“Niet de beste, maar wel de dapperste film van het jaar”
Cyrus Frisch; weinig wat hij maakt blijft onbesproken. Je vindt altijd wel iets van zijn werk. En soms zelfs iets van Frisch zelf. “Als filmrecensies meer over de maker gaan dan over zijn films, is er iets aan de hand.” Dit schreef filmjournalist Jos van der Burg in 2001 in de Filmkrant toen hij een recensie voor Cyrus Frisch’s film Vergeef Me schreef. En het moet gezegd worden dat veel recensies meer over de mens Frisch gingen, dan over wat hij maakte. Met Blackwater Fever lijken zijn bedoelingen geheel duidelijk en lijkt de filmmaker Frisch nu voor het eerst op zijn film beoordeeld te worden.
Stijlkeuze
Een Amerikaanse auto, rijdend door een woestijnachtige omgeving. Zo opent Blackwater Fever; Cyrus Frisch’s nieuwste film. We zien eebn man (Roeland Fernhout) achter het stuur zitten, met baard en grote bril starend naar het weidse landschap. De man rijdt hard, zonder te stoppen. Hij lijkt op de vlucht. Een vrouw (Ellen ten Damme) zit naast hem. Zij staart ook. Beide zwijgen.
Blackwater Fever kent een intrigerende opening. Niet precies wetend wat te verwachten, wacht je op wat komen gaat. De man stopt, stapt uit en gaat plassen. Zijn urine is rood en hij moet overgeven. De man blijkt aan het dodelijke Blackwater Fever te lijden – een dodelijke vorm van malaria. Dit wordt verteld door een soort korte voorlichtingsfilm, waar een Engelse voice-over vertelt over de malaria mug. Een ietwat vreemde stijlkeuze deze film-in-film constructie, net als het incidentele gebruik van een grovere korrel, die voor even de film op een nare wijze opbreekt.
Zien
Nadat het ziektebeeld van de man is vastgesteld, gaat de vrouw achter het stuur zitten. Er wordt opnieuw ergens gestopt. De man stapt uit en loopt wat rond. Opeens horen we een Afrikaan spreken. Wij verstaan hem niet en de man verstaat hem niet. De man ziet hem ook niet, net als wij. Hij is out of focus. Nadat de Afrikaan zijn verhaal heeft gedaan loopt hij weg en de man lijkt zijn aandacht weer op andere dingen te focussen. Kon de man de Afrikaan niet zien – zoals hij later beweert als hij de koorts de schuld wil geven aan zijn afnemende gezichtsvermogen- of wil de man het niet zien?
Al rijdend in de auto lijkt de man ook geen oog te hebben voor de verkrachtingen, aanrijdingen en mishandelingen die eveneens out of focus te zien zijn. Of deze beelden wel echt zijn, begin je je als kijker nu af te vragen. Het kunnen ook de waanbeelden van een zieke man zijn. Maar wanneer de beelden wel heel dichtbij komen als de vrouw verkracht wordt, lijkt er geen ontkomen meer aan. Nu moet ook de man gaan zien. Zien en handelen.
Kader
Frisch kaart met Blackwater Fever op een interessante wijze de invloed van de media in onze samenleving aan, maar wel op een indirecte manier. De beelden die de man allemaal ziet, lijken zo uit een journaal uitzending over een willekeurig probleemgebied in de wereld te komen. We zien wel wat, maar niet lang genoeg om echt een indruk achter te laten, als het dat al zou doen. Sowieso stuurt Frisch de kijker in Blackwater Fever enorm. Hij bepaalt waar je kijken moet en vooral wát je ziet. Zo ook in een scène waar we de man door een kapotte autoruit zien; we zien precies zijn hoofd. Een kader binnen een kader. We hebben als kijker een beperkt zicht, net als de man op het beeld.
De man en de vrouw lijken allerlei dingen te doen om maar niet te willen zien. Spelen met je hand in een waterton en racen tegen een trein. Als de werkelijkheid maar niet onder ogen gekomen hoeft te worden. Deze acties en handelingen van de twee worden na verloop van tijd echter meer en meer associatiever, waardoor het steeds moeilijker wordt om met de personages mee te gaan. Tevens zijn deze handelingen zo willekeurig, dat het einde niet op de juiste manier binnenkomt.
Dapper
Blackwater Fever is niet de beste, maar wel de dapperste film van het jaar. Niet een film die je beklijvende beelden bezorgt, maar hopelijk wel één die je aan het denken zet. Niet alleen over hoe goed wij het hier hebben en hoe slecht ze het in andere gebieden van de wereld hebben. Maar vooral over hoe afgestompt we eigenlijk zijn. Frisch bedoelingen lijken duidelijk. Zeker met het oog op het einde. Het zit er allemaal wel in, maar toch heeft het niet de impact die het zou moeten hebben. Net als in Frisch’s eerdere film Vergeef Me, waar een soortgelijk effect wordt nagestreefd, maar waar het ook niet helemaal uit de verf komt. Dit is echter maar ten dele de filmmaker aan te rekenen. Frisch laat je wel kijken, maar nooit naar de dingen die er echt toe doen. Tegelijkertijd zorgt hij hierdoor juist dat de beelden aan het einde geen impact meer maken. Zijn publiek is in zo´n extreme mate beïnvloed door alle input welke in het leven binnenkomt via de media, dat we een stel hongerige Afrikanen niet eens meer zo erg vinden. En dat is behoorlijk treurig.
Waardering: ***
 |
Blackwater Fever (2008)
Regie: Cyrus Frisch
|