FILM
Omstreden in Nederland, een publiekslieveling in Duitsland. Johannes Meesters – met zijn 104 jaar ’s werelds oudst optredende artiest – leeft in twee werelden. Woensdagavond trad hij op in Nederland, ondanks alle kritiek die er de afgelopen dagen losbarstte. Hij had wel even getwijfeld en besloot uit veiligheid niet met zijn eigen auto te reizen, maar ander vervoer te regelen. De angst bleek echter ongegrond: het optreden werd een groot succes en als klap op de vuurpijl kreeg Heesters van het Nederlands Theaterinstituut ook nog opnamen van zijn werk mee. Het Filmmuseum maakte van de gelegenheid gebruik om Heesters het eerste exemplaar van de film De Vier Mullers (1935), waarin hij een van de hoofdrollen vertolkt, te overhandigen.
In 1935 was er nog niks aan de hand geweest. Heesters was een graag geziene acteur en artiest en vooral actief in het theater. In 1924 speelde hij, onder regie van Theo Frenkel, een rolletje in de stomme film Cirque Hollandais, maar daar bleef het wat filmwerk betreft dan ook bij. Met de intrede van de geluidsfilm in de Nederlandse filmwereld, werd hij voor de producenten plots echter een stuk aantrekkelijker. Door zijn populariteit als operettezanger, bezat hij de kracht om publiek naar de zalen te lokken. Niet voor niets werd hem in zowel Bleeke Bet (1934) als in De Vier Mullers (1935) de ruimte en tijd gegund een of meerdere liedjes op te voeren. Na deze films vertrok hij al snel naar Duitsland, waar zijn succes alleen maar groter zou worden.
Aan zijn verhuizing naar onze Oosterburen dankt Heesters echter ook zijn omstreden reputatie in ons land. Een bezoek aan het concentratiekamp Dachau in 1941 zorgt al jaren voor de nodige ophef. Het gerucht doet de ronde dat Heesters daar heeft opgetreden voor SS-soldaten, maar zelf ontkent hij dit en houdt hij vol niet te hebben geweten dat het een concentratiekamp betrof. Na de oorlog ging Heesters in Duitsland gewoon verder met optreden en tot op de dag van vandaag wordt hij daar op handen gedragen. In Nederland is dit zogezegd anders. Maar omstreden of niet, zijn verschijning in De Vier Mullers maakt de film in ieder geval een stuk draaglijker.
Heesters speelt in de film de rol van de jonge Otto Muller, zoon van Max (Jacques van Bijlevelt), directeur van het familiebedrijf. Grootvader Philip (Adolf Bouwmeester) leeft ook nog en zit nog zo vol levensenergie, dat hij zich af en toe afvraagt waarom hij het bedrijf al aan zijn zoon heeft overgedragen. Zeker omdat Max er nogal conservatieve gedachten op nahoudt en voortdurend botst met zijn zoon (en daardoor toekomstig directeur) Otto. Jacob Schat (Johan Kaart), een onnozele boodschappenjongen, gooit nog wel eens wat olie op het vuur door alle nieuwtjes door te vertellen en van de ene Muller naar de andere te huppelen. Als Otto en grootvader Philip besluiten een eigen bedrijf te starten en daardoor ook nog concurrent van Max worden, begint de strijd pas echt.
Op papier een aardig gegeven voor een grappige komedie over een complex familiebedrijf, waarbinnen beide vader-zoon generaties voortdurend met elkaar in de clinch liggen. Helaas laat de uitwerking van de plot te wensen over. Het oorspronkelijk Duitse scenario rammelt aan alle kanten en is – spreekwoordelijk – zo plat als een dubbeltje. Ondanks dat de film zichzelf de ruziënde familie als uitgangspunt stelt, richt men zich meer op de clichématige romantische uitstapjes van zoon Otto dan op de strijd tussen de familieleden. Doordat de film zich te veel focust op deze bijzaken, verliest het in potentie komische hoofdverhaal zijn kracht.
Dit gebrek aan komische situaties wordt voor een deel gecompenseerd door de aardige driehoeksverhouding in de cast. Johannes Heesters, Adolf Bouwmeester en Jacques van Bijlevelt leveren goed werk af en zorgen zo nu en dan voor komische momenten. Vooral Bouwmeester weet door zijn guitige hoofd en energieke houding te overtuigen. De scène waarin hij zijn huishoudster vraagt om de wereldbol en al draaiend de stad Ankara tracht te vinden, maar deze naar eigen verbazing niet weet te traceren, mist zijn uitwerking niet. De chemie tussen de drie hoofdrolspelers smaakt bovendien naar meer, maar maakt het des te wranger dat er maar zo weinig gebruik van wordt gemaakt. Johan Kaart, als flierefluiter Jacob Schat, zorgt door zijn komische verschijning alleen al voor een glimlach op het gezicht van de kijker.
Op technisch vlak weet de film maar matig te bekoren. Enkel de decors en de sfeervolle muziek springen positief in het oog (en oor). De Vier Mullers, opgenomen in de befaamde Weense UFA-studio’s, moet het voor de rest stellen met statische en slecht gekadreerde shots en een weinig inventieve montage. In dit opzicht verschilt de film dan ook niet veel van de typisch Nederlandse ‘jordaanfilms’ uit de beginjaren van de geluidsfilm, ondanks dat het geheel onder leiding stond van een buitenlandse crew en opgenomen werd in een buitenlandse studio. De korte speelduur, de aardige cast en een aantal grappige situaties zorgen er echter voor dat De Vier Mullers nooit echt begint te trekken.
Waardering: ** half
BEELD
De film staat in de beeldverhouding 4:3 op de dvd. De film stamt uit 1935, dus het mag geen verbazing wekken dat de print niet in al te beste staat meer verkeert. Het zwartniveau en contrast variëren van scène tot scène, maar zijn over het geheel gezien niet meer dan matig. Grote printbeschadigingen doen zich nergens voor, wat spetters, filmspots en kabels zijn de grootste mankementen. Het geheel is nog goed te kijken, maar daar is ook alles mee gezegd.
GELUID
Het geluid staat in een Dolby Digital 2.0 (224 kb/s) track op de dvd. Ondanks dat ruis of andere beschadigingen tot een minimum zijn beperkt, zijn de dialogen door het beperkte frequentiebereik en de matte toon van de track soms wat lastig te volgen. Ook overstemmen de achtergrondgeluiden zo nu en dan de tekst van de acteurs.
EXTRA’S
Het menu van de dvd is statisch vormgegeven, met achtergrondmuziek uit de film. De film is opgedeeld in zes hoofdstukken. De extra’s bestaan zoals gewoonlijk uit een fotogalerij en tekstschermen met achtergrond over de productie (en in dit geval ook van hoofdrolspeler Johannes Heesters). Een leuke extra toevoeging is dit keer de originele bioscooptrailer van de film, die een ruime vier minuten beslaat. Interessant om te zien dat vroeger een trailer meer diende ter samenvatting van de film of het tonen van enkele scènes, dan hoe ze nu gebruikt worden. De hoes maakt melding van de film De Vier Müllers, terwijl er in vrijwel alle bronnen – en ook de begintitels van de film zelf – gesproken wordt van De Vier Mullers.
Speelduur
ca. 84 minuten
Distributie
TDM Entertainment
Filmmuseum
Release datum DVD
21 februari 2008
Verpakking
Keepcase
Regio
2
Beeld
4:3 Fullscreen
Geluid
Dolby Digital 2.0 – Nederlands
Ondertiteling
Geen
Extra’s
Originele bioscooptrailer
Tekstschermen
Fotogalerie
Met dank aan TDM Entertainment voor het beschikbaar stellen van deze DVD !