web analytics

Frank & Eva: ‘De filmkeuring maakte zichzelf belachelijk’

Reacties zijn gesloten

Na reeds enkele malen in conflict te hebben gelegen met de filmkeuring, werd in 1973 ook Scorpio’s nieuwste productie Frank & Eva – vandaag te zien op het Nederlands Film Festival i.h.k.v. het hoofdthema ‘naakt’ en de ode aan Sylvia Kristel – in eerste instantie niet toegelaten voor openbare vertoningen. Regisseur Pim de la Parra vertelt tegenover Neerlands Filmdoek over de strijd van Scorpio met de filmkeuring, en met name over het beruchte fragment uit Frank & Eva.

frankeneva

Erecties
Blue Movie (1971) is gemaakt met de bedoeling de filmkeuring op te doeken,’ vertelde Wim Verstappen, mede-eigenaar van Scorpio Films, later ronduit eerlijk. In hun nog prille carrière, die officieel begon in 1965 toen het duo Scorpio Films oprichtte, hadden Pim & Wim al diverse malen overhoop gelegen met gevestigde instituten als het productiefonds en de filmkeuring. Om aan alle ellende een einde te maken, besloot het duo in 1971 met Blue Movie een film te maken die volgens de keuring eigenlijk niet door de beugel zou kunnen, maar wel goedgekeurd moest worden.

Blue Movie werd de eerste Nederlandse film waarin een erectie frontaal in beeld werd gebracht. Na voorzichtig naakt in films als Wat zien ik!? (1971) en Mira (1971) was dit de filmkeuring inderdaad te gortig. Blue Movie werd afgekeurd, zoals verwacht. Bijgestaan door een Tilburgs psychiater en een grondig verweerschrift van Verstappen – gebaseerd op Simon Vestdijks ‘De toekomst der religie’ – werd de film alsnog toegelaten. Pim: ‘Die psychiater heeft zich in ons verplaatst en toen begrepen dat het bespottelijk zou zijn die film te verbieden. Hij wierp zich er helemaal op, ging tijdens zijn betoog staan en begon heen en weer te lopen. Wim en ik voelden dat het goed zat.’

Vrijheid
De weg naar een filmindustrie zonder filmkeuring leek vrij. Wat viel er nu immers nog te verbieden? Films als Turks Fruit (1973), vol frontaal naakt en vrijpartijen, en Because of the Cats (1973), met een relatief harde verkrachtingsscène, werden vervolgens ook zonder problemen goedgekeurd. Toen Pim de la Parra in datzelfde jaar Frank & Eva ter keuring indiende, leek deze dan ook een formaliteit. Maar de filmkeuring besliste anders. Pim: ‘Frank & Eva, Living Apart Together (waar de LAT-relatie aan is ontleend) is destijds in eerste instantie door de Centrale Commissie voor de Filmkeuring afgewezen, niet vanwege het bloot of de seks, maar omdat men bepaalde scènes “godslasterlijk” vond.’

Sollen met lijken
In Frank & Eva zit onderstaande scène waarin men op verzoek van de overledene de begrafenis van een feestelijk tintje voorziet. Hierbij wordt flink gedronken en gezongen. ‘Het “sollen met een lijk”,’ vervolgt Pim, ‘waarbij men bedoelde de manier waarop in het verhaal met de dode Max (Lex Goudsmit) wordt omgesprongen, beschouwde de commissie als een niet toelaatbare vorm van “spotten met de dood”. Het herdenken en cremeren op een feestje met een stotterende spreker en de ontblote borst van een vrouw (Mimi Kok) waren de keuring te veel. Het waren de laatste oprispingen van een Calvinistische moraal.’

Het bericht van de afkeuring hakte er destijds hard in. De irritatie over de filminstanties van destijds nam toe. In retrospectief is Pim duidelijk en hard in zijn bewoordingen jegens de filminstanties, en dan met name de filmkeuring, van destijds. Na de provocaties van de twee in de jaren daarvoor, werd men nu van alle kanten tegengewerkt.  ‘Er was geen enkele reden voor de keuring om over Frank & Eva moeilijk te gaan doen. Maar wij [Pim & Wim] werden bigger than life (…) Het bericht bereikte ons op de eerste opnamedag van Dakota [regie: Wim Verstappen] op Curaçao. Er werd een wig gedreven tussen ons. Vergeet niet: Wim had al vijf films gemaakt en Frank & Eva was pas mijn derde baby. Ik ging zitten denken aan mijn eigen film.’

Herkeuring
Bij de herkeuring van de film op 14 augustus 1973 besloten Pim en Wim verstek te laten gaan. ‘Wij laten ons niet meer als kwajongens op het matje roepen,’ vertelde Pim destijds in een officieel statement. ‘Ik heb drie jaar lang aan het scenario van de film gewerkt en heb niets aan de film toe te voegen. Als de Commissie hem opnieuw wil afkeuren, dan moeten ze dat vooral doen. Dan weten we meteen in wat voor soort land we leven. Wij van Scorpio Films hebben sowieso een veel langere adem dan die hele verrotte filmkeuring,’ besloot hij merkbaar geïrriteerd.

Grappig detail is overigens dat Frank & Eva door de Calvinistische houding van de filmkeuring haar wereldpremière beleefde in Curaçao. ‘Omdat we daar verbleven vanwege Dakota hebben we de film aan de Curaçaose filmkeuring getoond,’ vertelt Pim. ‘Deze liet hem wel toe. Frank & Eva ging zo te Willemstad, Curaçao, in wereldpremière in een normale bioscoopvoorstelling, terwijl hij in het Koninkrijk der Nederlanden was verboden. Een maand later werd de film in tweede instantie wel toegelaten. En daarmee had de filmkeuring zichzelf eigenlijk belachelijk gemaakt en opgedoekt als een gezaghebbend instituut dat controle kon uitoefenen op zeden en moraal.’

Alle rechten van het getoonde fragment behoren toe aan $corpio Films B.V. (Pim de la Parra & Wim Verstappen). De plaatsing van het filmfragment (oorspronkelijk op NeerlandsFilmdoek.nl) geschiedt op basis van het citaatrecht, zoals omschreven in art. 15a Auteurswet.