In 1983 verscheen Brandende Liefde in de Nederlandse bioscopen. Tien jaar na Turks Fruit waagde producent Rob Houwer zich aan een nieuwe Wolkers-verfilming. Wederom bekleedde Monique van de Ven de vrouwelijke hoofdrol, al waren er veel auditieronden nodig om tot deze conclusie te komen. Haar tegenspeler was Peter Jan Rens, die echter in de postproductie van een andere stem werd voorzien. De reden hiervoor, en nog veel meer feitelijke achtergrondinformatie en anekdotes, vindt u in onderstaand artikel.

Verhaal
Jan is een talentvolle jonge kunstenaar. Met zijn branieschoppende vriend Kees studeert hij aan de Kunstacademie. Ze zijn als twee speelse jonge honden voor wie niets te dol is. Dan wordt Jan onverwachts overgeleverd aan de macht van twee totaal verschillende vrouwen. De grillen van zijn pinnige Frans lerares, de ‘eeuwige maagd’ juffrouw Bonnema moet hij met het oog op zijn carrière wel slikken. Haar tegenpool, de beeldschone Anna, oefent echter een magnetische aantrekkingskracht op Jan uit. Anna bewoont met haar echtgenoot, de zwierige violist Louis, een etage van de vervallen villa van de liefdeshongerige lerares. Op de zolderverdieping slijt de oude vader van juffrouw Bonnema zijn eenzame laatste dagen.

Als Jan ook zijn intrek neemt in de villa van Bonnema, wordt hij langzaam maar zeker deze duistere en totaal geïsoleerde wereld binnen gezogen. Hier regeert de gloeiende haat van juffrouw Bonnema tegen Anna, die met haar uitdagende vormen en fonkelende ogen Jan in vuur en vlam heeft gezet. Een intrigrerende film over hartstocht en obsessie.

Cast

Monique van de Ven	Anna
Peter Jan Rens	Jan
Ellen Vogel	Mlle. Bonnema
Huub van der Lubbe	Kees
Siem Vroom	Vader Bonnema
Berend Boudewijn	Louis
Johan Mittertreiner	Dansleraar
Hetty Blok	Exec. testament
Kees Prins	Stem Peter Jan Rens

Kaskraker
De boeken van Wolkers waren ‘hot’. Na de verfilming van ‘Turks Fruit’ in 1973 volgde in 1979 Kort Amerikaans. Die verfilming was relatief teleurstellend en bleef te letterlijk bij het origineel. Producent Rob Houwer, die na het vertrek van Paul Verhoeven in 1977 geen echte kaskraker meer had weten te maken, vond het wel weer eens tijd worden voor een groot commercieel succes. En wat was dan beter dan terug grijpen op eenzelfde soort roman die eerder onder zijn hoede zo succesvol werd verfilmd? Samen met Ate de Jong kwam hij uit bij ‘Brandende Liefde’.

Voorbereidingen
De roman ‘Brandende Liefde’ van schrijver Jan Wolkers verscheen in 1981. Het is een autobiografisch verhaal over Wolkers’ vroegere hospita en lerares Frans en over de liefde voor zijn huisgenote, de mooie Anna. Typische Wolkers thema’s als seksualiteit, trouw, aftakeling en dood worden in het boek zeer beeldend beschreven en schreeuwden volgens de makers van de film om een uitbeelding op het witte doek. De tragikomische roman is een ode aan deze twee zeer uiteenlopende vrouwen.

Typische Wolkers elementen als een sterke dramatische opbouw, kernachtige dialogen, intrigerende situaties, eigenzinnige personages, liefde, dood en seks zijn wederom veelvuldig aanwezig. Tien jaar na Turks Fruit maakte op het witte doek de angst voor de dood plaats voor de liefde voor het leven.

Regisseur Ate de Jong verfilmde in 1981 onder hoede van producent Matthijs van Heijningen de bestseller ‘Een Vlucht Regenwulpen’ van Maarten ’t Hart. Hoewel de film door de pers met gemengde gevoelens werd ontvangen, kwam het publiek graag kijken. Niet minder dan 744.696 mensen kochten een kaartje. Van Heijningen wilde hierop graag verder met De Jong, maar de twee kregen ruzie over geld. De Jong ging op zoek naar een nieuwe producent en vond deze uiteindelijk in Rob Houwer. “Na Een Vlucht Regenwulpen heb ik een jaar lang lopen tobben over de vraag: wat nu? Succes is heerlijk, maar het slaat je een poosje lam. Ik kreeg wel aanbiedingen, maar die zinden me niet. Ik kan alleen werken met mensen die ook van film houden, zoals Rob Houwer, die heel sterk met je meedenkt.”

Voor producent Rob Houwer was het een drukke periode. De verfilming van Als je begrijpt wat ik bedoel verliep moeizaam en de opnames voor De Vierde Man waren in volle gang. Hoewel de eerste opnames van Brandende Liefde gepland stonden voor december 1982, duurde het uiteindelijk tot eind maart 1983 voor de eerste echte scènes konden worden gedraaid. Wel had De Jong samen met cameraman Paul van den Bos in december 1982 al enkele shots gedraaid bij de intocht van Sint Nicolaas in Amsterdam. Volgens de regisseur zou het “een keurige film worden, met maar één flinke rukscène. Braaf maar voos wordt Brandende Liefde.”

Casting
De casting zou worden verzorgd door Hans Kemna, die eerder met Houwer gewerkt had bij o.a. Wat Zien ik!?, Keetje Tippel en Soldaat van Oranje. Tijdens zijn gewoonlijke zoektochten langs de theaters viel zijn oog op Peter Jan Rens, die in een toneelstuk over een wielrenner speelde. Producent en regisseur waren snel overtuigd en Rens had zijn eerste grote filmrol te pakken, zonder ooit ook maar één gerichte opleiding te hebben gevolgd. De zoektocht naar een geschikte actrice voor de rol van Anna verliep echter minder voorspoedig. Lange tijd werd gedacht aan Diewertje Blok of Liz Snoyink. De eerste sloeg het aanbod echter af en de tweede wist niet genoeg te overtuigen tijdens screentests. Na lange dagen van casts en tests kwam Houwer tot een conclusie: “Monique is het gewoon, wat een onzin!”  Voor de rol van Mlle. Bonnema werd good-old Ellen Vogel gecontracteerd. Andere grote namen in de cast zijn die van Berend Boudewijn en Siem Vroom, die schittert in zijn laatste grote filmrol. Vroom overleed op 6 juni 1985 op pas 54-jarige leeftijd.

De samenwerking tussen Houwer en De Jong verliep nagenoeg vlekkeloos. De Jong over Houwer:”Hij is de meest succesvolle producent van ons land en heeft een grote naam op filmgebied. Op de set had hij alles onder controle, maar liet me toch vrij om te doen wat ik wilde (…) Het maken van een film is teamwork.”  Over de samenwerking met debutant Peter Jan Rens was de regisseur ook tevreden: “In het begin waren onze verhoudingen een beetje moeilijk, omdat hij alleen maar wilde doen wat hij zelf het beste vond. Hij was brutaal en zelfverzekerd, maar het ging uitstekend.”Rens, gefascineerd door het hele gebeuren, verdiepte zich tijdens de opnames in de disciplines van het filmmaken. In deze periode werd ook het idee geboren om zelf een productie op te zetten, wat later gebeurde met de megaflop Maria.

Stem
In de postproductionele fase van de film vallen een aantal zaken op. Meest opmerkelijke is het feit dat de stem van Peter Jan Rens vervangen is door die van Kees Prins. Het gebeurt niet vaak dat een acteur of actrice voorzien wordt van een andere stem. Bij internationale coproducties wordt het nog wel eens gedaan om de film van één voertaal te voorzien voor een release of uitzending in een bepaald land. Hoewel de ‘ingewijden’ nogal geheimzinnig doen over de oorzaak, sprak Hans Kemna al eerder openlijk over deze kwestie: “Een verbetering. Peter Jan Rens bleek een improviserend acteur te zijn, die grote moeite had met geschreven teksten. Hij is nagesynchroniseerd door Kees Prins waardoor het uiteindelijke resultaat meeviel.”

Ook de andere acteurs hebben de teksten in de postproductionele fase opnieuw in moeten spreken: een gewoonte bij producent Rob Houwer. Het resultaat is echter niet best, al bewees Houwer met de latere De Gulle Minnaar, De Zeemeerman en Het Woeden der Gehele Wereld dat het nóg slechter kon. Voor de muziek werd Laurens Rooyen gecontracteerd, die eerder Een Vlucht Regenwulpen van een stijlvolle score had voorzien. Ook in Brandende Liefde weet Van Rooyen te imponeren met een score die een uitstekende balans vindt tussen de tragische en komische noot van het verhaal. De titelsong werd verzorgd door de destijds populaire John Lion. Paul van den Bos hanteerde de camera.

Pers en publiek
Toen de film op 15 september 1983 in première ging, was schrijver Jan Wolkers onder de indruk. De verfilmingen van Turks Fruit en Kort Amerikaans had hij niet slecht gevonden, maar over de verfilming van Brandende Liefde was hij pas echt intens tevreden. Hij prees vooral de acteerprestaties van Ellen Vogel en Monique van de Ven en toonde zich erg ingenomen met de figuur van Rens. De pers was vrijwel uitgesproken negatief. De film werd omschreven als een anekdotisch allegaartje met vette effecten en weinig onderlinge logica, terwijl de pianomuziek van Laurens van Rooyen in de meeste kritieken ‘irritant gejengel’ werd genoemd.

Enkel De Volkskrant, die de productie”een niet moeilijke, goed ogende lekkere film.” noemde, en wat regionale dagbladen hadden oog voor de ontegenzeggelijke kwaliteiten van de film. “Ogen, oren en onderbuik worden geducht gekieteld. Wolkers staat weer garant voor liefde, dood en uitwerpselen; voor bravoura en extravaganza.”, aldus Hervormd Nederland. Het Utrechts Nieuwsblad prees, terecht, de prestatie van Ellen Vogel: “Zij is de grootste kwaliteit van Brandende Liefde met een nuancering en diepte die het boek van Wolkers ver overstijgt.” Het publiek was door de povere reacties niet erg beweeglijk en met 400.231 bezoekers werd de film niet het succes waar de makers zo op hadden gehoopt.

Brandende Liefde (1983) Regie: Ate de Jong Scenario: Ate de Jong, Rob Houwer Producent: Rob Houwer Naar het boek van: Jan Wolkers Camera: Paul van den Bos Montage: Edgar Burcksen Muziek: Laurens van Rooyen, John Lion Releasedatum: 15 september 1983 Taal: Nederlands Duur van de film: 99 minuten / Kleur Bezoekers: 400.231 Aantal Bioscopen: 45