Tijdens het Nederlands Film Festival onderwerpen we de makers van de One Night Stands aan een aantal standaard vragen. We trappen af met Martijn Maria Smits (C’est déjà l’été, Anvers), die ‘Voor Emilia’ maakte.

1. Film is …
Tegenwoordig een massaproduct voor het individu. Vandaag de dag kan je alles bekijken wat je maar wilt; op je televisie in de keuken tijdens het koken, op je computer wanneer je in bed ligt, op je telefoon als je in de trein zit en straks op een horloge als je moet schijten in de bijenkorf. De definitie van film is voor mij hetzelfde geworden als die van televisie. Alles moet snel en vermakelijk zijn om het grote publiek te vangen. Dat publiek is dan ook een probleem, al ligt het echte probleem natuurlijk bij de mensen die dat publiek opvoeden. De meeste films vandaag de dag zijn dan ook bastaardkinderen van wat ooit “cinema” was. In cinema moet het beeld de overmacht hebben. Het is niet belangrijk wat je verteld maar hoe je dat verteld. In bijvoorbeeld de films van Lisandro Alonso wordt er zelfs helemaal “niets” verteld. Cinema is iets van de kijker vragen, zodat iedereen nadien “iets” anders beleefd kan hebben. Hetzelfde geld voor een schilderij of een boek. Iedereen interpreteert de kleuren van Rothko anders tijdens het bekijken van hetzelfde schilderij en iedereen creëert een eigen persoonlijke wereld tijdens het lezen van hetzelfde boek. De keuze om te voelen moet niet opgedrongen worden maar vrij zijn. Ik vind het irritant om het scenario in een film te voelen. Wanneer dat gebeurd weet je dat de maker niets persoonlijk te vertellen heeft en enkel clichés opstapelt.  Als kunstenaar is het belangrijk om een filosofie te hebben. Iedereen kan filmen, maar wat kunst waardig maakt is een filosofie. Het moet persoonlijk zijn, vol van schaamte.

2. Dit is wat de Nederlandse film nodig heeft …
Cinema. Maar begrijp me ook niet verkeerd, hedendaagse films als Langerlicht, Boven is het stil, Nothing Personal, Hemel en R U There zijn prachtige films die garant staan voor een nieuw begin.

 3. Mijn favoriete Nederlandse film is …
Metaal en Melancholie van Heddy Honigmann en verschillende films van Johan van de Keuken. Natuurlijk “Control” van Anton Corbijn als we die mee mogen tellen.

4. Tijdens het Nederlands Film Festival ga ik …
Voor mij is films maken zoiets als het beklimmen van een berg. Het is een ontzettende klote klus waarbij je natuurlijk zo nu en dan van het uitzicht geniet. Maar uiteindelijk sta je daar ziels alleen kleumend boven aan de top en is het moeilijk om je ervaring met anderen te delen. Soms is er dan die godverdomse zalige waardering die men als heroïne door je lichaam jaagt, een andere keer keert men je koud de rug toe en lijk je die gehele tocht haast voor niets te hebben gemaakt. Ik zie er dan ook erg tegenop om mijn eigen film te moeten presenteren. Het liefste verschuil ik me in de zaal achter een krant met een opplak snor. Ik ben ook niet tevreden over mijn eigen werk, tot heden is het allemaal simpelweg nog niet goed genoeg.  Maar waardering is zeker een stimulans om door te blijven vechten.

5. Als filmmaker zou ik graag nog een keer …
… een film op Cannes hebben, dat is mijn enige doel. Het publiek interesseert me niet zoveel. Immers trok “Import Export” van Seidl slechts zo’n 6000 bezoekers in Nederland en waarschijnlijk “A touch of sin” van Zhangke nog minder. Beiden zijn absolute meesterwerken. Ik zou trotser zijn om zo’n film te maken dan eentje waar 300.000 man naar toe gaat, maar waarbij die film niets  voorstelt in vergelijking met de rest van de wereld. Ik ben niet anti-publiek, maar om de een of andere reden geef ik de voorkeur aan films waar datzelfde publiek geen tijd aan lijkt te besteden. Dat heeft ook met opvoeden te maken zoals ik al zei. Als je enkel patat en kroketten blijft vreten dan gaan je smaakpupillen vanzelf kapot en kost het moeite om weer echt iets te proeven.

In Voor Emilia volgen we het leven van de alleenstaande 51-jarige onderwijzeres Lies. Haar leven wordt ontwricht als er een nieuw meisje in haar klas arriveert. Ze wordt geconfronteerd met een traumatische gebeurtenis uit haar verleden. Langzaam groeit het verlangen naar vergelding voor het verdriet wat haar is aangedaan.

Waarom moeten mensen jouw film gaan zien?
Dat moeten ze absoluut niet. Op hetzelfde tijdstip is een documentaire over Frank Zappa van Frank Scheffer. Ik zou zelf daarvoor kiezen. Gedraaid door een geniale cameraman Melle van Essen. Daarnaast is er op het festival de documentaire “Ne me quitte pas” van Niels van Koevoorden en Sabine Lubbe Bakker. Een meesterlijke documentaire die een gouden kalf verdient. Ook zijn er twee kort films van Sam de Jong, een in mijn ogen opkomende geniale regisseur. Met smacht wacht ik op zijn speelfilm debuut die hij zojuist heeft gedraaid.

Waar ben je momenteel mee bezig / is in ontwikkeling?
Op het moment ben ik aan het casten en schrijf ik de laatste zinnen van het scenario dat ik in februari ga verfilmen. Het speelt zich af in een dorp in Brabant, ik kom daar zelf vandaan. Het gaat over je buitengesloten voelen, over eenzaamheid en schuld. Een belangrijk element wordt geweld, niet alleen zuiver fysiek, maar één die loert aan de oppervlakte van dingen; in de open weilanden waar men niet kan verbergen, in de dreiging van mensen die inbreuk maken op jouw privéterrein, onder vijf jaar oude peuters in een klaslokaal, hoe een mot een uitweg zoekt en over de vensterbank kruipt, in de onwetendheid van wie men kan vertrouwen of verliezen onder vrienden en familie, maar vooral binnen de suggestie dat vrijwel alles je op kan wachten in het donker.

In samenwerking met Cinesud.