FILM
Hoepla:
Hoepla werd door de VPRO voor het eerst uitgezonden op 28 juli 1967. Nog geen half jaar en slechts twee afleveringen verder, besloot de omroep het programma van de buis te halen. De vier miljoen mensen die op 8 januari 1968 zaten te wachten op de vierde aflevering, kwamen bedrogen uit. Als officiële reden voerde de VPRO aan “dat Phil Bloom zich in de studio zou hebben laten fotograferen door Playboy, voor ‘commerciële doeleinden’”. De makers van Hoepla, Hans Verhagen, Wim van der Linden en Wim T. Schippers, kregen eveneens geen nieuwe aanbieding om verder te werken aan het programma. Kennelijk was het scherpe sausje dat elke aflevering bedekte voor de directie van de VPRO iets té scherp.

Hoepla breekt dan ook met alle conventies met betrekking tot het maken van televisie van die tijd. Laten we eerst de stilistische keuzes van de makers bekijken. Het meest in het oog springend is het dynamische camerawerk, waarbij het beeld vrijwel nooit stilstaat, maar constant in beweging is. Tijdens interviews wordt er veelvuldig ingezoomd op het gezicht van de spreker en wordt dit in een close-up gevolgd. Op sommige momenten zien we zelfs enkel de mond van de spreker. In vergelijking met de statische studioproducties van die tijd, is Hoepla door haar vrije manier van filmen – die grote overeenkomsten vertoont met de manier van de Nouvelle Vague filmers – en de decors waar men filmt vernieuwend.

De manier waarop de beelden aan elkaar zijn geplakt en andere keuzes die men in de montage gemaakt heeft, zijn eveneens vernieuwend en zorgen voor visueel scherpe maatschappijkritiek. Tijdens gesprekken met jonge personen afkomstig uit de hippiecultuur of een andere jongerencultuur, wordt vrijwel niet in het materiaal geknipt, tenzij de spreker een fout maakt of er een lange stilte valt. Hiermee geven de makers leden van de jongerencultuur veel ruimte en tijd om hun verhaal te doen. Direct in de eerste aflevering vinden we hier een goed voorbeeld van terug: Eric Clapton is lange tijd aan het woord en praat over de zaken die de jeugd bezig houden.

Het contrast met een interview even later is groot: een militair houdt een verhaal over nationalistische gevoelens en zijn uniform, maar wordt vaak overstemd door de in de geluidsmontage toegevoegde geluiden van geweerschoten en laagvliegende vliegtuigen. Dat de makers stilistisch protesteren tegen het destijds heersende gezag wordt expliciet duidelijk wanneer men tijdens het interview het beeld op zwart gooit en het geluid van een doorspoelende WC aan het geheel toevoegt. Tijdens interviews in andere afleveringen zijn bij personen die spreken in naam van de gevestigde orde dikwijls spreekfouten en momenten van onbegrip bewust niet uit het fragment geknipt, om zo de betrokken personen knullig en onsympathiek over te laten komen. Ook het tempo waarmee muziekfragmenten aan de kijker worden gepresenteerd was vernieuwend; door de relatief snelle afwisselingen tussen shots, krijgt het geheel een vlot en videoclipachtig karakter. Dit wordt zo nu en dan versterkt door effecten die het beeld vervormen of het kader op vertroebelende manier inperken.

Op inhoudelijk vlak mag uit bovenstaande ook al blijken dat Hoepla vooral één ding niet wilde doen: meegaan met de conservatieve opvattingen van de heersende klasse en de wetten van het televisie maken. De vrijere moraal van de jaren zestig vond zo haar weg naar de televisie. Buiten bovenstaande vernieuwingen en (inhoudelijke) voorbeelden, zorgde het programma ook voor een andere primeur op de Nederlandse televisie. Kunstenares Phil Bloom verscheen enkele malen gedeeltelijk, dan wel geheel naakt in beeld. Hiermee deed naakt haar intrede in de Nederlandse huiskamer. De commotie was groot: de VPRO werd overspoeld met boze reacties van de kijkers. Deze commotie is ook de reden dat de tweede aflevering pas enkele maanden later – op 9 oktober 1967 – te zien was op de televisie.

Lees hier het complete artikel over het controversiële televisieprogramma van de VPRO.

Waardering: *** half

Plafond over de Vloer:
“In 1984 startte Wim T. Schippers met het VPRO-radioprogramma ‘Ronflonflon’, waarin hij zichzelf presenteerde als Jacques Plafond. Als radio-presentator schreeuwde Plafond door elke plaat heen, stak hij zijn ongezouten mening nooit onder stoelen of banken en liet hij zijn gasten vrijwel nooit uitpraten. Chaos troef dus wekelijks in de ether. Plafond was tevens, zoals elk personage dat Schippers creëerde, dol op taal. Woordgrappen, filosofische overpeinzingen waarin taal een belangrijke rol speelt en na het horen van een willekeurig woord plots uitbarsten in een zangsolo was Plafond niet vreemd. Op 12 maart 1986 werd de eerste aflevering van de televisieserie Plafond over de Vloer uitgezonden, een serie waarin we de dagelijkse belevenissen van Jacques Plafond kunnen volgen. Ook in de televisieserie speelt taal een grote rol en is de serie om deze en meerdere reden een kenmerkend Wim T. Schippers product. In onderstaand artikel zullen elementen uit de serie besproken worden die typerend zijn voor Schippers’ werk.

Lees het complete artikel hier.

Waardering: ***

BEELD
Zowel Hoepla als Plafond over de Vloer werd op video gedraaid. Beide producties staan in de oorspronkelijke 4:3 verhouding op de dvd. De beeldkwaliteit is acceptabel, maar blinkt (vanzelfsprekend) nergens uit in scherpte en detail en doet denken aan de kwaliteit van een gemiddelde videoband. Hoepla is zwart-wit opgenomen en uitgezonden, waarbij het contrast varieert van sequentie tot sequentie. Grote beschadigingen doen zich nergens voor. Plafond over de Vloer staat in ietwat fletse kleuren op de dvd en kent eveneens een wisselvallig contrast.

GELUID
Over de kwaliteit van het geluid van beide series kunnen we kort zijn: de dialogen zijn zowel in Hoepla als Plafond over de Vloer goed verstaanbaar en de muziek komt helder uit de speakers. De leeftijd van het materiaal laat zich zo nu en dan aanhoren in het bereik, maar storende tekortkomingen doen zich nergens voor.

EXTRA’S
De DVD van Hoepla is de zesde in de Wim T. Schippers DVD-reeks. Naast Hoepla is ook de jeugdserie Plafond over de Vloer in de box opgenomen. Op de eerste DVD vinden we de eerste drie afleveringen van Hoepla terug. Via de bonussectie is het mogelijk de vierde, nooit eerder uitgezonden aflevering te bekijken.

De overige extra’s bestaan uit de drie door de VPRO geweigerde items ‘Vleesch’, ‘Striptease’ en ‘Kamervragen’, een weerzien tussen Wim T. Schippers en Hans Verhagen (22 mei 2008) en een stomme 8mm amateuropname van een optreden van Jimi Hendrix. Oorspronkelijk maakte een studio-optreden van Hendrix deel uit van de derde aflevering, maar dit fragment is helaas verloren gegaan. Tot slot vinden we ook nog het item ‘Phil Bloom in 2008’ op de DVD terug, waarin de kijker een blik wordt gegund in het Antwerpse atelier van de kunstenares.

Op de tweede DVD vinden we de complete serie Plafond over de Vloer (1986) terug. Naast de negen afleveringen die de serie telde, staan er ook op deze DVD enkele extra’s: het item Jacques Plafond als VPRO-omroeper (13 september 1987) en een weerzien tussen Wim T. Schippers, Rogier Proper en Janine van Elzakker (22 mei 2008).

Speelduur
ca. 440 minuten
Distributie
VPRO
Living Colour Entertainment
Release datum DVD
26 juni 2008
Verpakking
Digipack met kartonnen clipcase
Regio
2
Beeld
4:3
Geluid
Dolby Digital 2.0 – Nederlands
Ondertiteling
Geen
Extra’s
Hoepla:
geweigerde item ‘Vleesch’
geweigerde items ‘Kamervragen’ en ‘Striptease’
weerzien Wim T. Schippers en Hans Verhagen
amateuropname Jimi Hendrix Experience
Phil Bloom in 2008
Plafond over de Vloer:
Jacques Plafond als VPRO-omroeper
weerzien Schippers, Proper en Van Elzakker

Met dank aan de VPRO en Living Colour Entertainment voor het beschikbaar stellen van deze DVD !