Wie denkt aan de Nederlandse documentairewereld, zal in eerste instantie komen met namen als Bert Haanstra, Herman van der Horst, Heddy Honigmann en Joris Ivens. Een stille en vaak vergeten kracht is Willy Lindwer, die in zijn inmiddels ruim veertig jaar durende carrière als documentairemaker vele memorabele en zowel nationaal als internationaal gelauwerde documentaires maakte. Centrale onderwerpen: Israël, de Joodse identiteit en de Holocaust.

De Holocaust: een monument in film
Dat het werk van Lindwer even omvangrijk als belangrijk is, blijkt uit de twee oeuvreboxen die inmiddels op de markt zijn verschenen. Naast een box met tien unieke documentaires over Israël, heeft distributeur Source 1 Media een box uitgebracht met daarin 17 documentaires over de Holocaust in met name Nederland.

Lindwers interesse voor de Joodse medemens, Israël en de Holocaust is te verklaren aan de hand van het levensverhaal van zijn familie. Lindwer werd in 1946 geboren in Amsterdam. Zijn Pools-Oekraïens Joodse ouders waren in 1930 naar Nederland gevlucht vanwege het aldaar heersende antisemitisme. De gehele familie van zijn vader en een deel van zijn moeders familie werden in Oost-Europa vermoord. Lindwer zelf groeide op in het naoorlogse Amsterdam, tussen de resten van de gehavende vooroorlogse Jodenbuurt.

Deze gebeurtenissen en levensloop verklaren de behoefte van Lindwer om verhalen vast te leggen over de afschuwelijke gebeurtenissen vlak voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. In zijn documentaires praat hij vooral veel met ooggetuigen en tekent hij hun verhaal nauwkeurig op. Het maakt van Lindwer een geschiedschrijver, alleen dan niet op papier, maar op beeld. Zowel nationaal als internationaal wordt hij gelauwerd om zijn integere en sobere aanpak, die ervoor zorgt dat de oral histories aan kracht winnen.

In de prachtig vormgegeven en goed verzorgde DVD-box De Holocaust: een monument in film zijn de volgende 17 documentaires gebundeld:

–       De laatste zeven Maanden, Vrouwen in het Spoor van Anne Frank (1988)
–       Anna’s stille Strijd (2010)
–       Kamp van Hoop en Wanhoop, Getuigen van Westerbork, 1939-1945 (1990)
–       Joodse Bruiloft in Bezettingstijd (1991)
–       Het fatale Dilemma, de Joodsche Raad voor Amsterdam, 1941-1943 (1995)
–       Kind in Twee Werelden, de Joodse Oorlogspleegkinderen (1993)
–       Kinderen van de Oorlog (1995)
–       Herinnering aan een vermoord Kind (2012)
–       Zij deden hun Plicht (2000)
–       Gered door het Leven (1997)
–       Holland, Vaarwel! De vernietiging van het Nederlandse Jodendom (2004)
–       Terug naar mijn Shtetl Delatyn (1992)
–       Dagboek van de laatste Helden, de Opstand in het Getto Warschau in 1943 (1993)
–       De eenzame Strijd: Marek Edelman, de laatste Held van het Getto van Warschau (1988)
–       Simon Wiesenthal: “Vrijheid is geen geschenk van de hemel” (1994)
–       De Wannsee Conferentie, 11 miljoen ter dood veroordeeld (1992)
–       Noodkreet in stilzwijgen (2002)
–       Extra: Portret van Willy Lindwer

Uitgelicht

– De laatste zeven Maanden, Vrouwen in het Spoor van Anne Frank
De documentaire waarmee Lindwer zijn naam zowel nationaal als internationaal definitief vestigde, was het Emmy Award-winnende De laatste zeven Maanden, Vrouwen in het Spoor van Anne Frank. In de documentaire tekent Lindwer de verhalen op van zeven vrouwen die Anne in haar laatste maanden hebben meegemaakt. Ze vertellen het indringende verhaal over wat er met Anne en haar familie gebeurde nadat ze op 4 augustus 1944 gevangen werden genomen door de Nazi’s. Op 3 september van datzelfde jaar werden ze vanuit Westerbork op transport naar Auschwitz-Birkenau gezet. Het bleek het laatste transport naar het gruwelijke concentratiekamp te zijn. Met de documentaire werden de belangwekkende verhalen van de vrouwen voor het eerst gedocumenteerd en vastgelegd.

– Kamp van Hoop en Wanhoop, Getuigen van Westerbork, 1939-1945
Kamp Westerbork fungeerde tijdens de Tweede Wereldoorlog als doorgangskamp voor meer dan 100.000 Nederlandse joden op weg naar de dood. Wat velen niet weten, is dat het kamp voor de oorlog in opdracht van de Nederlandse regering werd gebouwd om Joodse vluchtelingen uit met name Duitsland op te vangen. Vanaf 1942 werd het kamp door de Duitsers gebruikt als doorgangskamp voor Nederlandse joden. De documentaire Kamp van Hoop en Wanhoop was de eerste over het kamp en bevat unieke authentieke beelden uit 1943 van  de Joodse fotograaf en filmer Rudolf Werner Breslauer.

– Kind in twee Werelden, de Joodse Oorlogspleegkinderen
Uit handen van de iconische Bert Haanstra ontving Lindwer in 1993 het Gouden Kalf voor beste lange documentaire voor Kind in twee Werelden. De film portretteert drie verhalen van vijf Joodse kinderen die hun ouders in de oorlog verloren. Ze vertellen over hun eigen Joodse wereld en de wereld waarin ze door de omstandigheden van de oorlog terecht kwamen. De geportretteerden vertellen ook openlijk over de pijnlijke situatie vlak na de oorlog, waarin het leed van de Joden totaal niet begrepen werd door de vaderlandse bevolking. Voor velen duurde het jaren voor de omgeving begreep (en begrip had) voor wat hen was overkomen.

Met dank aan Source 1 Media voor het beschikbaar stellen van deze DVD !