150 jaar geleden veranderde Darwin onze kijk op de wereld toen hij De oorsprong der soorten schreef. Ter gelegenheid van dat jubileum vertrok eind vorig jaar de klipper Stad Amsterdam, om de lange wereldreis van Darwin opnieuw te maken. Onderzoekers op het schip analyseerden de flora en fauna en bekeken wat er is veranderd sinds de beroemde tocht met de Beagle. In totaal werden er 35 afleveringen gemaakt voor televisie. De bioscoopfilm Darwins Verstekeling laat de tocht zien vanuit het perspectief van schrijver Redmond O’Hanlon, maar brengt verder weinig nieuws.

Liefhebber
O’Hanlon voorziet de documentaire van commentaar en praat daarbij als Darwin-liefhebber verheugd over de kans die hij heeft gekregen om in het kielzog van de Beagle te varen. O’Hanlons liefde voor Darwin blijkt ver terug te gaan. Hij legt uit dat hij als strenggelovig opgevoede jongen door ‘De oorsprong der soorten’ letterlijk werd bevrijd van God.

Open deuren
Die paar persoonlijke momenten vormen het meest intrigerende gedeelte van Darwins Verstekeling. Het verhaal achter de evolutietheorie, waar veel concentratie op ligt, is alom bekend, en de boodschap dat de mensheid zelf de controle heeft over de aarde – die er vooral tegen het einde aan dik bovenop wordt gelegd – is nogal een open deur. De wijsheden van O’Hanlon, waarin hij het moderne leven met dat van 150 jaar geleden vergelijkt, voelen daarnaast ook nog vaak eens ongemakkelijk en geforceerd aan.

Toch is de documentaire geen mislukking. Ondanks het feit dat er niet veel nieuws aan het licht komt, blijft het een fascinerend en gedetailleerd beeld van de aarde, net als de televisieserie. 150 jaar na dato is Darwins theorie nog steeds indrukwekkend materiaal. Na de uitgebreide serie is deze documentaire als ode aan zijn werk de kers op de taart.

Waardering: ***

Darwins verstekeling. Beagle, in het kielzog van Darwin – De film (2010)
Regie: Hans Fels
Scenario: Hans Fels
Productie: VPRO, Canvas en NTR
Camera: Remco Bikkers, Hans Fels, Joost van Herwijnen, Jacko van ‘t Hof en Esther Kool
Montage: Hans Dunnewijk en Tim van der Maden
Muziek: Paul M. van Brugge
Met: Redmond O’Hanlon, Sarah Darwin, e.v.a.
Speelduur: 97 minuten
Te zien vanaf: 9 september 2010