Op donderdag 29 mei is het de beurt aan de vier telefilm van dit seizoen: Wijster, van Paula van der Oest. De film vertelt het verhaal van Rob. De trein waarin hij zit wordt gekaapt door Molukkers en tot stilstand gebracht bij het plaatsje Wijster. De film is gebaseerd op de treinkaping in december 1975. Zeven Zuid-Molukse jongeren streefden naar een vrije Republiek der Zuid-Molukken. Door de trein te kapen en de inzittenden te gijzelen, voegden ze daad bij het woord. Het is pas de eerste film naar deze fascinerende en memorabele gebeurtenis in ons land.

 

 

Synopsis
2 december 1975. Susan houdt haar vader (Rob) te lang aan de praat waardoor hij de trein naar zijn werk mist. Later die dag komt ze erachter dat hij in de stoptrein van Groningen naar Zwolle zit die door een groep jonge Molukkers is gekaapt. De stoptrein komt ter hoogte van Wijster tot stilstand. Twaalf angstige dagen volgen, zowel voor Susan en haar familie, als voor haar vader en de medegegijzelden in de trein. De vader van Susan is hoofdredacteur van een grote krant. Hij leeft voornamelijk voor zijn werk. Als hij dreigt te worden doodgeschoten ziet hij in hoe belangrijk zijn familie voor hem is. Als kaper Noes hem toch laat leven beseft hij dat hij een nieuwe kans krijgt.

 

Idee
Het is opmerkelijk dat deze memorabele gebeurtenis nooit eerder vertaald is naar het witte doek. Aan het begin van dit decennium waren er wel plannen om de treinkaping te reconstrueren in de film Soldaat van Oranje 2. De kaping zou een belangrijke rol spelen in het verhaal. Producent Rob Houwer kreeg echter de financieen niet rond. Een aantal jaren geleden startte de dochter van een van de gegijzelden met het schrijven van een script. Nicolette Steggerda, dochter van Ger Vaders – toentertijd hoofdredacteur van het Dagblad van het Noorden -, baseerde haar script deels op eigen ervaringen en deels op de memoires van haar vader. De scenes in de trein zelf volgen deze memoires nauwgezet, maar eromheen is een fictioneel verhaal geweven.

 

De echte kaping
In 1951 kwamen Zuid-Molukkers naar Nederland voor een tijdelijk verblijf als gedemobiliseerd KNIL-militair. De Nederlandse regering beloofde hen dat ze een eigen staat op de Molukken mochten stichten. De Molukkers werden in groepen bijelkaar gehouden in kampen. Het concentratiekamp Kamp Vught, gebruikt door de Duitse troepen gedurende de Tweede Wereldoorlog, fungeerde als een van de verblijfplaatsen. Na vierentwintig bleek de Nederlandse regering haar beloften nog steeds niet te hebben ingelost: Nederlands was niet een tijdelijke verblijfplaats, maar een permanente. Bij een deel van de Molukkers ontstonden wraakgevoelens. Allerlei protestacties bleven zonder gevolg, waardoor een aantal Molukse jongeren zich genoodzaakt voelden hardere maatregelen te treffen.

 

Men besloot de stoptrein tussen Groningen en Zwolle te kapen. Om 10.07 uur in de ochtend bracht men de trein tot stilstand in een weiland in het plaatsje Wijster. De machinist, die genoodzaakt is polshoogte te nemen wanneer er aan de noodrem wordt getrokken, werd doodgeschoten. De kapers eisten dat de Nederlandse overheid haar beloften na zouden komen. Wanneer dit niet zou gebeuren, zouden ze de inzittenden een voor een neerschieten. De lijken werden uit de trein gegooid. Uiteindelijk duurde de kaping twaalf dagen en vielen er drie doden. Op 14 december gaven de kapers zich over.

 

De Film
Regisseuse Paula van der Oest noemt Wijster in een interview met Robbert Blokland voor Film1 een film met een zwaar thema: “Die film gaat tot op het bot: een sobere film over een gebeurtenis met grote gevolgen voor veel mensen. Iedereen van boven de veertig heeft dat beeld van dat treinstel op het netvlies gegrift staan: twaalf dagen lang hebben die mensen daar vast gezeten. Het is denk ik een van de grootste niet-verwerkte Nederlandse trauma’s.” Van der Oest was zelf tien jaar oud toen ze dagenlang ‘live’ de kaping op televisie kon volgen. In het Algemeen Dagblad vertelt ze: “Dat beeld is een icoon voor mij. Daarom eindig ik mijn film met die verlaten trein in de verte. Deze kaping was de eerste grote mediagebeurtenis in Nederland. Mensen van mijn generatie zullen het nooit vergeten.”

 

Dat veel Molukkers goede hoop hadden op een goede afloop en ondanks alle tegenberichten geloofden dat de Nederlandse regering ooit haard belofte zou nakomen, ondervond Van der Oest zelfs nog tijdens de opnamen van de film. Zo vertelde een van de jongens die een kaper speelde haar dat diens opa tientallen jaren een koffer klaar had staan: “Tegen zijn kleinkinderen zei hij elke dag dat ze niet te ver van huis moesten gaan spelen, want ze konden elk moment worden opgehaald voor de terugreis.”

 

Wijster is donderdag 29 mei te zien om 20.30 uur op Nederland 3.