Gluckauf is een behoorlijk rauw-realistisch vader-zoon verhaal in de Zuid-oostelijke – voormalige – mijnstreek van Nederland anno nu. Vrolijk wordt je er niet van, maar de film maakt wel treffend een wereld inzichtelijk die een bepaalde (a-)sociale klasse in het ‘Limburg na de mijnsluiting’ kenmerkt.
Lei heeft een innige band met zijn zoon Jeffrey, die hij rigoreus heeft weggehaald bij zijn ex-vrouw om hem alleen op te voeden. Lei sleutelt wat aan auto’s en jaagt op wild. Dat zijn passies die vader en zoon delen, evenals bier drinken en roken. De kost verdient Lei met criminele hand- en spandiensten voor de louche Vester. Lei staat bij hem in het krijt. Jeffrey vermoedt dat en besluit, zonder zijn vaders medeweten, daar wat aan te doen door op eigen houtje gewelddadige afrekeningen te gaan verzorgen voor Vester en co. Dat lijkt aanzienlijk lucratiever dan zijn private wiet-handeltje, maar dwingt hem ook morele grenzen te overschrijden waar zijn vader zo zijn vraagtekens bij heeft. Jeffreys nieuwe liefde Nicole blijkt dat niet te doen bij “het werk” van haar vriend, maar probeert hem en zijn liefdevolle vader wel nader tot elkaar te brengen.
Gluckauf (spreek uit als: Gloekauf, hetgeen een verbastering schijnt te zijn van de Duitse mijnwerkersgroet Glückauf, ten einde elkaar een veilige – afdaling en – opkomst te wensen) kan gezien worden als een verwijzing naar de wens dat Lei, uit het dal waar hij doorheen gaat, glorieus bovenkomt. Tegelijkertijd herbergt het de minder hoopvolle fonetische overeenkomst met het gulzige drinken dat Lei bezigt en ‘Glock’ is bovendien ook nog eens naam van een bepaald type pistool.
De film voltrekt zich in het Limburgse heuvellandschap en is gebaseerd op ervaringen uit het verleden van regisseur Remy van Heugtens. Naar zijn eigen zeggen na afloop van de Limburgse première was het voor hem en enkele direct betrokkenen dan ook wel heftig om de film daar nu te zien. Schrijver Gustaaf Peek goot Van Heugtens verhalen in een scenario waarvan de hoofdrollen worden vertolkt door de (zo goed als) in Belgisch Limburg opgegroeide en ervaren acteurs Johan Leysen
en Bart Slegers. Voor de uit Limburg afkomstige Joy Verberk is het haar verdienstelijke speelfilmdebuut en de in Amsterdam geboren en getogen Vincent van der Valk lijkt daarmee het enige buitenbeentje in de volledig in het Limburgse dialect gesproken film. Laatstgenoemde heeft echter gestudeerd aan de Toneelschool in Maastricht en het type dat hij speelt kenmerkt zich, net zoals dat van Lei, nou niet bepaald door zijn uitvoerige spraak. Met het zo voor de streek kenmerkende “Jow” ter begroeting en bevestiging komt hij al een heel eind en uit het samenspel met de andere acteurs spreekt de nodige chemie.
Als ingewijde in deze regio kan ik natuurlijk wel heel kritisch zijn op de resulterende mengelmoes van dialecten, maar dat zal de meeste kijkers niet eens opvallen. Het ontbreken van de voor provincie zo kenmerkende mix van het Nederlands en de Limburgse taal vind ik daarentegen opvallender. Dat het verhaal zichtbaar in het hedendaagse Heerlen en omgeving speelt, terwijl het gevoelsmatig toch zeker zo’n tien jaar terug in de tijd is, zal de buitenstaander waarschijnlijk evenmin opvallen. Of dat nu ligt aan de set-dressing, de kleding of puur het gegeven dat het refereert aan jeugdherinneringen van de regisseur, kan ik moeilijk benoemen. De titelsong van de thematisch verwante Douwe Bob is, evenals de liedjes van Limburgers als Henk Stijvers en Leon Giessen, subtiel passend en vormt daarmee een aangenaam contrast met de stomende, bij jongeren populaire house-muziek. Het geheel is in ieder geval een mooie mengeling van de Limburgse natuur en aard van een specifiek gedeelte van de arbeidersklasse, die dicht op de huid van de overtuigende personages, op behoorlijk meeslepende wijze in beeld is gebracht.
Met de eveneens geslaagde episode “De Hosselaar” uit de eerste “Van God Los”-serie had Van Heugten reeds warm gedraaid voor deze ‘afrekening’ met zijn afkomst en ik ben benieuwd of hij zijn blik in de geplande 4-delige tv-serie “Kwaad Bloed” dan daadwerkelijk op het Limburgse mijnverleden zelf gaat richten.
Waardering: ***half
Gluckauf is vanaf 29 januari 2015 te zien in bioscopen door heel Nederland.