De Jantjes, de tweede Nederlandse geluidsfilm, werd door de pers en het Nederlandse publiek met enthousiasme ontvangen. De film is een mijlpaal in de Nederlandse filmgeschiedenis: het is de eerste film die opgenomen is in het ‘Hollandse Hollywood’, de Cinetone Studio’s in Duivendrecht. Het budget van 70.000 gulden werd bijna vier keer omgezet.

Een bekend liedje gezongen door een bekende revuester: dat werkt altijd, zo meende men in de Nederlandse filmindustrie van de jaren dertig. De Jantjes was er een enorme hit mee geworden, dus waarom niet nog een keer. Maar waar de kritiek soepel oordeelde over De Jantjes, was diezelfde kritiek ongenadig over Bleeke Bet. Vooral de liedjes moesten het ontgelden. Het publiek trok zich er echter weinig van aan en kwam graag kijken.

Morgen gaat ’t beter (1939) was na Pygmalion (1937) de tweede samenwerking van producent Rudy Meyer, regisseur Ludwig Meyer en actrice Lily Bouwmeester. Gebaseerd op het boek Morgen ist alles besser van de Weens-Deense schrijfster Annemarie Selinko werd een scenario geschreven dat werd afgestemd op Lily Bouwmeester. De kritieken van de pers waren grotendeels positief en ook het publiek kwam graag kijken. Eén van de grootste vooroorlogse Nederlandse successen.

Met een budget van honderdduizend gulden werd de film bijna in zijn geheel opgenomen in de Cinetone Klankfilm studio’s te Amsterdam. Het Meisje met den Blauwen Hoed is de enige Nederlandse film waarin Truus van Aalten te zien is. De kritieken van de pers waren goed, enkel het filmblad De Filmliga was negatief: “De totale film was van een eindeloze, eindeloze verveling.” Het publiek ging mee in de overwegend positieve kritieken en kwam graag kijken: ook deze muzikale komedie werd een groot succes.

Het overbekende ‘Als je voor een dubbeltje geboren bent, bereik je nooit een kwartje’ is niet alleen een liedje in Op Stap, het is ook de strekking van deze film over de pianostemmer Janus Fortuin. Janus is arm, maar leeft tevreden met zijn vrouw en dochter in Amsterdam-Zuid. Het bezoek van de rijke oom Barend uit Batavia vormt het begin van een hele reeks misverstanden.

De Haagse filmdistributeur Loet C. Barnstijn was in de jaren dertig een belangrijk figuur in de Nederlandse filmindustrie. Zo ontwikkelde hij bijvoorbeeld de ‘Loetafoon’, een geluidsprojector die beeld en geluid synchroon kon afspelen. Barnstijns ambities reikten verder en in 1935 opende hij ‘Filmstad Wassenaar’. Oranje Hein werd daar gemaakt, alweer de derde Jordaanmusical. Het publiek bleef dit keer echter massaal weg.

Vele in Duitsland werkende regisseurs voelden zich in de jaren dertig van de vorige eeuw bedreigd door de opkomst van het nationaal-socialisme en namen de wijk naar het buitenland. Zo ook Carl Lama, hij belandde in Nederland en maakte De Spooktrein. Voor de Nederlandse filmindustrie vormde de komst van de buitenlanders een grote impuls, voor de Nederlanders die erin werkzaam waren betekende het echter werkloosheid.

Lily Bouwmeester (1901-1993) begon haar carrière op toneel. Maar al in 1916 was ze op het witte doek te zien in Majoor Frans. Begin jaren twintig keerde ze terug naar toneel om daar te blijven tot ze gevraagd werd voor de hoofdrol in Pygmalion. De film werd een enorm succes, niet in de laatste plaats door Bouwmeester. Haar rol zorgde niet alleen nationaal, maar ook internationaal voor veel lof.

In 1935 wordt toneelactrice Mary Dresselhuys gevraagd auditie te doen voor de hoofdrol in De Kribbebijter. Zonder succes: producent Rudolf Meyer en regisseur Henry Koster achtten haar niet fotogeniek genoeg. Ze kreeg wel een bijrol aangeboden. Ook Lliy Bouwmeester werd niet goed genoeg bevonden. Uiteindelijk ging de hoofdrol naar de onbekende Dolly Mollinger. Het publiek wist deze komedie zeer te waarderen.

Het populaire, gelijknamige boek van M.J. Brusse is verscheen in 1903 en was reeds vaker bewerkt voor toneel. De hoofdrol voor de filmversie uit 1939 ging naar de 45-jarige actrice Annie van Ees, die op toneel al honderden keren met groot succes in de huid van ‘Boefje’ was gekropen. De Duitser Detlef Sierck tekende voor de regie, maar heeft nimmer een afgewerkte versie van de film gezien daar hij voor de première naar Amerika vertrok om daar furore te maken onder de naam Douglas Sirk.

Op jeugdige leeftijd vertrekt de in Amsterdam geboren Jaap Speyer naar Duitsland om zijn heil te zoeken in de Duise filmindustrie. En met succes: op 26-jarige leeftijd regisseert hij zijn eerste speelfilm. Er zouden er nog tientallen volgen, tot de nazi’s de macht grijpen. In 1933 keert hij terug naar Nederland, waar hij het goed ontvangen De Jantjes regisseert. Zijn volgende film – Malle Gevallen – werd echter minder positief ontvangen.

Willy Corsari is vooral bekend als schrijfster van tientallen, vooral in de jaren vijftig en zestig zeer populaire boeken. Eigenlijk had ze de droom van haar vader moeten realiseren: een ster worden op het podium. Dat leek ook te gaan lukken toen ze op 13-jarige leeftijd werd toegelaten tot de toneelschool, om een paar jaar later toe te treden tot het cabaret van Pisuisse. Maar haar liefde lag toch bij het schrijven. In 1932 creëerde ze superspeurder inspecteur Lund. Diens eerste avontuur speelde rond de Mondscheinsonate.

Jonge Harten, een verhaal over vakantievierende jongelui, is vooral een pleidooi voor een nieuwe filmkunst. De makers waren het volkse en kitscherige filmvermaak zat. Opzettelijk laten zij hun in een decor gedraaide scènes stijf en houterig ogen. Als de handeling zich verplaatst naar een echte locatie verandert de stijl volkomen: de camera beweegt zich vrij door het landschap, het spel van de acteurs lijkt wel geïmproviseerd. “Een film naar de eerlijke werkelijkheid”, aldus één van de makers.

Regisseur Simon Koster wilde vooral geen groots opgezette amusementsfilm maken, zoals die met enige regelmaat uit de Cinetone filmstudio’s kwamen. Het waren juist de ideeën van Nederlandse avant-gardisten die hem inspireerden. Jeugdig elan, spontaniteit en vrijheid kenmerkten in zijn ogen de Nederlandse cultuur en dat wilde hij in zijn film Lentelied uitdrukken.

In de komedie De Suikerfreule reist de op verlof hertrouwde weduwnaar Van der Kooy terug naar Nederlands-Indië. Hij heeft voor zijn echtgenote verzwegen dat hij een dochter heeft. Als zij hem onverwacht nareist, leidt dit tot persoonsverwisselingen en misverstanden. Hoewel de film zich grotendeels op locatie afspeelde, is hij bijna geheel opgenomen in Nederland. Daarvoor werden in de Duivendrechtse Cinetone Studio’s onder leiding van de architect Wegerif tropische interieurs en landschappen nagebouwd.

Een Koninkrijk voor een Huis is een luchtige komedie over de naoorlogse woningnood. Regisseur Jaap Speyer – bekend van de Jordaanfilm De Jantjes (1934) – liet revueartieste Heintje Davids de rol spelen van de Amsterdamse marktkoopvrouw  Heintje Blom. Zij krijgt van de gemeente kamers toegewezen in een villa aan de Apollolaan, tot groot ongenoegen van de deftige bewoners.

Jenny is het speelfilmdebuut van Willy van Hemert en de eerste lange Nederlandse speelfilm in kleur. De onervaren Van Hemert kon beschikken over gerenommeerde acteurs als Kees Brusse, Ko van Dijk en Maxim Hamel. Corry Brokken zingt, begeleid door het Sem Nijveen-combo. De film werd uiteindelijk aan tien landen verkocht.

Roeland Kerbosch’ film over de Amsterdamse rosse buurt, met in de hoofdrol Haring Arie, een onbelangrijk, maar kleurrijk onderwereldfiguur. Zo’n film maken bleek niet eenvoudig. Eerst haakte de overheid af, later bleek ook de VPRO geen heil te zien in het project. Uiteindelijk werd de film in 1968 redelijk succesvol in de bioscoop uitgebracht. Maar ook de filmpers reageerde verdeeld: de regisseur zou – misleid door Arie c.s. – een te geromantiseerd beeld van de Wallen hebben gegeven.

Het onvervalste melodrama Ciske de rat is gebaseerd op de eerste twee delen van de Ciske-trilogie van schrijver Piet Bakker. De hoofdrollen worden vertolkt door Dick van der Velde (‘Ciske’) en Kees Brusse (‘schoolmeester Bruis’). De film kreeg nog voor de Nederlandse première de Zilveren Leeuw van het filmfestival van Venetië. Ciske de rat trok meer dan twee miljoen bezoekers en staat nog steeds in de toptien van best bezochte Nederlandse films.