In deze laatste, koude dagen van het jaar, boog onze redactie zich over het afgelopen Nederlandse filmjaar. 2008 kenmerkte zich door schaalvergroting, goede bezoekerscijfers en, verwant hiermee, een hernieuwde, positieve belangstelling voor de vaderlandse film. Van grote (commerciële) (jeugd)films als De Brief voor de Koning, Bride Flight en Wit Licht tot kleine, intieme arthouse-producties zoals Calimucho, Het Zusje van Katia en De Muze: een breed scala aan genres en stijlen werd aangeboord om een zo breed mogelijk publiek te bereiken. En met succes: nimmer wisten zoveel verschillende producties de bioscooplijsten te domineren. Ook de jaarlijks terugkerende telefilms trokken relatief gezien een meer dan aardig aantal kijkers, met TBS en Hitte / Harara als uitschieters. Wat zijn volgens de redactie de beste films van het afgelopen jaar? En welke de slechtste? In deze laatste aflevering uit een serie van drie, het jaaroverzicht van Guido Franken.

Flop 5

5. Snuf de Hond in Oorlogstijd
Hoewel het scenario grote gebreken vertoont en deze matige productie mede hierdoor niet uitblinkt in subtiliteit, gedegen acteerwerk en geloofwaardig drama, heeft De Jong met een beperkt budget een aardig tijdsbeeld geschetst en de Nederlandse film verrijkt met de eerste échte held op vier voeten. Door de vlotte scènewisselingen blijft het tempo er bovendien goed in, maar de stupide dialogen en karakters, het magere acteerwerk en de ongeloofwaardige situaties – ooit een Nazi handgranaten zien rondstrooien alsof het pepernoten waren? – neigen naar minachting van de kijker.

4. Calimucho
Geprezen door de vaderlandse critici en op het Nederlands Film Festival bekroond met de Prijs van de Nederlandse Filmkritiek, maar deze stille vertelling over menselijk drama rond een circus overtuigt nergens. Ondanks dat de camera vaak dicht op de huid van de hoofdpersonages zit, worden de emoties waar deze mee worstelen nergens voelbaar en blijft het tussen fictie en documentaire hangende portret afstandelijk. Calimucho pretendeert veel, maar vertelt uiteindelijk niks.

3. Wijster
In Wijster hebben we niet alleen te maken met een treinkaping die niet zo gesmeerd loopt, het drama zelf ontspoort ook volledig. Een film die handelt over één van de meest enerverende en dramatische gebeurtenissen uit de geschiedenis van ons land en in potentie meer actie en drama in zich heeft dan menig ander gegeven, had beter verdiend dan deze matige productie. Naast geforceerd en misplaatst camerawerk en een goedkoop production-design, speelt vooral het matte, soap-achtige script de kijker parten.

2. Hitte / Harara
Lodewijk Crijns maakte na zijn afstuderen aan de Nederlandse Film en Televisie Academie enkele aanstekelijke en bijzonder komische korte films en blijft een grote belofte, met Hitte / Harara legt hij echter de vinger op de zere plek in de Nederlandse filmindustrie: technisch en qua acteerwerk is het negen van de tien keer prima verzorgd, maar als er eens iets goed mis gaat in onze vaderlandse filmwereld, dan ligt de oorzaak vaak op script-niveau. Hitte zit niet alleen vol met oppervlakkige karakters zonder enige ontwikkeling, ook wordt de kijker gebombardeerd met een groot aantal clichés en ongeloofwaardigheden. Dat dit keer ook de geluidsafwerking abominabel is en Nabila Marhaben – Miss Marokko 2006 – niet overtuigt, is dan bijzaak.

1. Het Wapen van Geldrop
Matthijs van Nieuwkerk omschreef Het Wapen van Geldrop tijdens de talkshows op het Nederlands Film Festival steevast als een ‘bijzondere film’. Dat hij dit deed om de film niet op voorhand al aan te vallen, is een understatement. Römers regiedebuut weet namelijk op geen enkel vlak te overtuigen en is voor mij persoonlijk de slechtste Nederlandse film ooit uit de ruim elfhonderd titels die ik tot nu toe heb mogen aanschouwen. Ondanks alle goede bedoelingen en het zichtbare spelplezier, doet Römer er goed aan zijn volgende film door iemand anders te laten schrijven.

Top 5

5. Bride Flight
Na Sombogaarts aanstekelijke jeugdfilms, diens ontroerende melodrama De Tweeling en zijn bijzonder vaardig gemaakte en meeslepende Kruistocht in Spijkerbroek, is ook Bride Flight een groots en kundig vervaardigd filmavontuur. Het subtiele en meeslepende romantische epos – welke tevens de comeback van Rutger Hauer in de Nederlandse filmwereld betekende – blinkt uit op elk vlak en loopt als een goedgeoliede machine.

4. Wit Licht
Neergesabeld door de critici van de traditionele kranten en ook het publiek loopt nog niet echt warm voor dit aangrijpende en oprecht gebrachte verhaal over kindsoldaten in Afrika. Jammer, want Wit Licht is een uitstekende mix van diverse genres en stijlen en overtuigt op elk moment. Spanning, ontroering, avontuur en (doeltreffend) melodrama wisselen elkaar af in deze bijzonder knap geschoten en vlot gemonteerde film. Verdient een groter publiek dan het tot nu toe heeft weten te bereiken.

3. Vox Populi
Met Vox Populi zet Terstall de stijgende lijn in zijn werk voort. Samen met Simon is Vox zelfs het beste wat de regisseur gemaakt heeft. Hoewel – vanzelfsprekend – minder aangrijpend, is Vox zelfs op elk gebied de meest volwassen film van Terstall. Deze subtiele en vlot geschreven komedie vertelt op luchtige wijze over het hedendaagse Nederland, zonder daarbij te vervallen in een moralistisch pamflet. De zelfspot en -reflectie waarmee Terstall de onderwerpen aankaart, zorgen voor een treffende satire van hoog niveau.

2. TBS
Met inmiddels alweer zes films op zijn palmares, waaronder Off Screen, De Griezelbus en Dennis P., is Kuijpers niet alleen een van Neerlands meest productieve regisseurs, zijn films staan ook stuk voor stuk garant voor (degelijke) kwaliteit. TBS vormt hierop geen uitzondering en is, na Van God Los, zelfs de beste productie uit zijn nog prille carrière. Niet alleen weet hij Maassen tot grote hoogten te stuwen, ook de combinatie tussen het beklemmende sounddesign, de score van Het Paleis van Boem en de prachtige, meeslepende fotografie van Bert Pot doet TBS het niveau van Van God Los dicht naderen.

1. Oorlogswinter
Met de gewaagde combinatie van subtiel drama en lyrische pathos bewijst Koolhoven niet alleen over veel lef te beschikken, hij laat ook zien een diversiteit aan stijlen zorgvuldig tot een roerend en overtuigend geheel te kunnen smeden. Oorlogswinter is naast de kroon op het jonge, maar reeds uitgebreide oeuvre van de regisseur, ook de kroon op het Nederlandse filmjaar 2008.