Nog voor de opnames van Happy End, zijn laatste film, kreeg Rijk De Gooyer afasie, waardoor hij geen woord van het script kon uitspreken en het slechts moest doen met zijn verschijning. In zijn geval was dat genoeg. Alleen met zijn aanwezigheid en een paar blikken wist hij de scènes waar hij in zat naar zich toe te trekken. De rasacteur overleed vandaag op 85-jarige leeftijd en laat een fraai oeuvre na. Vaak gecast als de slechterik, maar even sterk in andere rollen. Hieronder drie personages om kort te illustreren hoe veelzijdig hij was.
De harde kant: Gestapo-man Breitner in Soldaat van Oranje
Rijk is zichtbaar in zijn element als sardonische, opvliegende officier. Dreigend en naar, maar toch erg plezierig om naar te kijken. De Gooyer: ‘Het is ook altijd leuk om een ploert te spelen. Een held kun je één keer spelen, een ploert kun je wel op dertig manieren doen. In Soldaat van Oranje was ik een lachende ploert. Toen ik na de première aan de toenmalige koningin Juliana werd voorgesteld, riep ze: “O nee, vreselijk man, gaat u weg, gaat u weg!” Prins Bernhard zei: “Hij heeft ’t hiel koet ketaan”.’
De tedere kant: Opa in Madelief: Krassen in het Tafelblad
Op het eerste oog de klagende en koppige man die hij wel vaker speelde, maar dat verandert langzaam. Sinds oma is overleden kan opa eindelijk doen wat hij al die jaren gemist heeft. Komisch èn schrijnend. Terecht een Gouden Kalf voor een prachtig ingetogen rol, waarin hij met weinig woorden veel weet te zeggen.
De komische kant: Semijns Roggeveen in Hoge Hakken, Echte Liefde
Niet zijn beste rol, maar wel een waarin hij helemaal op kon gaan. De Gooyer speelt een stijve fabrieksdirecteur die zich uit verveling verkleedt als een van zijn medewerkers en verliefd raakt op een kantinemedewerkster. Omdat hij dus speelt dat hij speelt, krijgt hij alle ruimte om er lekker op los te schmieren als ruige vent met aanplaksnor en leren jack.
Ten behoeve van verzamelaars en liefhebbers van de Nederlandse speelfilm:
Alle drie genoemde films, Soldaat van Oranje, Madelief: krassen in het Tafelblad en Hoge hakken, echte liefde, zijn zowel op video als op dvd uitgekomen.
Een rijk overzicht van de carrière van Rijk de Gooyer is te vinden in het boek “Rijk” van Stijn Aerden en Klaas Vos, in 2002 verschenen bij uitgeverij Thomas Rap te Amsterdam (352 p.). Daarin ook een overzicht van alle films waaraan de acteur van 1955 (“Het wonderlijke leven van Willem Parel”) tot 2001 (“Qui Vive”) heeft meegewerkt. Na 2011 heeft hij ook nog gespeeld in de Frans Weisz film “Happy End” (de laatste in de trilogie “Leedvermaak”, “Qui Vive” en dus “Happy End”).