FILM
Hij is arrogant, ijdel en volgevreten. Renzo Martens is ons.

Achter hem zwoegen Afrikanen met zijn loodzware kisten en bagage. Met zijn haar in de lak en met een spierwit shirt aan zingt Renzo Martens zelf een lied van Neil Young terwijl hij vrolijk voortstapt door de bush. Martens manier van filmen in Enjoy Poverty dwingt het publiek om stelling te nemen en te reflecteren op onder andere de machtsverschillen in de wereld. De regisseur bereikt dit door zijn camera niet alleen op de Kongolezen te richten, maar vooral op zichzelf.

Als een verslaggever van GeenStijl provoceert hij zijn onderwerpen. “Heeft u een televisie? Een koelkast?” vraagt hij aan een vader wiens dochter zwaar ondervoed is. En even later: “De ervaring van uw lijden maakt me tot een beter persoon. U bewijst me echt een dienst, merci beaucoup”. Onbegrijpelijk is het, dat hij dergelijke onbeschaafde zinnen over zijn lippen krijgt.

Het doel heiligt de middelen, moet zijn uitgangspunt geweest zijn. En daar heeft hij een sterk punt. Met zijn opmerkingen en manier van doen roept de filmmaker woede, walging en verafschuwing over zichzelf af. Vervolgens stelt hij zijn publiek impliciet de vraag of deze emoties niet op de gehele Westerse wereld gericht zouden moeten zijn. Wij zijn de oorzaak van het armoedeprobleem, zo claimt de filmmaker, en hij geeft het publiek geen enkele mogelijkheid om hier onderuit te komen.

In de film is geen oplossing voor de problemen in zicht, niet in de verste verte. In een dorpje midden in de bush zet Martens daarom een gigantisch kunstwerk neer met daarop de verlichte letters: “Enjoy poverty – please”. De visie van de filmmaker is dat het omarmen van de armoede het beste is wat de Afrikanen kunnen doen, omdat de situatie toch niet gaat veranderen. “Zolang we in Europa niet willen dat onze koffie of cacao duurder wordt, zal de situatie in Kongo gelijk blijven.”

Op een conferentie van de Wereldbank in Kongo vraagt Martens “Wat is het grootste exportproduct van het land?”. In een naar het lijkt zwaar door montage gemanipuleerde scène, is “armoede” het enige mogelijke antwoord: bijna twee miljard dollar per jaar levert dit op. Daarom legt Martens aan Kongolese fotografen uit hoe zij zelf geld kunnen verdienen aan de armoede: door foto’s te maken van verkrachte vrouwen, ondervoede kinderen en dode mensen.

“Als iemand in Europa, bijvoorbeeld mijn vader, een ondervoed kind in de krant ziet”, legt Martens aan zijn Kongolese studenten uit, “dan pakt hij zijn bankboekje en maakt hij geld over.” Armoede is hetgeen dat Westerlingen willen zien, waarvoor ze willen betalen. Als Martens met zijn studenten een ziekenhuis binnenloopt ,worden de eerste ondervoedde kinderen al uitgekleed en op bed gezet, want de dokters weten waarvoor journalisten komen. Martens: “Bij dit kind zie je heel duidelijk de ribben, dan kunnen de mensen in Europa gelijk de ernst van de situatie inzien.”

Zo walgelijk als het asociale gedrag van de blanke Westerling in Enjoy Poverty mag zijn, doel treft het zeker. Renzo Martens blijkt een meester in het manipuleren van personages en publiek. Zijn spraakmakende documentaire laat Kongo op een totaal nieuwe, provocerende wijze zien. De manier van werken is zowel asociaal als dapper, zowel interessant voor filmliefhebbers en journalisten als voor welzijnswerkers. Bij de laatste groep zal de film misschien veel woede opwekken, maar daarom is de documentaire niet minder geslaagd. Voor de eerste groep is Enjoy Poverty, naast de functie die het vervult in het maatschappelijk debat, vooral een prachtig experiment. Enig in zijn soort.

Waardering: ****

De recensie van de film werd geschreven door Frank van der Laan.

BEELD
De film staat in de oorspronkelijke 1,85:1 verhouding anamorf op de DVD. De beeldkwaliteit is redelijk. Het beeld oogt regelmatig (ernstig) overbelicht, is niet haarscherp en kent een mager contrast, maar dit alles is een gevolg van het materiaal waarmee de film geschoten is en geeft het geheel vanzelfsprekend wel een meer realistische uitstraling mee. Er is optionele Nederlandse, Franse, Duitse en Engelstalige ondertiteling aanwezig.

GELUID
Het geluid is vastgelegd in een Dolby Digital 2.0 track (192 kb/s). Verwacht niks spectaculairs. De track is vrij van beschadigingen en brengt de dialogen – op een enkele scène na – op een heldere manier.

EXTRA’S
Voor we het hoofdmenu gepresenteerd krijgen, dienen we een keuze te maken tussen een Duits-, Frans-, Engelse- of Nederlandstalige versie van de film (ondertiteling bij de gesproken tekst). Via het menu is het enkel mogelijk de film te starten, of een boeiend interview met Renzo Martens (16 minuten) te selecteren. Dit interview betreft een item over de film aan tafel van het televisieprogramma Pauw & Witteman.

Speelduur
ca. 90 minuten
Distributie
Filmfreaks
Release datum DVD
296 november 2010
Verpakking
Digipack
Regio
2
Beeld
Anomorphic 16:9 (1,85)
Geluid
Dolby Digital 2.0 – Frans, Engels
Ondertiteling
Engels
Extra’s
Interview uit Pauw & Witteman

Met dank aan Filmfreaks voor het beschikbaar stellen van deze DVD !