FILM
Mike van Diem maakte in 1989 een wervelend debuut door met zijn 45 minuten durende Alaska niet alleen het Gouden Kalf voor beste korte film in de wacht te slepen, maar ook de studenten-Oscar. Daarna bleef het echter opmerkelijk stil rondom de regisseur, pas in 1993 verscheen zijn naam weer op de credits; als regisseur van een aantal afleveringen van de – eveneens veelvuldig bekroonde – dramaserie Pleidooi. In 1997 debuteerde Van Diem in de bioscopen met een lange speelfilm: Karakter. Ook dit keer was het meteen raak. De film won diverse Gouden Kalveren, werd internationaal veelvuldig bekroond en won tenslotte ook nog eens de Oscar voor Beste Buitenlandse Film. Mike van Diem heeft sindsdien om diverse redenen geen film meer geregisseerd, helaas.
Het boek ‘Karakter’ (1938) van Ferdinand Bordewijk was al eens eerder verfilmd, in 1971, door Walter van der Kamp. In een televisieserie van ruim drieëneenhalf uur schitterden onder andere Ko van Dijk, Lex van Delden en Bob de Lange. De serie is in de typische jaren zeventig stijl; theatraal, groots en sterk op de dialoog gericht. Mike van Diem pakte het wat dat betreft anders aan. In zijn versie spelen het visuele aspect en de muziek een prominente rol. Ook bleef de regisseur een stuk verder van het origineel van Bordewijk vandaan en werden veel zaken uit de roman weggelaten of veranderd. Daarnaast werd er ook uit de tien jaar eerder verschenen novelle ‘Dreverhaven en Katadreuffe’ de nodige inspiratie opgedaan.
In zijn langspeelfilmdebuut vertelt Van Diem het verhaal van Jacob Katadreuffe (Fedja van Huêt). Zijn vader is de machtige en gevreesde deurwaarder Dreverhaven (Jan Decleir). Zijn moeder is diens huishoudster, met wie Dreverhaven ooit één keer de liefde bedreven heeft. Wanneer ze erachter komt dat ze zwanger is, verlaat ze Dreverhaven en wil ze niks meer met hem te maken hebben. Ze voedt Jacob alleen op en ondanks hun armoedige situatie, weigert ze van Dreverhaven ook maar iets aan te nemen. Als wraak besluit deze zijn onwettige zoon het leven lastig te maken. Na een aantal tegenslagen komt de gedreven Jacob terecht op een advocatenkantoor, waar hij al snel zijn draai gevonden heeft. Zijn vader probeert hem ondertussen dwars te zitten, maar Jacob is minstens zo koppig en besluit de strijd met zijn vader aan te gaan. Een noodlottige climax is het gevolg.
Het was niet alleen Van Diem die zijn debuut maakte, ook onder andere hoofdrolspeler Fedja van Huêt, cameraman Rogier Stoffers, de componisten van Het Paleis van Boem en editor Jessica de Koning werkten voor de eerste keer mee aan een speelfilm. Als producent trad Laurens Geels op, die met zijn productiemaatschappij First Floor Features nog steeds grote ambities koesterde. Er werd flink uitgepakt en met een budget van ruim drie miljoen euro hoefde men in ieder geval niet te besparen op de aankleding. Omdat een deel van het geld afkomstig was van de NPS, werd de film ook als televisieserie geproduceerd. Veel extra materiaal heeft dit echter niet opgeleverd. Netto (dus exclusief begin en eindtitels) blijven er hoogstens twee minuten aan extra of verlengde scènes over. Deze serie-versie is nu op dvd uitgebracht door Bridge Pictures.
Niet alleen het verhaal van Karakter is tijdloos en meeslepend, ook de acteerprestaties en het technische gedeelte zullen de tand des tijd met gemak doorstaan. Jan Decleir zorgt met zijn imposante verschijning voor een sterke en doortastende, maar tevens gevoelige Dreverhaven. Van Huêt doet niet voor zijn meester onder en maakt indruk als de schuchtere Katadreuffe, voortdurend strijdend voor persoonlijke vrijheid. De scènes tussen Decleir en Van Huêt zijn zowel qua spanning als emotie vaak buitengewoon intens en de uiteindelijke climax, met daarbijbehorende nasleep, laten je ongetwijfeld niet onberoerd achter.
Een speciale vermelding verdient de bijrol van Victor Löw, als advocaat De Gankelaar. Voor deze rol werd er een speciaal gebit ontwikkeld voor de acteur. De makers wilden hem een karakteristiek hoofd meegeven en probeerden dat op deze manier te bereiken. Zijn verschijning oogt in eerste instantie wellicht komisch, maar Löw slaagt erin om het personage een echt karakter mee te geven en blijft zo niet steken in een aangedikte, kluchtig aandoende opvoering; De Gankelaar komt werkelijk tot leven en bereikt zijn hoogtepunt in de rechtbankscène, waarin hij als advocaat van Katadreuffe optreedt.
Visueel is de film er een om je vingers bij af te likken. De decors, kostuums en locaties zijn een lust voor het oog en het camerawerk van debutant Rogier Stoffers is stijlvol en groots. De ambitie straalt ervan af. Toch is het geen kostuumdrama geworden en gaat het niet enkel om de mooie plaatjes. De grote kracht schuilt juist in het feit dat de vormgeving – ondanks alle schoonheid – geen prominente rol speelt. Hetzelfde geldt voor de muziek van Het Paleis van Boem; ondanks dat ze veelvuldig aanwezig is, neemt ze nergens de overhand
Al deze visuele pracht en de sfeervolle muzikale begeleiding door Het Paleis van Boem staan zodoende in dienst van het centrale doel van Karakter: het vertellen van een verhaal, een meeslepend en krachtig verhaal. De strijd van Jacob voor vrijheid, zijn drang om zichzelf te bewijzen, de vastberadenheid om hogerop te komen en zijn relatie met zijn vader; het zijn slechts enkele thema’s die de film aanhaalt, en bovendien mooi uitwerkt. Karakter is niet alleen qua uiterlijk van betoverende schoonheid, maar vertelt indirect ook over de essentie en schoonheid van het leven. De subtiele en tegelijkertijd grootse manier waarop dit gebeurt, is tijdloos en van grote klasse.
Waardering: **** half
ACHTERGRONDINFORMATIE
Voor een gesprek met Mike van Diem over Karakter klik hier. Voor het verhaal achter de inzending van de film voor de Oscar en het winnen hiervan, klik hier.
BEELD
Karakter staat in de oorspronkelijke 1.85:1 ratio niet-anamorf op de dvd. De kwaliteit van het beeld is zeer behoorlijk, maar niet optimaal. Door het niet-anamorfe karakter van de print wordt er geen gebruik gemaakt van de 33% extra beeldlijnen, waardoor de scherpte en detaillering niet verder reiken dan het predikaat ‘goed’. Het zwartniveau is redelijk, af en toe is het beeld iets te donker. Sporadisch hebben enkele scènes last van een portie grain of een incidentele filmspot. Op de momenten waarop men een andere taal spreekt dan het Nederlands, zijn er Nederlandse ondertitels te zien. Deze zijn niet uit te schakelen, ondanks dat ze niet zijn ingebrand. De beeldprint doet zeker niet onder voor die van de Valkieser/Dice dvd van de film. Die print heeft namelijk meer last van incidentele spettertjes en filmspots, maar heeft een iets beter contrast.
GELUID
Het geluid staat in een Dolby Digital 2.0 track (192 kb/s) op de dvd. Ook de kwaliteit van de geluidsband is goed. De dialogen klinken af en toe wat hol, maar zijn goed te volgen. De track heeft een redelijke diepte en laag. Jammer dat er geen 5.1-track aanwezig is. Deze is namelijk wel aanwezig op de in 2002 door Valkieser/Dice uitgegeven dvd van de film.
EXTRA’S
Beide dvd’s zijn voorzien van een simpel menu, dat bestaat uit een statisch plaatje in de stijl van de hoesafbeelding. De serie staat verspreid over twee dvd’s. De eerste dvd herbergt aflevering 1 en 2, de tweede dvd herbergt de derde aflevering. Deze had echter ook makkelijk nog op de eerste dvd gepast. Er is geen hoofdstukindeling. Op de eerste dvd staan tevens wat trailers van andere releases van Bridge Pictures. Het is jammer dat men geen gebruik heeft gemaakt van de redelijke hoeveelheid extra materiaal uit bijv. het archief van Beeld en Geluid. Twee jaar geleden heeft de VPRO nog een making of van zo’n 12 minuten uitgezonden. Zou ongetwijfeld een leuke toevoeging aan de kale schijfjes zijn geweest.
Speelduur
ca. 134 minuten
Distributie
Bridge Entertainment
Release datum DVD
15 mei 2007
Verpakking
Digipack
Regio
2
Beeld
1.85:1 niet-anamorf
Geluid
Dolby Digital 2.0 – Nederlands
Ondertiteling
Geen
Extra’s
Trailers
Met dank aan Bridge Entertainment voor het beschikbaar stellen van deze DVD !
Reacties zijn gesloten.