“Jij hoort hier helemaal niet te komen! Jij bent fictief!”

28 September gaat de nieuwe speelfilm van Alex van Warmerdam draaien in de Nederlandse bioscopen. Voor Van Warmerdam is het pas zijn zesde speelfilm in een tijdsbestek van twintig jaar. Na films als Abel, De Noorderlingen en Kleine Teun kan het eigenlijk niet meer mis. Of toch wel? Twee van onze medewerkers bespreken de film. Hieronder leest u de eerste recensie.

Een ontevreden ober …
We zien Edgar (gespeeld door regisseur Alex van Warmerdam), een ober van middelbare leeftijd die duidelijk niet tevreden is met zijn leven. Zijn vrouw is chronisch ziek, hij heeft onaardige buren, met zijn minnares (Ariane Schluter) botert het niet zo en ook de klanten op zijn werk zijn niet even zachtzinnig. Wanneer Edgar een groot conflict heeft met drie zeurende gasten (Kees Prins, Pierre Bokma en Porgy Franssen) en hem hardhandig de les gelezen wordt, is Edgar het zat. Bam! Een deur slaat open en Edgar stapt binnen. Hij gaat verhaal halen bij Herman (Mark Rietman), de (matige) schrijver die het leven van Edgar blijkt te schrijven. De sfeer is hiermee gezet; we zitten in een film van Alex van Warmerdam.

Uitgaande van dit gegeven zou je kunnen zeggen dat de film Adaptation (Spike Jonze, 2002) nog eens dunnetjes wordt overgedaan. Adaptation, die gaat over een goede en een slechte scenarioschrijver, waar de slechte het in de loop van het verhaal van de goede overneemt en de film daarmee dan ook daadwerkelijk laat vervallen in banale romances en actiescènes. Van Warmerdam gaat nog een stapje verder door fictie en werkelijkheid door elkaar te laten lopen, maar het uitgangspunt blijft hetzelfde; een scenarioschrijver in de film schrijft ook het grootste gedeelte van de daadwerkelijke film die je als kijker te zien krijgt. Herman blijkt, zoals gezegd, echter geen sterke schrijver te zijn en daar komt nog eens bij dat hij een nogal bemoeizuchtige vriendin heeft (Thekla Reuten), die ook graag in vinger in de pap steekt. Hiermee verliest Ober een deel van zijn kracht.

… die zich in de vingers snijdt
Waar dit gegeven bij Adaptation aan het einde al een beetje wrong, doet het dit in Ober helemaal, aangezien Hermans schrijfwerk nou niet bepaald uitblinkt in schoonheid. Na het eerste contact tussen Edgar en Herman (waar Edgar een nieuwe minnares wil en klaagt over zijn twee buren, die overigens zo uit Polanski’s Cul-de-Sac zouden kunnen zijn weggelopen), gaat Herman een klein beetje mee in de behoeftes van Edgar (voor even krijgt hij een nieuwe minnares (de debuterende Line van Wambeke)) om hem daarna echter weer driedubbel de grond in te trekken. Een psychologisch spel tussen deze twee mensen zou leuk geweest zijn, maar echt diepzinnig wordt het nergens. Het verhaal blijft vooral bij Edgar, die in steeds vreemdere situaties terecht komt en steeds weer verhaal gaat halen bij zijn schrijver. Deze brengt Edgar hierop in steeds benardere situaties. Zo krijgt onze ober bijvoorbeeld een Japanse man in huis, waar hij op moet passen van zijn vervelende buren. Wanneer Edgar door het vriendje van zijn minnares (leuk gespeeld door Fedja van Huêt) zwaar onder druk wordt gezet blijkt de Japanner goed van pas te komen. Hij blijkt namelijk een goede ‘opruimer’ te zijn. Door deze steeds meer bizar wordende situaties raak je de grip op het verhaal kwijt en ga je je steeds meer afvragen welk volgende bizarre voorval nu weer geschreven gaat worden door Herman (of zo nu en dan door zijn boze vriendin).

Alle kolderieke situaties zijn zo meer kleine verhaaltjes op zich (de scène waar Edgar een pijl en boog gaat kopen en deze tergend langzaam ingepakt wordt door de verkoopster (geestig gespeeld door René van ’t Hof) is hier wat mij betreft een goed voorbeeld van), dan dat het één geheel vormt. En dit is gelijk hét grote kritiekpunt aan de film. Het geheel is te fragmentarisch en sluit niet goed op elkaar aan. Daar kan geen Schluter, Rietman of zelfs een Van Warmerdam tegenop, die zich met Ober voor het eerst lelijk in de vingers snijdt.

Waardering:
***

Ober (2006)

Regie: Alex van Warmerdam
Scenario: Alex van Warmerdam
Producent: Marc van Warmerdam, Alex van Warmerdam
Camera: Tom Erisman
Muziek: Vincent van Warmerdam
Met: Alex van Warmerdam, Ariane Schluter, Mark Rietman, Thekla Reuten, Jaap Spijkers, Lyne Renée, e.v.a.
Taal: Nederlands, Engels
Duur van de film: 97 minuten / Kleur
Distributie: A-Film
Te zien vanaf: 28 september

Rechten foto’s: Victor Arnolds