FILM
In 1986 pakte de NCRV groots uit met de historische dramaserie Het Wassende Water, gebaseerd op de gelijknamige roman van Herman de Man. De serie, die meer dan 2,5 miljoen gulden kostte, werd een groot succes: de slotaflevering werd zelfs door meer dan zes miljoen Nederlanders bekeken. In de lange NCRV-traditie van drama over individuen die in conflict komen met een vorm van autoriteit (Bartje, Sil de Strandjutter, Armoede), wordt Het Wassende Water gezien als een absoluut hoogtepunt. Toch heeft de serie de tand des tijds niet helemaal doorstaan.

 

Vooral het trage handelingstempo doet de serie geen goed. Met een totale speelduur van nagenoeg acht uur, kent Het Wassende Water een zeer trage opbouw. De eerste drie afleveringen, samen goed voor bijna drie uur televisie, staan vrijwel volledig in het teken de vele karakters en hun onderlinge verhoudingen aan de kijker voor te stellen en de verhaallijnen die zich daaruit ontwikkelen te introduceren. Hoewel deze opbouw niet meer dan logisch verloopt en ogenschijnlijk niets te wensen overlaat, is de balans in vergelijking met het drama dat zich later ontwikkelt niet eerlijk verdeeld.   

 

Het Wassende Water start anno 1900, wanneer Gieljan Beijen, zoon van een welgestelde boer en aanstekelijk gespeeld door Thom Hoffman, als kleine jongen nogal rebels omspringt met het geloof en de traditionele normen en waarden die de familie nastreeft. Wanneer Gieljan getuige is van de verdrinkingsdood van zijn vader en daarbij machteloos toekijkt – een gebeurtenis die hem nog lang zal blijven achtervolgen -, springt de serie plots dik tien jaar vooruit. Gieljan is inmiddels een jongeman, die nadrukkelijk in opstand komt tegen zijn protestantse moeder en weg wil van het platteland. Zijn moeder echter, beveelt hem te trouwen met Aaigie. En zoals dat destijds gebruikelijk was, geeft Gieljan gehoor aan de wens van zijn moeder, zij het schoorvoetend.

 

Een tragische familiegeschiedenis is het gevolg. Waar moeder Beijen – een dragende en krachtige rol van Kitty Courbois – vasthoudt aan haar regelmatige leven, daar komen haar twee zonen en dochter steeds meer in opstand. Als na twee afleveringen het verhaal eindelijk op gang lijkt te komen – Gieljan is getrouwd met Aaigie en moeder houdt de familiehoeve met de dubbelzinnige naam ‘Watersnoodt’ draaiende met behulp van haar andere zoon en dochter – neemt de plot vervolgens een drastische en jammerlijke wending. Het schrijnende en aangrijpende drama van het gedwongen huwelijk tussen Gieljan en Aaigie, een fenomenale rol van Will van Kralingen, krijgt een abrupt einde wanneer Aaigie sterft. Gieljan besluit zijn hoeve te verkopen en de stad in te trekken. Het verhaal start in feite weer van voor af aan. De in potentie meest krachtige verhaallijn wordt zo binnen één aflevering de mond gesnoerd.

 

Om vervolgens niet nog een keer in herhaling te vallen, introduceert scenarioschrijver Peter van Gestel het personage ‘de vreemdeling’, overtuigend gespeeld door een mysterieuze Hans Dagelet. Als knecht trekt hij in op de hoeve van de familie Beijen. Door zijn geheimzinnige karakter en de afstotende maar tegelijkertijd aantrekkende krachten die hij op de leden van de familie uitoefent, zorgt zijn verschijning voor de nodige spanningen op het platteland. Net als Gieljan, draagt ook de vreemdeling iets uit het verleden met zich mee.

 

De serie concentreert zich vanaf dat moment afwisselend op het stadsleven van Gieljan, die daar niet meer doet dan wat drinken en de liefde bedrijven, en het reilen en zeilen op de familiehoeve, waar moeder hoop houdt op een terugkeer van Gieljan en de knecht langzaam maar zeker een plaats begint te veroveren binnen het gezin. Beide verhaallijnen kabbelen echter voort, zonder dat er daadwerkelijk iets spannends of aangrijpends gebeurt. Het blijft wachten op het slot van de serie, waarin zowel Gieljan als de vreemdeling kunnen afrekenen met het verleden. Doordat al vroeg duidelijk wordt dat de serie zich zal ontwikkelen tot een situatie waarin Gieljan de last die hij met zich meedraagt van zich af kan gooien, voelt veel van wat er in de tussentijd gebeurt aan als een overbodige toevoeging.

 

Hoewel Het Wassende Water het dus niet moet hebben van de inventieve, spannende of dramatische verhaallijnen en gekenmerkt wordt door een traag tempo, valt er echter ook genoeg goeds over de serie te melden. Naast het al eerder aangehaalde prima acteerwerk, kent de serie een prachtige authentieke aankleding en blinkt ze uit in de meest schitterende tweegesprekken. De op het oog directe, maar bij nadere bestudering gelaagde dialogen, hebben allen iets melancholisch en stralen een leefwijze uit zoals wij die vandaag de dag niet meer kennen. De wijze waarop regisseur Bram van Erkel zijn acteurs in de vele dialoogscènes laat spelen, is eveneens een krachtige vondst: de acteurs haken direct op elkaar in en vechten voortdurend een verbale strijd uit. Degene die het stevigst in zijn of haar schoenen staat wint. Zij het tijdelijk, want uiteindelijk ontkomt niemand aan de verwoestende kracht van het ‘Wassende water’.

 

Waardering: *** 

 

 
BEELD
Het Wassende Water stamt uit 1986 en werd opgenomen met een 16mm camera. De serie staat in haar oorspronkelijke 4:3 formaat op de dvd. Zoals veel televisieseries (en films) van eigen bodem, blijkt ook de conservering van de print van Het Wassende Water niet onder optimale omstandigheden te hebben plaatsgevonden. De transfer oogt verkleurd – waardoor het contrast en zwartniveau matig zijn – en korrelig en heeft tevens regelmatig last van beeldbeschadigingen in de vorm van spetters, krassen en filmspots. In een enkele aflevering zijn video-artefacts op te merken, wat duidt op het gebruik van de uitzendbanden voor de dvd-release. Verwacht dus geen hoogstaande kwaliteit, maar kijkbaar is het geheel alleszins. 

 

 

GELUID
De geluidstrack wordt gepresenteerd in een Dolby Digital 2.0 track. Beschadigingen en ruis zijn nagenoeg afwezig. Bij tijd en wijle zijn de dialogen lastig te volgen, maar dit lijkt eerder te wijten aan de opnametechniek van indertijd dan aan een beschadigd geluidsspoor. De sfeervolle muziek van Joop Stokkermans komt adequaat uit de twee frontspeakers.

 

 

EXTRA’S
De serie staat verdeeld over drie schijfjes. Elke aflevering duurt ongeveerd een uur en is opgedeeld in twee hoofdstukken. De eerste twee dvd’s herbergen elk drie alfeveringen, op de derde en laatste dvd vinden we naast de laatste twee afleveringen ook nog een documentaire over Herman de Man (45 minuten) terug. Deze documentaire werd speciaal geproduceerd naar aanleiding van de verfilming van zijn roman ‘Het Wassende Water’ en beschrijft het levensverhaal van de schrijver. Een leuke en relevante toevoeging! Tot slot vinden we nog enkele promotrailers terug, voor andere titels van Bridge Entertainment.
 

 

Speelduur
ca. 480 minuten
Distributie
Brigde Entertainment
Release datum DVD
11 november 2008
Verpakking
Digipack met kartonnen slipcase
Regio
2
Beeld
4:3
Geluid
Dolby Digital 2.0 – Nederlands
Ondertiteling
Geen
Extra’s
Promotietrailers
Documentaire over Herman de Man

 

Met dank aan Bridge Entertainemt voor het beschikbaar stellen van deze DVD !