Tien jaar geleden maakte Ben van Lieshout De Verstekeling, zijn derde speelfilm. Hierna maakte hij nog enkele korte en lange documentaires om vervolgens op het Nederlands Film Festival van dit jaar te komen met één van de meest interessante films: De Muze, een verhaal over een schrijver met een writer’s block, die al dwalende door de stad inspiratie probeert te vinden.
Affiche: Studio Beige
Afstandelijk
Veel meer valt er niet over de inhoud van De Muze te vertellen. Matthias Schoenarts speelt de schrijver in kwestie, die boeken leest van T.S. Elliot en Samuel Beckett en wegdroomt bij de Italiaanse Monica Vitti in Antonioni’s L’Eclisse. De film is geheel dialoogloos, maar wordt wel ondersteund door een voice-over, ingesproken door acteur Fedja van Huet, ontleend aan het boek “Portret van een Jongeman” van schrijver J.M. Coetzee.
Vooraf kan gedacht worden dat je dialoog zult gaan missen, maar niets is minder waar. De voice-over geeft de kijker precies genoeg informatie om de (spaarzame) acties en handelingen van de schrijver te begrijpen. Het is wel enigszins problematisch dat de voice-over nogal afstandelijk is, waardoor je je als kijker niet altijd even goed kan inleven in de hoofdpersoon. Het duurt dan helaas net iets te lang, voordat de schrijver zijn eigen Muze ontdekt, in de vorm van Tara Elders.
Onbereikbaar
De introductie van Tara Elders is overigens prachtig. De schrijver zit in de bioscoop te kijken naar L’Eclisse, waar Monica Vitti (onbereikbaar) achter een hek staat en hier met haar hand langs beweegt. Het shot gaat over naar Tara Elders (die overigens grote gelijkenissen vertoont met Vitti), die op precies eenzelfde manier achter een hek staat. Wanneer de twee elkaar ontmoeten, blijft het opnieuw zwijgzaam, waardoor de handelingen meer nadruk krijgen en het duidelijk is hoe prachtig de mise-en-scène in elkaar zit. Een streling, een blik en een zoen wint – zonder dialoog – alleen maar meer aan kracht.
Impact
Dat er niks wordt gezegd in de film, zal voor velen synoniem staan aan het ontbreken van actie. Niks is echter minder waar. Mensen met enig zitvlees zullen ervaren dat er heel veel gebeurt, en dat de film hier juist zeer spaarzaam mee om springt. De woedeuitbarsting van de schrijver, waar hij opeens keihard tegen een grote deur aanloopt, heeft een grote impact. Doordat de handeling in de scènes hiervoor zo minimaal is, maakt een actie als deze je juist extra bewust van de frustraties waar de schrijver mee kampt.
De Muze oogt ook schitterend. Cameraman Stef Tijdink (die al eerder van Lieshout’s De Verstekeling, maar ook bijvoorbeeld Het is een Schone Dag Geweest van Jos de Putter draaide) speelt prachtig met het licht en sommige shots doen zelfs aan de Hongaarse grootmeester Bela Tarr denken. Mooi is ook dat Van Lieshout er juist niet voor gekozen heeft om De Muze afstandelijk te draaien, maar juist in veel gevallen ‘op de huid’ van de acteurs kruipt en zo de kijker extra mee laat leven.
Kern
Dat De Muze niet geheel perfect is, heeft te maken met de mate van afstandelijkheid die vooral in de al eerder genoemde de voice-over te vinden is. De teksten, die vrij poëtisch aandoen, zorgen ervoor dat je nauwelijks tot de kern van de emoties van de schrijver komt en er meer mee bezig bent de teksten te interpreteren.
De mate van ontwikkeling kent ook een minpunt. Het is jammer dat er in de acties en handelingen net iets te weinig ontwikkeling zit en dat dit uiteindelijk pas in – het overigens schitterende – eindshot verklaard wordt.
Waardering:
****
De Muze (2007)
Regie: Ben van Lieshout
Scenario: Ben van Lieshout
Producent: Ben van Lieshout & Bea de Visser
Camera: Stef Tijdink
Muziek: Michael Cashmore
Montage: Jan Ketelaars
Met: Matthias Schoenaerts, Tara Elders, Bart Klever, Sallie Harmsen, Fem Petraeus e.v.a.
Taal: Nederlands, Italiaans
Duur van de film: 72 min / Kleur / Zwart-wit
Distributie: Filmmuseum
Te Zien vanaf: 22 mei 2008
Is er al zicht op of deze film op dvd zal gaan verschijnen?
Staat nog niet gepland. Heb ook geen idee of er iemand mee bezig is. Wel een leuk ander ‘nieuwtje’. De film ‘Angela: love comes quietly’ van Nikolai vd Heyde verschijnt over drie weken op dvd (niet dat dat iets met deze film te maken heeft, maar dat zulk soort onbekend en vergeten werk een release krijgt, is hoopgevend en positief!).
De dvd van de muze is al een tijd geleden verschenen, en is te bestellen via http://www.bvlfilm.com