Deze DVD-uitgave van The Rose Garden is niet los verkrijgbaar, maar enkel als onderdeel van de Fons Rademakers DVD-collectie (A-Film). De film is vorig jaar wel opnieuw uitgebracht door Video Film Express, maar die DVD kent een inferieure beeld- en geluidstransfer en presenteert bovendien een ingekorte versie van de film. Lees hier de bespreking van die DVD.

FILM
In 1987 won regisseur Fons Rademakers voor zijn aangrijpende oorlogsdrama De Aanslag een Oscar voor Beste Buitenlandse Film. Deuren gingen open en scenario’s stroomden binnen. Maar Rademakers wilde al lange tijd één verhaal verfilmen, het verhaal over een blanke vrouw die het bed deelt met een gevluchte zwarte slaaf. Een controversieel thema, waardoor zowel financierders als actrices werden afgeschrikt. In 1989 besloot hij daarom tot het verfilmen van een ander scenario, met de werktitel ‘The Rose Garden’. Losjes gebaseerd op het boek ‘Der SS-Arzt und die Kinder’, een “fascinerend en gruwelijk verhaal” volgens de regisseur, toont The Rose Garden ons op statische en afstandelijke wijze de dramatische geschiedenis van de moord op de kinderen van de ‘Bullenhuser Damm’.

In de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog werden deze kinderen aan onethische medische experimenten onderworpen in het concentratiekamp Neuengamme, waarbij er onder andere bacteriën in de nog jonge lichaampjes werden gespoten om de reacties hierop te onderzoeken. De kinderen werden bewust ziek gemaakt en bovendien als vee bij elkaar gebracht in de koude en tochtige barakken van het kamp. Op de verjaardag van Adolf Hitler in 1945, slechts enkele dagen voor het beëindigen van de oorlog, werden deze kinderen één voor één opgehangen. The Rose Garden neemt deze tragische geschiedenis als uitgangspunt om een rechtbankfilm te construeren.

De Joodse Aaron Reichenbach (Maximilian Schell) keert eind jaren tachtig terug naar Duitsland om Arnold Krenn, één van de Nazi-officieren die op die bewuste dertigste april bij de moorden aanwezig was, om het leven te brengen. Deze poging mislukt en Aaron wordt aangeklaagd. Gabriele Freund (Liv Ullmann) neemt de verdediging op zich en komt er al snel achter dat Krenn verantwoordelijk is geweest voor de dood van één van Reichenbach’s zusjes, van zijn andere zusje is nooit meer iets vernomen. Krenn is de enige die kan zeggen wat er met haar gebeurt is. Wie is hier het slachtoffer en wie de dader? Ruim veertig jaar na dato ontpopt er zich een harde strijd voor recht, waarheid en genoegdoening.

Ondanks het krachtige bronmateriaal weet The Rose Garden op geen moment enige ontroering bij de kijker los te maken, zelfs niet wanneer we getuige zijn van de ophanging van een aantal van de kinderen. De suggestieve wijze waarop Rademakers deze moordpartij in beeld brengt – geen opdringerige close-ups of geluiden van een brekende nek, maar enkel bungelende benen en licht geschreeuw geven de handeling vorm – is sober en integer, maar zorgt ook voor de nodige afstand. Een afstand die bovendien vergroot wordt door een clichématig en gekunsteld scenario, Rademakers’ statische spelregie en een conventionele, routineachtige visuele aanpak.

Artur Brauner en Paul Hengge maakten van het scenario van de film niet meer dan een invuloefening voor de gemiddelde filmkijker. Naar analogie van het ‘Klassieke Hollywood scenario’-concept, wordt The Rose Garden voortgestuwd door de acties van Gabriele Freund om Aaron Reichenbach vrij te pleiten en het verleden bloot te leggen. Om haar handelingen kracht bij te zetten heeft zij een jonge dochter, Tina, die ongeveer even oud is als de kinderen die destijds in Neuengamme werden opgehangen. Niet geheel verrassend heeft Aaron een speciale band met Gabriele’s dochter, in wie hij het kind ziet waar hij veertig jaar geleden nooit afscheid van heeft kunnen nemen. Wanneer Tina op een avond ook nog eens verdwijnt en Gabriele naar haar op zoek gaat, is de symboliek compleet en de verwantschap tussen Gabriele en Aaron vanzelfsprekend geworden. (deze scène ontbreekt op deze dvd, maar is wel aanwezig in de oorspronkelijke film).

Zoals het een klassiek geconstrueerd scenario betaamt, stuit ook Gabriele op een aantal obstakels die de weg naar haar einddoel versperren. Zo zijn de feiten over de geschiedenis niet zomaar voorhanden en wringt Krenn zich, met hulp van professoren en juristen, in allerlei bochten om onder een eventuele aanklacht uit te komen. Een extra plotlijn dient zich aan in de vorm van de verhaallijn rondom Gabriele en haar ex. Beide ouders hebben het erg druk met hun carrière, waardoor de verzorging van Tina nog wel eens tot de nodige ophef leidt. Vanzelfsprekend ontbreekt een happy-end ook dit keer niet, al krijgt het door een tekstuele epiloog over de feitelijke geschiedenis een ietwat wrange nasmaak.

De keuze om het scenario in deze vorm te gieten zorgt ervoor dat de film op geen enkele wijze verrassend uit de hoek wil komen en de portrettering van zowel de gebeurtenissen als de personages bekend en oppervlakkig aanvoelt. Inleving in de getoonde beelden of de karakters is dan ook vrijwel onmogelijk. Bovendien voelen een aantal scènes nogal gekunsteld aan. Een voorbeeld hiervan betreft de sequentie waarin Gabriele haar dochter Tina de hele dag alleen thuislaat en Tina ’s avonds zo bang is dat ze besluit het appartement te verlaten om de straat op te gaan. Niet alleen is het onbegrijpelijk dat een moeder haar kind zomaar alleen laat en nergens een oppas weet te vinden of de buren een oogje in het zeil laat houden, ook voelt de hierdoor ontstane symboliek nogal krampachtig aan. Sterker nog: deze wordt compleet ongeloofwaardig voor een vrouw die haar kind zomaar in de steek laat.

Niet alleen door deze ongeloofwaardige en conflicterende karaktereigenschappen blijven de personages voor de kijker op een afstand, ook Rademakers’ statische spelregie is hier debet aan. De zelfverzekerde controle, berekendheid en macht die hij in het gros van zijn Nederlandse werk op dit gebied ten tonele spreidt, lijken in The Rose Garden te zijn vervangen door een weifelende hand. Geef ik gevestigde spelers als Liv Ullmann, Maximilian Schell en Peter Fonda de vrije hand of vorm ik ze naar mijn eigen visie op de personages? Rademakers lijkt voor de gulden middenweg te kiezen en doet zo concessies aan beide kanten. Deze aanpak resulteert in een nogal matte vertoning met degelijk spel, zonder dat men ergens de diepte in durft te gaan.

Ook op visueel gebied maakt de film niet meer dan een degelijke indruk. Statische shots worden afgewisseld met geforceerd aandoende pans en zooms. Vreemd genoeg worden deze meestal pas ingezet wanneer het frame zich reeds gevestigd heeft. Hierdoor ontstaat een onnatuurlijk gevoel: de camera laat haar aanwezigheid nadrukkelijk merken en draagt zodoende sterk bij aan de afstand die tussen de kijker en het getoonde wordt gecreëerd. Het ontbreken van een echte climax resulteert bovendien in een gezapig montagetempo. Gevolg: een rustig voortkabbelende film die ondanks het in potentie dramatische verhaal nergens de diepte in gaat, maar wel een degelijke indruk achterlaat.

Waardering: ***

BEELD
A-Film heeft The Rose Garden in de oorspronkelijke 1,78:1 beeldverhouding anamorf op het schijfje gezet. Tevens is de print speciaal voor deze DVD-uitgave gerestaureerd. Het resultaat mag er dan ook zijn, hoewel niet elk technisch aspect tot tevredenheid leidt. Zo zijn het detail- en scherpteniveau niet optimaal en zijn er incidenteel nog beeldbeschadigingen op te merken. Desalniettemin overtreft deze transfer die van de Video Film Express uitgave met verve, te meer door de in natuurlijke staat herstelde kleurbalans en het anamorfe karakter. De optionele Nederlandse ondertiteling is goed uitgevoerd en staat in een fijn leesbaar lettertype in beeld.

GELUID
Was de uitgave van Video Film Express nog enkel voorzien van de Duitse nasynchronisatie, deze A-Film release presenteert de oorspronkelijke Engelstalige geluidsband in zowel Dolby Digital 2.0 als – 5.1. De kwaliteit van beide tracks is prima. De dialogen zijn goed verstaanbaar en het geheel is kraak- en ruisvrij. Veel dynamiek moet de kijker echter, ook bij de 5.1-track, niet verwachten.

EXTRA’S
Via het mooi geanimeerde menu van de DVD is het mogelijk de film te starten, een scène te kiezen, taal- en geluidsinstellingen te wijzigen of naar het extra-menu te gaan. Hier vinden we de originele bioscooptrailer, wat filmografieën, verschillende artworks en een opsomming van prijzen die de film gewonnen heeft (of in dit geval: waarvoor ze genomineerd was) terug. Tot slot treffen we nog een promotionele trailer aan voor het andere werk van Rademakers en zijn DVD-collectie.

Speelduur
ca. 112 minuten
Distributie
A-Film
Release datum DVD
1 oktober 2003
Verpakking
Keepcase
Regio
2
Beeld
16:9 Anamorf (1,78)
Geluid
Dolby Digital 2.0 – Engels
Dolby Digital 5.1 – Engels
Ondertiteling
Nederlands
Extra’s
Originele bioscooptrailer
Filmorafieën
Artwork
Awards
Promotionele trailer Rademakers collectie