Ike Bertels zag eind jaren zeventig de BBC-documentaire Behind the Lines met daarin drie jeugdige Mozambikaanse vrouwen in ‘de bush’. Die beelden hebben haar destijds dusdanig aangegrepen dat ze de Portugese taal heeft geleerd en, gewapend met een camera plus een kopie van die documentaire, haar Afrikaanse leeftijdsgenoten heeft opgezocht.
(Zuidoost-)Afrikaanse tradities
In 1984 heeft zij hen in en rondom de hoofdstad Maputo gevonden en hun de filmbeelden voor het eerst getoond. Dat heeft geresulteerd in de documentaire Women of the War waarin Maria vertelt dat er nog maar weinig mannen zijn die inzien dat een vrouw ook buitenshuis kan en wil werken. In de meest memorabele scène wakkert ze voor een groep mannen en vrouwen een discussie aan over het voor Afrikaanse mannen zo vanzelfsprekende polygamie.
‘3-luik-in-enen’
Na een poëtische proloog die aan het einde van Guerrilla Grannies gedeeltelijk wordt herhaald, zien we in de openingsscène hoe één van de hoofdpersonen de DVD’s erbij pakt van Bertels’ eerdere films met haar erin. Op uitnodiging is de filmmaakster in 1992 namelijk nogmaals daar geweest om de diploma-uitreiking van de dochter van de trotse Amelia bij te wonen. Dat was de aanleiding voor de tweede film over dit 3-tal strijdlustige dames onder de titel A Guerrilla Pension. Tezamen met Women of War en deze documentaire vormt deze een historisch getint ‘drieluik in enen’ vormt. Naast de drie vrouwen zijn nu vooral hun nakomelingen in beeld en aan het woord. Zij vertegenwoordigen de nieuwe, vrije generatie Mozambikanen, want na de onafhankelijkheidsstrijd heeft er, tot in 1992, ook nog een 14-jarige burgeroorlog gewoed.
Occidentale invloeden
De (klein-)kinderen tonen zich dankbaar voor de geleverde strijd door hun ‘guerrilla grannies’ en zijn zich bewust van de mogelijkheden die hen zodoende verschaft zijn, zoals bijvoorbeeld de mogelijkheid om te gaan studeren of een stadsleven te leiden. Daar worden ook wel kritische kanttekeningen bij geplaatst met overwegingen als: “Het lijkt wel of het Westen veel meer invloed heeft op onze maatschappij dan andersom.” De bewondering van Maria’s kinderen voor de door haar meegebrachte gymschoenen is wat dat betreft veelzeggend.
Waardering: **1/2
Guerilla Grannies (2012)
Regie: Ike Bertels
Producent: Rolf Orthel
Camera: João Ribeiro, Bert Haitsma, Americo Matola
Geluid: Armanda Carvalho
Montage: Dieter Diependaele, Albert Elings
Muziek: Jeroen Goeijers
Taal: Nederlands, Portugees
Speelduur: 79 minuten / Kleur
Te zien vanaf: 11 oktober 2012