is hierdoor niet alleen prachtig ogend geheel, maar ook een ontroerende en pakkende productie geworden.
Bij Nader Inzien speelt zich af in twee decennia, waartussen veertig jaar ligt. Het belangrijkste en grootste deel behandelt de jaren vlak na de oorlog: vier jonge mannen en twee vrouwen maken tijdens hun studententijd plannen, koesteren verwachtingen en discussiëren met elkaar over de principes van het leven. Vanuit het heden – in dit geval eind jaren tachtig – blikt ieder van hen terug op die tijd, een tijd waarin ze idealen uitspraken over de toekomst, een toekomst die nu het heden betreft en idealen die al dan niet bereikt zijn. In de veertig jaar ertussen zijn de vrienden elk hun eigen weg gegaan en hebben ze elkaar niet meer gezien. Aanleiding voor de plotselinge terugblik op het verleden is de dood van één van hen, Maarten Koning.
Deze heeft in het verleden een roman gepubliceerd over de groep, die door elk van de leden gelezen is. Nu Maartens vrouw overleden is, ziet hij zelf ook geen noodzaak meer verder te leven. Hij besluit zelfmoord te plegen, maar voor hij dit doet schrijft hij al zijn vroegere vrienden nog een afscheidsbrief. In elke aflevering staat vervolgens één van de vrienden centraal. Vanuit het heden wordt het verleden herbeleefd en de kijker getoond hoe de onderlinge verhoudingen lagen. In de laatste aflevering komt vervolgens iedereen, na veertig jaar, weer bij elkaar en vragen ze zich af of ze diegene geworden zijn die ze wilden zijn. “Toen was alles ‘mieters!’ – nu lijkt vergeten soms het belangrijkste.”
De zesdelige serie Bij Nader Inzien kent een gelaagd, diepgaand en prachtig geconstrueerd scenario. Deze gelaagdheid en diepgang zijn niet alleen een gevolg van het feit dat de serie het verleden vertelt vanuit het heden of omdat er continue en consequent gebruik wordt gemaakt van flashbacks – de belangrijkste reden betreft de allesomvattende basisconstructie van het geheel. Waar in de eerste aflevering aan de hand van Maarten Koning alle personages geïntroduceerd worden en de belangrijkste momenten uit hun studententijd vanuit zijn perspectief worden getoond, neemt Weisz ons in de vier afleveringen die volgen mee op een ontdekkingsreis. Een reis waarin het verleden van de vriendengroep steeds meer wordt aangevuld en uitgebreid en op die manier bloot komt te liggen.
Elke aflevering vertrekt vanuit het gezichtspunt van één van de vrienden die de afscheidsbrief van Maarten onder ogen krijgt. De situaties die hij vanuit zijn standpunt beschreef, worden vervolgens getoond door de ogen van degene die de brief leest. Hierdoor worden Maartens herinneringen aangevuld met memoires vanuit een ander perspectief. De karakters en situaties krijgen zo een ontwapenende diepgang en worden tot aan de kern toe bloot gelegd. Doordat deze diepgang gedurende de hele serie beetje bij beetje tot stand komt, blijft de spanning er goed in. Gestarte verhaallijnen worden aangevuld en afgerond, terwijl nieuwe verhaallijnen worden aangeboord om later in de serie door de herinnering van de anderen te worden aangevuld.
Niet alleen door deze ingenieuze structuur en de diepgang van de karakters weet het geheel te fascineren, ook de thema’s en onderwerpen waarover de vrienden filosoferen houden de kijker alert. Vriendschap, kunst, leven, dood en zelfmoord: in de talloze discussies die de vrienden voeren staan deze onderwerpen centraal, koesteren zij verwachtingen omtrent deze begrippen en spreken zij idealen uit. In combinatie met de gedragen en berekenende manier waarop de personages over deze onderwerpen spreken, levert dit intrigerende en poëtische discussies op. Tel hierbij op dat Weisz erin geslaagd is de cast tot grootste hoogte te doen reiken en een hoogstaand schouwspel is geboren.
Door de keuze om het verleden te vertellen vanuit het heden, zadelde Weisz zichzelf op met een gigantische cast. Liefst twaalf volwaardige hoofdrolspelers zijn er te ontdekken. Om de literair verfijnde discussies goed over te brengen en het spel eenzelfde allure mee te geven, diende de cast uit louter topacteurs te bestaan. En dat doet ze dan ook. De rollen in het verleden worden met verve gespeeld door Rik Launspach, Jeroen Willems, Porgy Franssen, Geert Lageveen, Loes Wouterson en Jip Wijngaarden. In het heden doen respectievelijk Eric van der Donk, Willem Nijholt, Coen Flink, Rijk de Gooyer, Annet Nieuwenhuijzen en Annemarie Heyliggers hetzelfde. Daarnaast zijn er nog een aantal relatief grote bijrollen, welke ook allen tot in de puntjes verzorgd zijn. De manier waarop Weisz de acteurs regisseert is in stijl met de grootse, maar tegelijkertijd subtiele inhoud en aanblik van de serie.
Want ook op technisch gebied maakt Bij Nader Inzien indruk. Voor het camerawerk werden twee mensen aangetrokken: Jules van den Steenhoven filmde de sequenties uit het heden, terwijl Goert Giltay de sequenties uit het verleden voor zijn rekening nam. De stijl in beide delen is nochtans vrijwel hetzelfde. Enkel het spel met tegenlicht – wat vanzelfsprekend resulteert in een ander uitziend beeld – kenmerkt, in combinatie met de prachtige art-direction, de scènes uit het verleden en levert prachtige beelden op. De montage laat het heden en verleden vervolgens naadloos in elkaar over lopen, met een aantal innemende overgangen in het beeld.
Grootste pluspunt betreft echter de melancholische en meeslepende muziek van Theo Nijland, die als een rode draad door de serie loopt. Het geeft de beelden een ontzettende zeggingskracht en tilt de grootse onderwerpen, het subtiele spel en de prachtige vormgeving naar een hoger niveau. Het is ook dit vrijwel onbeschrijflijke gevoel van melancholie – dat door Nijland zo doeltreffend wordt weergegeven – welke de serie zo meeslepend maakt. Een melancholiek verlangen naar het verleden, maar tegelijkertijd naar de toekomst. Een verlangen naar de gekoesterde idealen die, bij nader inzien, echter nimmer zijn bereikt.
Waardering: **** half
BEELD
Helaas kunnen we over de beeldkwaliteit van de dvd’s niet zo positief zijn als over de serie zelf. Vooral de laatste twee afleveringen moeten het stellen met een zeer matige transfer. Naast de zichtbare beeldruis en de wat softe aanblik van het beeld, heeft de transfer ook last van ‘cross-colouration’ en posterisatie. ‘Cross-colouration’ houdt in dat bepaalde kleuren met elkaar interfereren, waardoor je kleuren ziet die er eigenlijk niet horen te zijn. Verwant met deze tekortkoming is posterisatie, waarbij de overgang tussen de kleuren niet vloeiend verloopt. Beide verschijnselen doen zich vooral tijdens de laatste twee afleveringen geregeld voor. Door de softe aanblik van het beeld en de fletse kleuren, zijn scherpte en detail ook niet in de beste conditie. Desalniettemin is de serie goed te bekijken, maar het is jammer dat er niet wat moeite is gedaan het geheel wat op te poetsen, daar de kwaliteit van het bronmateriaal niet beter is dan die van een gemiddelde videoband.
GELUID
Over het geluid kunnen we positiever zijn. De dvd’s herbergen zowel een Dolby Digital 2.0- als 5.1-track. Veel verschil tussen de beide sporen is er niet. De 2.0 track klinkt een stuk harder, daarentegen is de spreiding van de 5.1-track hoorbaar beter. De kwaliteit van beide sporen is degelijk, beschadigingen doen zich nergens voor en de muziek komt redelijk warm, maar met weinig laag en diepte, uit de speakers. De dialogen worden helder weergegeven en zijn goed verstaanbaar.
EXTRA’S
De zes afleveringen zijn verdeeld over drie dvd’s. Op elke dvd staan twee afleveringen, welke elk zijn opgedeeld in een nette vijf hoofdstukken. Via het menu is het enkel mogelijk een aflevering te starten of het gewenste audiospoor te selecteren. Extra’s zijn helaas afwezig. Bij de sfeervol en stijlvol ogende digipack met slipcase wordt een 34 pagina’s tellend informatieboekje over de serie geleverd, met daarin een voorwoord van de regisseur en producent, fragmenten uit interviews, krantenknipels, het dagboek van Frans Weisz en storyboards.
Speelduur
ca. 350 minuten
Distributie
Three Lines Productions
Release datum DVD
15 januari 2008
Verpakking
Digipack met kartonnen slipcase
Regio
2
Beeld
4:3
Geluid
Dolby Digital 2.0 – Nederlands
Dolby Digital 5.1 – Nederlands
Ondertiteling
Geen
Extra’s
34 pagina’s tellend boekje
Met dank aan Three Lines Productions voor het beschikbaar stellen van deze DVD !
Reacties zijn gesloten.