Vrijdag 23 juli is componist en jazzmusicus Willem Breuker (65) overleden na een jarenlange strijd tegen longkanker. Filmmuziek-kenner Joep de Bruijn blikt kort terug op zijn carrière.
Willem Breuker Kollektief
Breuker was een gevestigde naam in de jazz-wereld en de experimentele muziek. Zijn carrière is ongekend lang en bestaat uit tal van samenwerkingen met andere musici. Hij werd wereldberoemd met het Willem Breuker Kollektief orkest. De leden van dit kollektief kregen veel ruimte om muzikale ideeën in te brengen en te experimenten.
Uniek
Hoewel sommigen hem ooit ‘betichtten’ van het bezigen van het zogeheten free jazz, benadrukte Breuker dat zijn werk meer moderne jazz was. Maar juist de combinatie van het experimentele en de mix van jazz en klassieke muziek maakte hem tot zo’n unieke musicus. Hij schreef muziek voor solisten, orkesten, verschillende ensembles en voor het theater.
Film
Tevens schreef Breuker muziek voor tal van films. Het meest bekend is hij door zijn vele samenwerkingen met documentairemaker Johan van der Keuken, waaronder De platte Jungle en Lucebert, Tijd en Afscheid. Verder schreef hij de score voor films als Twee Vrouwen (George Sluizer, zie foto), De Illusionist (Jos Stelling) en La Fille de Prague Avec Un Sac Très Lourd (Danielle Jaeggi).
Eigenzinnig
Kenmerkend voor zowel zijn jazz- als filmmuziek zijn de regelmatig behoorlijk chaotische klank, die het luisteren naar zijn stukken soms zelfs vrijwel onmogelijk maakt. Een opvallend moment in zijn carrière vond plaats toen Paul Verhoeven hem vroeg de score te schrijven voor Keetje Tippel. De samenwerking was gedoemd te mislukken; Breuker was te eigenzinnig voor dit soort projecten. Zijn muziek werd afgewezen en Rogier van Otterloo werd opgetrommeld om nieuwe muziek te componeren.
Intensiteit
Mijn beste herinneringen aan Breukers werk dateren van slechts enkele jaren terug, toen ik Lucebert, Tijd en Afscheid op 16mm zag. Deze samenvoeging van drie documentaires over Lucebert leverde een letterlijk knotsgekke ervaring op. Lucebert was als kunstenaar van nature al experimenteel, maar regisseur Johan van der Keuken en de componist deden daar nog een aantal fikse scheppen bovenop. Het is een documentaire met een hoog experimenteel karakter, een indrukwekkende ervaring met chaotische montage, curieuze geluiden, dromerige beelden en, jawel, helse muziek.
De muziek mag los van de documentaire dan wel praktisch onluisterbaar zijn, binnen het geheel is het tamelijk briljant. De composities voor onder andere (scherpe) bariton en ferm slagwerk zijn van een hoge intensiteit en zorgen mede voor de unieke kijkervaring. Na het horen van dit werk werd mijn interesse voor Breuker pas echt aangewakkerd en ging ik op zoek naar zijn filmmuziek cd uitgaven. Lucebert, Tijd en Afscheid is en blijft voor mij exemplarisch voor wat de componist deed en wat hem uniek maakte.
Erg gedateerde muziek, maar nog steeds wel geinig.