FILM
1942. Onschuldige en onbevangen kinderen leiden samen met hun ouders een gelukkig bestaan in Nederlands-Indië. Dan bezet Japan de Nederlandse kolonie en verandert hun leven ingrijpend. De vrijheid van alledag maakt plaats voor gevangenschap, dood, honger en verderf. André van der Hout en Linda Lyklema legden de verhalen van de kinderen vast in de documentaire Het Jaar 2602.
In talloze gesprekken met kinderen van weleer komen de barre leefomstandigheden, het ongeloof en de verschrikkingen waaraan deze in de Jappenkampen werden blootgesteld tot leven. In een rap tempo wisselen de verschillende geïnterviewden elkaar af. Veelal vullen ze elkaar aan, of slaan ze een bruggetje naar een volgend onderwerp. Buiten een gedoseerde hoeveelheid authentiek filmmateriaal, welke als tussensequenties fungeren, kenmerkt de documentaire zich zodoende door zogenaamde talking heads. Bijna vanzelfsprekend is Het Jaar 2602 hierdoor weinig dynamisch en energiek, al weten de sprekers de aandacht van de kijker verrassend goed vast te houden.
Dit is grotendeels de verdienste van de zorgvuldige opbouw en structuur van de documentaire. Het regisseursduo laat de geïnterviewden niet alleen aan het woord over de leefomstandigheden in de kampen zelf, maar laat ook ruimte en tijd om de situatie van voor en na de Japanse bezetting te behandelen. De openhartigheid, belangeloosheid en emotie waarmee de betrokkenen over deze drie fasen spreken zijn ontwapenend en zo nu en dan aangrijpend. Hoewel het even duurt voor de documentaire het juiste ritme vindt, is vooral het laatste half uur een bij tijd en wijle ontroerend relaas.
Volwassenen die stelen van kinderen, kinderen die sterven in het bijzijn van hun ouders en vriendjes en de gruwelen die de kampen kenmerkten: het zijn verhalen waar je als kijker al niet graag mee geconfronteerd wordt, laat staan de sprekers zelf. Zo nu en dan pinkt er iemand dan ook een traantje weg. Op die momenten besef je als kijker pas echt hoe ingrijpend deze gebeurtenissen het leven van de betrokkenen heeft veranderd. De leegte, angst, hoop en wanhoop waaraan ze jarenlang zijn blootgesteld doet ze mijmeren over hun (verloren) ouders en keuzes die deze maakten.
In tegenstelling tot documentaires over de Europese concentratiekampen ten tijde van de Tweede Wereldoorlog wordt er in Het Jaar 2602 geen ondersteunend archiefmateriaal getoond – de gruwelen waarmee de gevangen geconfronteerd werden worden enkel uitgesproken. Het maakt de documentaire tot een weinig beeldend en voornamelijk statisch geheel, waarin de verbeelding van de kijker actief wordt aangesproken. Met een speelduur van ruim anderhalf uur is Het Jaar 2602 wellicht iets aan de lange kant, maar de ingrijpende vertellingen richting het einde doen je beseffen dat deze verhalen niet verloren mogen gaan. Het Jaar 2602 is zo een waardevolle, integere en sobere oral history, waarin het verleden door middel van getuigenverslagen voor het nageslacht wordt vastgelegd.
Waardering: ***
BEELD
Het beeld staat in de oorspronkelijke 1,78:1 verhouding anamorf op de DVD, in tegenstelling tot wat de hoes vermeldt. Deze maakt namelijk melding van letterboxed-formaat. De kwaliteit van de transfer is prima. De in het heden geschoten beelden ogen scherp en zijn vrij van beschadigingen. De vele archieffragmenten zijn wisselend van kwaliteit, maar versterken het authentieke karakter van de documentaire. Er is een optioneel Engels ondertitelspoor aanwezig, dat iets lager in het beeld geplaatst had kunnen worden.
GELUID
De geluidsband is gecodeerd als een Dolby Digital 2.0 track (192 kb/s). Daar de documentaire leunt op de gesprekken met kinderen van destijds, ligt de nadruk op de twee center-speakers. De track is vrij van beschadigingen en ruis. De dialogen klinken helder en gedetailleerd.
EXTRA’S
Naast een mooie digipack-verpakking – met authentieke foto’s en tekstuele achtergrondinformatie – is de uitgave eveneens voorzien van enkele interessante extra’s. In Een heerlijke Jeugd (10 minuten) en Naar Nederland (6 minuten) wordt meer informatie gegeven over het leven van een kind tot aan het uitbreken van de oorlog en het vertrek naar Nederland. Beide featurettes zijn archieffilms, met gesproken toelichting van betrokkenen. In Het Verhaal van een Moeder (14 minuten) laat Willeke van Ammelrooy zien hoe de moeders zich door de tijd in het Kamp hebben moeten slepen, vechtend voor hun kinderen. Na een korte inleiding van Van Ammelrooy volgt een interview met ‘een moeder, die symbool staat voor alle andere moeders’; Nell van de Graaff. Tot slot treffen we de trailer aan voor Contractpensions – Djangan Loepah!.
Speelduur
ca. 92 minuten
Distributie
Filmfreaks
Release datum DVD
17 augustus 2009
Verpakking
Digipack
Regio
2
Beeld
16:9 Anamorphic (1,78)
Geluid
Dolby Digital 2.0 – Nederlands
Ondertiteling
Engels
Extra’s
Een heerlijke Jeugd
Naar Nederland
Het Verhaal van een Moeder
Trailer Contractpensions – Djangan Loepah!
Met dank aan Filmfreaks voor het beschikbaar stellen van de DVD !