FILM
Ton van Reen schreef van 1986 tot en met 1994 een serie van vier boeken over de legendarische Bende van de Bokkerijders. De Bokkerijders staan te boek als een bende die in de tweede helft van de achttiende eeuw Limburg probeerde te bevrijden onder het juk van de overheersers. Onder leiding van De Zwarte Kapitein streed de bende tegen de schout, de kanunnik en de keizerin van Oostenrijk.

Het eerste boek van Ton van Reen, Ontsnapt aan de Galg, vormt de basis voor deze serie van de hand van regisseur Karst van der Meulen, al zal niemand kunnen ontkennen dat er ook veel elementen uit de andere drie boeken van Van Reen zijn gebruikt.

De Legende van de Bokkerijders bestaat uit de volgende dertien afleveringen:

Gebaseerd op het boek Ontsnapt aan de Galg van Ton van Reen schreef Dick van den Heuvel in samenwerking met Karst van der Meulen en Gemma Derksen de Metz een spannend, mysterieus, ontroerend, maar bovenal meeslepend verhaal over een doodeenvoudige veertienjarige boerenzoon.

Limburg, 1760. De Oostenrijkse keizerin heerst en legt de boeren zware belastingen op. Veel landarbeiders zien zich gedwongen in de levensgevaarlijke mijnen te gaan werken. Martien Kremers, een boerenzoon van 14 jaar oud, wil zijn familie van de ondergang redden en heeft een plan om het probleem op te lossen. Na de uitvoering daarvan moet hij vervolgens alles op alles zetten, om niemand achter de waarheid te laten komen. Hij krijgt te maken met de boeren, overheid en Bokkerijders.

De Legende van de Bokkerijders is zoals gezegd gebaseerd op het boek Ontsnapt aan de Galg van Ton van Reen. Vergelijkingen met het boek zijn er echter nauwelijks te maken. Veel meer dan het uitgangspunt – een boerenzoon komt in aanraking met de Bokkerijders – is er eigenlijk niet overeind gebleven. De scenarioschrijvers hebben het verhaal naar hartelust aangepast en interessante verhaallijnen en personages aan het origineel toegevoegd. Wie ook bekend is met de andere drie Bokkerijders boeken van Van Reen, kan moeilijk om het feit heen dat ook daar veel elementen uit zijn gebruikt om het verhaal te situeren en uit te breiden.

De grote kracht van het scenario zit in de duidelijk geconstrueerde hoofdlijn en vele interessante en aanvullende karakters en verhaallijnen. De serie blijft constant boeiend en spannend en bouwt via een aantal kleine hoogtepunten langzaam op naar de grote climax. Met een uitstekende balans tussen spanning, actie en drama maakt De Legende van de Bokkerijders een onbetwistbare indruk op de kijker. Het tempo ligt vrij hoog en door de goede montage en ondersteunende muziek wordt je gegarandeerd meegezogen in de leefwereld van Martien. Naast al deze uitstekend uitgebalanceerde ingrediënten, weten de scenarioschrijvers de kijker ook geboeid te houden door de mysterieuze handelingen en uitspraken van een aantal personages. Door raadselachtige uitspraken vol met dubbele bodems krijgen de simpelste zinnen een extra betekenis en geven ze later in de serie uitleg aan een aantal zaken.

Net als De Zevensprong bevat ook deze serie een aantal duistere en magische karakters. Naast de vanzelfsprekend dreigende en mysterieuze sfeer rondom De Zwarte Kapitein en zijn bende, worden we ook meegesleept en aan het denken en gezet door de magische verschijning van Lei de Tinnegieter. Lei wordt gespeeld door Joost Prinsen, een vaste kracht van Karst van der Meulen. Met uitspraken als “Wat goud is, zal lood worden”, “Tijd heelt alle wonden” en “Onder de vleugels van een engel, wacht het goud de uren af” leidt hij de kijker samen met Martien naar de oplossing. Deze raadselachtige uitspraken passen ook goed bij de magische, dubbelzinnige verschijning en plotselinge verdwijningen van Lei de Tinnegieter. Prinsen weet zoals altijd iets extra’s aan zijn rol mee te geven.

Ook dit keer was de cast weer uitstekend in balans. Met fris en enthousiast spelende jongelingen ondersteund door een ervaren achterban zag Van der Meulen zich verzekerd van een goede basis. In de rol van Martien zien we Lennert Hillege, die hiermee zijn debuut maakte. Om hem heen staan gevestigde en grote namen als Joost Prinsen, Gene Bervoets en Hugo Metsers. Deze drie spelen ongetwijfeld een van de beste rollen uit hun carrière en weten elkaar én de jongelingen naar een hoger niveau te tillen. In de bijrollen zien we, naast een aantal nieuwe gezichten, onder andere Huub Broos, John Leddy en Peter Bolhuis terug. Bolhuis speelt de Grauwe Beul en zorgt samen met zijn spanningspartner voor de nodige relativerende humor.

Art-director Hendrik Jan Visser heeft voor een prachtig ogend geheel gezorgd. De decors, kostuums en locaties doen allemaal ongeëvenaard levensecht aan. Tijdens het kijken waan je je werkelijk in het achttiende eeuwse arme Limburg. Zelden tot nooit zag een serie er qua production design zo mooi en volmaakt uit. Met achter de camera Fred Tammes werd dit alles tot in de kleinste details geregistreerd. Bijna elk shot is er een om in te lijsten. Als componist trad dit keer Erik van der Wurff aan, die vijf jaar eerder ook verantwoordelijk was voor de muziek voor Van der Meulens laatste speelfilm Kunst en Vliegwerk. De muzikale begeleiding en ondersteuning van Van der Wurff is werkelijk subliem. Met diverse mooie thema’s weet hij te ontroeren, de dreiging over te brengen en de kijker daardoor compleet mee te slepen in de (belevings)wereld van Martien.

De combinatie van de drie hierboven genoemde tot in de puntjes verzorgde departementen weet een sfeer op te roepen die geen enkele andere productie tot op heden heeft kunnen evenaren. De Legende van de Bokkerijders is hét schoolvoorbeeld van een productie met een ontzettend stevig fundament. De medewerkers hoefden hierdoor geen tijd en moeite te verspillen aan het opbouwen, maar konden extra aandacht besteden aan het verfijnen en optimaliseren van hun taken en uitvoering. Door de uitstekende balans in zowel cast als crew, valt alles op de juiste plaats en is er met een relatief laag budget iets ontzettends groots neergezet.

Met De Legende van de Bokkerijders maakte regisseur Karst van der Meulen (voorlopig) zijn laatste productie. Het begon allemaal in 1972, met de jeugdfilm Circus op Stelten. Later volgden onder andere nog Peter en de vliegende Autobus, Martijn en de Magiër en de meest legendarische Nederlandse jeugdserie ooit: De Zevensprong. Van der Meulen maakte in de ruim twintig jaar als filmmaker een duidelijk zichtbare en mooie ontwikkeling door. Waar in zijn eerste paar films op momenten nog duidelijk werd ingespeeld op het jonge publiek en er voorspelbare en opzichtig geregisseerde scènes de revue passeerden, kenmerkte zijn latere producties zich door hun menselijkheid, de alledaagsheid en het naturelle spel. In deze latere films is de hand van de regisseur ogenschijnlijk minder opvallend aanwezig, maar juist daardoor zo sterk en krachtig. De Legende van de Bokkerijders is de kroon op het werk van een uniek filmmaker; een regisseur die in elke productie een sfeer, warmte en gevoel weet op te roepen waar geen enkele eerdere of latere filmmaker in slaagde.

De serie is, net als De Zevensprong, door de combinatie van het magische en menselijke, de levendige, warme en tegelijkertijd duistere sfeer én de vakbekwaamheid van de regisseur en diens consorten een tijdloos, spannend en mysterieus avontuur voor zowel jong als oud. Het grote verschil is dat er deze keer meer ruimte voor de grauwe, dreigende en ontroerende elementen is, waardoor De Legende van de Bokkerijders het predikaat ‘jeugdserie’ volledig van zich afschudt. De aanpak en uitwerking zijn meer volwassen en volgroeid en de cast en crew tillen elkaar stuk voor stuk naar een hoger niveau: alles klopt precies en sluit naadloos op elkaar aan.

Waardering: *****

BEELD
De serie staat letterboxed op de dvd, wat inhoudt dat er niet optimaal gebruik gemaakt wordt van de aanwezige beeldlijnen. Desondanks oogt het beeld nog zeer behoorlijk. Het beeld is voldoende detailrijk en scherp en het contrast is op de meeste momenten goed. Door de wat lage en onregelmatige bitrate treedt er soms zichtbaar posterisatie op. Ook oogt het beeld af en toe iets te donker en soft of duikt er een kleine (video)beschadiging op. Beeldruis is geregeld in lichte mate aanwezig, maar deze valt op de meeste televisies van tegenwoordig te onderdrukken. Opmerkelijk is het feit dat in aflevering 5, 9 en 12 even het KRO logo linksboven in beeld verschijnt. De beeldkwaliteit is over het geheel gezien dik in orde, al had het allemaal wat beter gekund, zeker wanneer men de serie anamorf had vastgelegd.

GELUID
Het geluid staat in een Dolby Digital 2.0 (224 kb/s) track op de dvd. Het geluid laat een nare bijsmaak achter. Vreemd zijn de plotselinge sprongen tussen mono- en stereoweergave. De eerste aflevering wordt mono weergegeven, tot aan de aftiteling. Hierin springt het geluid opeens over in stereo, om kort daarop weer terug naar mono te springen. Aflevering 2 tot en met 11 zijn compleet stereo. Aflevering 12 daarentegen springt na de begintitels direct terug naar mono. De laatste aflevering is echter weer geheel stereo. Het is vreemd dat men niet alles in stereo op de dvd heeft gezet. De serie zit vol met prachtige muziek en diepe tonen, die in een stereotrack absoluut beter tot recht komen. En hoewel -ondanks alles- het geluid bijna de gehele serie door stereo is, maakt de track geen verpletterende indruk. Het geluid klinkt in sommige afleveringen weinig stabiel doordat het geregeld last heeft van een pieptoon en achtergrondruis. De muziek komt wel uitstekend uit de speakers en bevat een mooie laag, diepte en detail. De dialogen zijn ook goed verstaanbaar. De kwaliteit is over het geheel gezien nog voldoende, maar toch zorgt de geluidsafwerking voor een kleine nare bijsmaak.

EXTRA’S
De drie dvd’s zitten verpakt in een mooie, stijlvolle digipack. Het menu van de dvd’s is primitief vormgegeven zonder achtergrondmuziek. Via het menu zijn de afleveringen los te selecteren. Er is geen ‘speel alles’ functie aanwezig. Op de eerste twee dvd’s staan vier afleveringen, op de derde en laatste dvd staan vijf afleveringen. Deze 25 minuten durende afleveringen zijn niet opgedeeld in hoofdstukken. Wanneer je de digipack openslaat, kom je wat foto’s uit de serie tegen en korte stukken tekst die zeer beknopt iets meer achtergrondinformatie geven over de Bende van de Bokkerijders. Er staan geen extra’s op de dvd’s, tenzij men de promotrailer voor de film Kruistocht in Spijkerbroek op de eerste dvd als extra wil beschouwen.

Speelduur
ca. 325 minuten
Distributie
Video Film Express
Release datum DVD
14 november 2006
Verpakking
Digipack
Regio
0
Beeld
4:3 Letterboxed
Geluid
Dolby Digital 2.0 – Nederlands
Ondertiteling
Geen
Extra’s
Promotrailer Kruistocht in Spijkerbroek

Met dank aan Video Film Express voor het beschikbaar stellen van de DVD !