Stephan Brenninkmeijer maakte in 2002 de erotisch geladen film Swingers. Pathé weigerde de film te vertonen, officieel vanwege te expliciete beelden. Met Caged, dat komende donderdag in première gaat via Video On Demand (VoD), gaat de regisseur nog een stapje verder. ‘In Caged waren we het erover eens dat de ‘braafheid’ die Swingers nog had, hier als hypocriet zou voelen.’ NeerlandsFilmdoek sprak met de regisseur.
– In je vorige film Swingers experimenteerde je al met naakt en seks in film. Ook in Caged schuw je naakt- en seksscènes niet, en ga je zelfs een aantal stapjes verder. Waar komt de grote interesse voor naakt op het witte doek vandaan?
Eigenlijk was dat er al voor Swingers. Ik weet dat ik voor zowel de serie Blauw Blauw als 12 Steden, 13 Ongelukken een aantal naaktscènes gedraaid heb. Hoe dat precies begonnen is weet ik niet, maar de productie schoof die afleveringen waar dat in voor kwam steevast mijn kant op. Waarschijnlijk omdat de acteurs die met mij die scènes gedaan hadden, allen vol lof terug gerapporteerd hadden. Dat de sfeer en de manier waarop ik daarmee omging als erg prettig werd ervaren. Zo kreeg ik dus eigenlijk een bepaalde ‘routine’ in het omgaan met naakt voor de camera. Dat is leuk maar ook moeilijk.
Bij Swingers heb ik het als ‘motor’ voor de vertelling gebruikt en ook hier waren de reacties achteraf vrijwel allen lovend. Niet dat men allemaal de film goed vond, maar over het naakt was men het redelijk eens. Neem daarbij ons collectieve trauma van de slechte naaktscènes uit de jaren zeventig en rachtig en dan heb je een punt in de Nederlandse film waar volgens mij dus een hoop eer te behalen is.
(Bijna) niemand durft het aan. Er zijn recent slechts een handvol films gemaakt waarin men ‘iets’ meer durfde te tonen dan een enkele borst. De telefilm Lellebelle was een aardige poging en het gekke is dat juist bij die film veel werd gezegd dat het allemaal nog zo braaf was.
Bottomline: Ik denk dat met een beetje lef op dat punt mooie en interessante scènes te draaien zijn. Misschien maak ik wel een drieluik hierin, maar ga daarna graag over op historisch drama of een jeugdfilm. Ik heb tenslotte mijn EO drama al achter de rug …
– Ben je niet bang voor reacties van het publiek die de film afdoen als ‘typisch Nederlands’? En hoe kijk jij eigenlijk tegen het vraagstuk ‘naakt in de Nederlandse film’ aan?
Daar ben ik inmiddels al aan gewend ja. Er zijn mensen die er altijd moeite mee zullen hebben. So be it. Er zijn ook mensen die nooit naar sciencefiction kijken. Mijn vriendin was er zo een. Totdat ze de eerste afleveringen van de nieuwe serie Battlestar Galactica zag en vanaf dat moment elke dag vroeg of er nieuwe aflevering te downloaden waren. Dus wat niet is kan nog komen …
Maar wat wel ernstig is is dat ook mensen “uit het vak” er nog moeite mee hebben. Zo wacht ik (in theorie) al 8 jaar op een reactie van mijn vorige werkgever op mijn film Swingers, maar de betreffende uitvoerend producente heeft aan een ander bekend dat ze zich “er maar niet toe kan aanzetten hem te zien”. Dit soort weerstand krijg ik dus ook van ‘professionals’. Dan houdt het dus op. Maar gek genoeg word ik er dan enkel zelfverzekerder door. “Fuck ‘m all” denk ik dan.
– Hoop je voor een soort ommekeer te zorgen in de houding van het publiek – en kennelijk te professionals – ten opzichte van naakt?
Nee. Ik hoop niets. Ik weet dat ik redelijk op een eiland sta. Van de ene kant krijg ik complimenten dat ik dit allemaal durf en het op een stijlvolle manier doe, van anderen krijg ik stilte. Waar het mij voornamelijk om gaat is dat ik een interessant verhaal wil vertellen. Over thema’s waar heel veel mensen mee ‘worstelen’ of er zo hun ideeën over hebben maar waar amper wat mee gedaan wordt. Nu is het erotisch beladen, mijn volgende film is misschien heel wat anders. Het enige dat ik een beetje hoop is dat de mensen van wie ik het moet hebben zien dat ik mijn nek durf uit te steken en kwalitatief een hoogstaand product kan afleveren. Dat een volgende project financieel weer rond kan komen.
– Heb je geen enkele intentie om de kijker te shockeren met de expliciete beelden?
Nee. Als je doelt op de expliciete vrijscène in Caged met Chantal, Joep en de erectie waar Chantal mee acteert, dan is dat enkel een ‘balans’ keuze. Vrouwelijk naakt zijn we gewend. Mannelijk naakt niet. Zet een man en een vrouw met enkel een slip aan naast elkaar en de vrouw is bloot, de man niet. Zet ze beiden naakt naast elkaar, dan zal de man zich waarschijnlijk ‘bloter’ voelen omdat er meer ’te zien’ is. Het blijft een vreemde balans. In Caged waren we het erover eens dat de ‘braafheid’ die Swingers nog had, hier als hypocriet zou voelen.
– Was dat af en toe ook niet moeilijk voor cast- en/of crewleden, om zich zover bloot te geven, letterlijk en figuurlijk?
Ik geloof dat als je een thema neemt waarin seks en naakt onontbeerlijk zijn (Swingers / Caged), dat je er dan ook niet omheen moet draaien. De meesten die aan dit project hebben meegewerkt en hun ‘scènes’ hadden, hebben dat ook ingezien en zijn ervoor gegaan. Professioneel. Want als je je druk maakt om hoe je er naakt uitziet op beeld, of wat het met je carrière doet, ben je niet meer aan het acteren. Prima als acteurs die grens niet willen nemen, maar zeg je ‘ja’, dan verwacht ik ‘ja’.
– Caged wordt volledig gedragen door de onbekende, maar daardoor niet minder overtuigende Chantal Demming. Hoe ben je bij haar terecht gekomen?
Ik ken Chantal van een kleinere rol die ze ooit eerder voor me gespeeld heeft. Ik heb een korte film gemaakt (Lilith) waarin zij de Eva (die van Adam) speelt. Ik kende haar nog niet, maar op de dag van draaien kwam ze op de set, stelde zich voor en stond vijf minuten later naakt klaar om haar eerste shot te draaien. Dat deed ze geweldig en ik zag dat het naakt zijn voor haar dan wel niet niet alledaags was, maar ze stapte daar uiterst professioneel in.
We hielden contact en toen dit project begon te ontstaan, was het voor mij eigenlijk vanzelfsprekend dat zij de hoofdrol zou spelen. Het heeft in zo’n project ook volledig met wederzijds vertrouwen te maken. De “klik” tussen acteur en regie. Ik moet haar kunnen vertrouwen dat ze mijn aanwijzingen serieus neemt, ook al vraag ik een keer iets waar ze moeite mee heeft, of dat het haar grens overschrijdt en zij moet mij kunnen vertrouwen dat ik onze afspraken nakom en haar ten alle tijden bescherm en respecteer in hoever ze wil gaan. We waren het er in ieder geval helemaal over eens dat de “Stella”-rol veel zou vergen en ze gaf mij dan ook te kennen dat ze dat beetje extra durfde te geven.
– Heb je nooit overwogen een ‘bekende’ naam te casten voor de hoofdrol?
Nee, we zitten dan met ons allen naar een naakte BN’er te kijken in plaats van het personage dat ze speelt. Chantal gaat in deze film ook niet even één of twee keer bloot. En het ‘level’ bloot is ook iets dat een bekende acteur niet zo snel zou aandurven in verband met zijn of haar imago. Het feit dat er dan toch één bereid is zich als acteur helemaal te geven is alleen maar des te uitzonderlijker en te prijzen. Overigens zijn er tegenwoordig voorbeelden genoeg van ‘grote’ acteurs en actrices die geen enkele nadelige invloed hebben ondervonden als ze een keer een grens overstapten. Wat dat betreft denken velen in Nederland nog (onterecht) dat als je een keer wat meer laat zien, je carrière meteen aan gort is.
– Welk verhaal wil je met de film vertellen? Is er ook, of vooral, een maatschappelijk statement dat je wilt maken? Ik vond met name de dialogen tussen Stella en haar psycholoog prikkelend en meende daar meer dan eens wat sneren richting de heersende opvattingen te herkennen …
Ja. In tegenstelling tot andere filmmakers wil ik graag “een boodschap” overbrengen. Je kunt eigenlijk het hele verhaal samenvatten met de helaas ‘gangbare’ opvatting over seksuele vrijheid: “De man is stoer, de vrouw is een hoer”. Die schrijnende ongelijkheid heb ik nooit gesnapt. Om maar uit eigen werk te citeren: “Als een vrouw seksueel agressief is, dan denkt men meteen dat ze een steekje los heeft. Dat ze een trauma heeft opgelopen of dat ze vast een keer verkracht is of slachtoffer is van incest.” Dit is nog steeds bij veel mensen de ‘normale’ gedachtegang en daar wilde ik met dit verhaal flink tegen tekeer gaan. Ik heb gelukkig ook inmiddels veel steunbetuigingen ontvangen van vrouwen die zich hierin enorm herkenden en onder de indruk waren. Het raakt dus bij velen een gevoelige snaar.
– Kun je iets meer vertellen over de ontstaansgeschiedenis van Caged? De film werd bijvoorbeeld volledig buiten het Filmfonds om gefinancierd …
Ik wist van te voren dat dit project bij het Filmfonds weinig kans van slagen had. Misschien zit ik er helemaal naast hoor, maar ik voelde er met dit thema weinig voor om het script door goed bedoelende dramaturgen te laten veranderen. Ik had een enorme schat aan statements en persoonlijke verhalen van vrouwen die mij naar aanleiding van Swingers hun ziel blootlegden. Daar liep ik al een aantal jaren mee in mijn hoofd en bij de toevallige ontdekking van de hoofdlocatie zag ik ineens hoe ik die verhalen kon combineren. Ik wist ook dat het productioneel haalbaar zou zijn het met een relatief kleine ploeg te maken. Overigens is de ploeg toch nog vijf keer zo groot geworden als destijds met Swingers. Gelukkig vond ik wel substantiële investeerders, dus denk niet dat ‘buiten het fonds om’ betekent dat het een ‘low budget’ look heeft.
– Ben je teleurgesteld dat de film geen bioscooprelease krijgt?
Ja. En wat de reden ook is, ben eigenlijk meer geschrokken van de totale desinteresse bij met name omroepen en distributeurs. Niet allemaal, maar genoeg om een patroon te herkennen. Mijns inziens is “Indie” filmmaken in Nederland zo dood als een pier. Vanuit de omroep, distributeurs en zelfs bij festivals is het haast niet te doen om zonder subsidie een film in de markt te zetten. Kijk naar de recente documentaire (R)esistenza van Wanda Glebbeek. Dat verhaal van het niet vertonen op IDFA en de bijbehorende opmerkingen over “geen subsidie, geen vertoning” zijn schrijnend in een tijd waarin de cultuursector het met minder geld moet doen. Bij mij uitte zich dat in het niet eens willen zien van de trailer. Als ik 20% respons heb gekregen op het versturen van de trailer (die ik online had staan) is het veel. Uiteraard kon ik bijhouden of men de link die ik had verstuurd en telefonisch had aangekondigd had aangeklikt.
Uiteindelijk heeft Video/Film Express het wel aangedurfd, waarvoor hulde. Ze vonden het een lastige film voor de bioscoop. Ik heb daar uiteraard mijn mening over, maar ik snap ook dat het nemen van risico’s mij makkelijker ligt dan anderen.
Hun idee om het op VoD te lanceren en op die manier promotie te maken snapte ik en heb na een korte bedenktijd daartegen ja gezegd. Ik vind echter wel dat elke Nederlandse film die gemaakt wordt een bioscoop-release verdient. Daar zou het fonds gewoon een standaard pot voor moeten hebben. Zegt een distributeur ja tegen een film, dan zou er automatisch geld moeten zijn om een bioscoop release mogelijk te maken.
– Hoe kijk je tegen de VoD-ontwikkeling aan?
Ik vind die oprecht interessant. Juist omdat ik een film heb afgeleverd die op VoD zou kunnen werken. Ik hoop echt dat deze markt een nieuw platform kan worden voor de eigenzinnigere film. Maar dan niet als ‘vervanging’ voor de bioscoop. Niemand neemt graag risico’s, dat snap ik. Kijk naar de programmering van onze televisiezenders. We kijken elke avond naar afgeleiden van 4 formats. Het is te triest voor woorden. Ik kijk daarom al jaren geen televisie meer. Ik hoop echter dat men in de filmsector (producenten / distributie / omroepen) weer iets meer ballen wil tonen.
– De film is daarentegen wel geselecteerd voor het Nederlands Film Festival en zal daar wel enkele malen op het witte doek te zien zijn. Voelt dit dan extra speciaal?
Het is leuk om weer met een film in Utrecht te zijn. De entourage is geweldig, de mensen die hebben meegewerkt hebben een ‘special event’. Maar eigenlijk is de vraag vreemd. Want stel dat men mijn film niet goed had gevonden. Dat mag natuurlijk geen reden zijn een film niet te programmeren. Zelfs als je een film niet goed vindt, maar wel door professionals gemaakt is, dan MOET de film gewoon vertoond worden. Dat zou wat zijn als een film én niet op het commerciële pad terecht komt én dan OOK niet op een festival? De films zijn er niet voor het festival,maar het festival is er voor de films. Althans … zo zou het moeten zijn.
Caged is vanaf 1 september te zien via Video On Demand en zal enkele malen vertoond worden tijdens het Nederlands Film Festival (21 tot en met 30 september).
Reacties zijn gesloten.