web analytics

Tussen Hemel en Aarde

Reacties zijn gesloten

+ Lipari

 

Vanaf 24 mei is de documentaire Tussen Hemel en Aarde te zien in een aantal Nederlandse bioscopen. Als voorfilm fungeert de korte productie Lipari, waar u onder aan de pagina meer informatie over kunt vinden. Nu eerst de hoofdfilm.

 

Circus en politiek. Twee begrippen die de laatste jaren steeds vaker met elkaar in verband worden gebracht. De vorm zou belangrijker worden dan de inhoud en ‘hoe gekker, hoe beter’. Er kan echter ook een ander verband tussen de twee begrippen worden gelegd. Een verband dat aantoont hoe ver politiek soms kan gaan en hoe zelfingenomen, hard en gek politiek kan zijn. Politiek heeft soms weinig meer met een ideaal te maken, maar met het dwarsbomen van andere mensen en met het ontnemen van vrijheid. Het plaatselijke politieke circus houdt de onderdanige bevolking in toom.  In Tussen Hemel en Aarde volgen we twee circusfamilies in Oezbekistan. Beide families zijn door de de druk van de plaatselijke politiek in een bepaalde richting gedreven.

 

 

 

Politieke circus
Samen met regisseur Frank van den Engel en Masja Novikova volgen we de families van Achat Nablev en Tursun Ali Mamadzhonov tijdens hun optredens in de open lucht. In de interviewfragmenten daartussen horen we meer over de achtergrond van Achat en Tursun Ali. Beiden hebben op jonge leeftijd hun geboortedorp verlaten om zich samen volledig te storten op een circusleven. Nu, ruim vijftig jaar later, hebben beide een eigen familiecircus en treden ze op in de straten van Oezbekistan. Grote vrienden, zoals in het verleden, zijn Achat en Tursun Ali echter niet meer.

 

De reden? Politiek. Beiden zijn in de jaren negentig lid geworden van de politieke partij ERK. Tursun Ali heeft zich na de dood van zijn zoon – men gaat uit van een verdrinkingsdood, maar diverse andere bronnen spreken van moord – echter teruggetrokken uit de politiek en zich volledig op het circusleven gestort. Achat is daarentegen nog volop actief op het gebied van mensenrechten en probeert zijn lotgenoten op allerlei manieren te helpen. Hierbij wordt hij tegengewerkt door het huidige dictatoriale bewind, dat na het uiteenvallen van de Sovjet Unie de macht in handen heeft. Bij alles wat Achat doet is het oppassen geblazen. De plaatselijke politiek heeft het op hem gemunt en hij is al eerder voor ruim twee jaar vastgezet omdat hij weigerde uit de politiek te stappen.

 

Tussen Hemel en Aarde
Beide families staan door de huidige politieke situatie op een andere manier in het leven. De familie van Achat vecht tegen de onderdrukking terwijl Tursun Ali en consorten zich door het tragische lot volledig hebben afgesloten van de politiek en uitsluitend bezig zijn met hun circus. De imposante en cultuurgebonden optredens van de families worden sfeervol in beeld gebracht en geven een mooi kijkje in het dagelijks leven in Oezbekistan.  

 

Dat de scheidslijn tussen de twee hoofdonderwerpen, politiek en circus, veelzijdig en dun is, wordt op een prachtige en symbolische wijze getoond in een van de openingsscènes. We zien de dochter Achat allerlei oefeningen uitvoeren op een koord, hoog in de lucht. Plots zit ze stil aan een van de uiteinden en lijkt zich af te sluiten van de omgeving. Niet veel later rent ze over het koord van het ene uiteinde naar het andere. Weinig opzienbarend, zult u nu zeggen, maar de manier waarop Melle van Essen deze scène fotografeert, zorgt voor een bijzonder spanningsveld; het lijkt namelijk net of de dochter zweeft en over de – op de achtergrond piekende – boomtoppen loopt, letterlijk ‘Tussen Hemel en Aarde’ dus.

 

 

Vrijheid
Het is moedig dat de makers geen visie opdringen en de kijker zelf een opinie laat vormen. Opmerkelijk hierbij is dat we enkel over de politieke situatie in het land vernemen via een van de twee families, van buitenaf komt geen informatie. Hierdoor wordt er geen overbodige informatie bijgehaald en is het voor de kijker makkelijker om zich met een van de twee families te identificeren. Is de reactie van Achat begrijpelijk ( ‘Hoe kan ik me alleen met het circus bezighouden als ik om me heen zie wat er gebeurt?’), of neigen we toch meer naar Tursun Ali, die niks meer met de politiek te maken wil hebben?

 

Op het eind blijkt de hierboven beschreven scène niet alleen symbolisch voor de scheidslijn tussen circus en politiek, maar ook om het getouwtrek ‘binnenin’ de koorddanseres zelf. Wil ze net als haar vader politiek actief worden? Wil ze haar hele leven blijven koorddansen? Ze kijkt sip en er glinsteren tranen in haar ogen. Nee, eigenlijk wil ze een man, een kind, een vrije toekomst … en een vrij land.

 

Waardering:
*** half

 

 


 Tussen Hemel en Aarde  (2007)
 Regie:
Frank van den Engel, Masja Novikova
 Scenario: Frank van den Engel
 Producent: Zeppers Film & TV, IKON
 Camera: Melle van Essen
 Muziek: Hans Helewaut
 Montage: Stefan Kamp
 Met: Achat Nablev en familie, Tursun Ali Mamadzhonov en familie, Dilorom Isgakova, e.v.a.
 Taal: Oezbeeks, Russisch
 Duur van de film:  72 minuten / Kleur
 Distributie: Cinema Delicatessen
 Te zien vanaf: 24 mei 2007

 

 

Voorfilm: Lipari (2006; 11 minuten)
Een film van Frank van den Engel. 

 

Op het idyllische eiland Lipari vlakbij Sicilië, zijn nog steeds een aantal traditionele zwaardvisjagers actief, al is de opvolging door hun zoons niet meer de gewoonste zaak van de wereld. Aan boord van Nino’s schip is de rust maar schijn. De crew die de kleine boot bemant, kijkt volledig geconcentreerd naar het wateroppervlak, zoekend naar hun prooi. Terwijl de dieselmotor monotoon draait, glijden de uren voorbij en wordt er geduldig gewacht op wat er komen gaat. Dan plots een opgetogen schreeuw uit het kraaiennest: er is een zwaardvis gezien! Lipari brengt een hommage aan een bijna uitgestorven beroep.