“toont de kwaliteit en diversiteit van de Nederlandse animatiefilm”
Vanaf 17 april is een verzameling van zestien korte Nederlandse animatiefilms te zien in een groot aantal filmtheaters in het land. Onder deze zestien films bevinden zich naast de films van gevestigde namen ook eindexamenfilms van veelbelovende jonge Nederlandse animatiefilmers.
Nederland animatieland
Wie enkel af zou gaan op de avondvullende animatie is geneigd te denken dat er in Nederland barweinig op het gebied van animatiefilm wordt gedaan. Het tegendeel is echter waar. Met name vanaf de jaren zeventig van de vorige eeuw is de productie van animatiefilms in Nederland enorm toegenomen. Ook in de decennia daarvoor werden er echter al veel korte animatiefilms en opdrachtfilms afgeleverd. Van de jaren veertig tot begin jaren tachtig was de Toonder Studio’s toonaangevend voor de Nederlandse animatiefilmproductie en leverde zij onder andere de nu nog fameuze serie Barbapapa en de film Als je begrijpt wat ik bedoel af.
Tot eind jaren tachtig fungeerden de Nederlandse animatiestudio’s vooral als soort van opleidingsinstituut of tussenstap om later naar het buitenland te vertrekken om aldaar aan de slag te gaan. Eind jaren tachtig werd het echter mogelijk om animatie als vak te gaan studeren. Sinds die tijd zijn er ook steeds meer professionele, opgeleide Nederlandse animatiefilmers in Nederland in de weer. Dit resulteert niet alleen in een meer constante stroom aan filmers, maar ook aan een grotere constante stroom aan kwaliteit. De kennis die men opdoet tijdens de studie hoeft immers niet meer tijdens het werk geleerd te worden, waardoor de filmers meer tijd hebben nieuwe ideeën te bedenken en ontwikkelen. Ook de opkomst van animatiefilmfestivals sinds de jaren tachtig zorgt voor een hogere kwaliteit en afzet.
De korte animatiefilms die Nederland de afgelopen decennia heeft afgeleverd worden wereldwijd vertoond en hoog gewaardeerd. Dit heeft niet alleen te maken met het ontbreken van een zogenaamde taal- of cultuurbarrière – korte animatiefilms vertellen vaak beeldend hun verhaal en werken met symbolen en metaforen die wereldwijd bekend zijn – maar ook door het vakmanschap waarmee ze gemaakt zijn. Ook de oogst van de laatste jaren van de academies in Nederland is hoog van kwaliteit, sterk in vormgeving en techniek. Pas afgestudeerde animatiefilmers winnen vaak prijzen in zowel binnen- als buitenland. Met de Nederlandse Animatie Tour 2008 wil het Nederlands Instituut voor Animatiefilm (NIAf), samen met het Holland Animation Film Festivall (HAFF) en Cinema Delicatessen, de ‘jonge’ Nederlandse animatiefilm bij het grote publiek onder de aandacht brengen.
De films
Zoals in de inleiding vermeld, bestaat het programma uit zestien korte animatiefilms, waaronder enkele eindexamenfilms, van veelbelovende jonge Nederlandse animatiefilmers. De films, variërend in lengte van één tot tien minuten, zijn gemaakt in de periode 2004-2008. Hieronder een opsomming van en toelichting op de betreffende films.
Street
regie: Frodo Kuipers | 2006 | 1’00”
Een man probeert een drukke straat over te steken, maar het verkeer heeft lak aan de verkeersregels. Kuipers maakt gebruik van een simpel ogende, maar doeltreffende animatie en creëert een fijn tempo en ritme, maar door de korte speelduur van het filmpje is enige inleving of betrokkenheid onmogelijk.
BWAP!
regie: Marlies van der Wel | 2005 | 5’10”
Een meisje met afwijkend geluid – het enige geluid wat uit haar nog jonge keeltje komt is het geluid van een scheepstoeter – wordt niet geaccepteerd door haar omgeving. Uiteindelijk vindt ze haar roeping. De grootste kracht van het filmpje betreft de prima weergave van de gevoelens van het meisje, dat zichtbaar aangedaan is door de reacties van haar omgeving op haar afwijkende geluid. Daar echter al snel duidelijk is wat haar roeping zal zijn, zijn zelfs de laatste paar minuten een lange zit.
Vent
regie: Erik van Schaaik | 2004 | 5’00”
Een man vecht tegen de wind, steeds weer wordt hij omvergeblazen. Een klein meisje blijft echter met gemak overeind en lijkt de oplossing aan te reiken, maar zorgt tevens voor een nieuw probleem. Vent is een komische en prachtig ogende film, die in al zijn eenvoud doeltreffend is. Let op de aparte kadrering.
The Order Electrus
regie: Floris Kaaijk | 2005 | 7’23”
De verbazingwekkende kracht van de evolutie heeft een nieuwe insectenkolonie teweeg gebracht. Electronische insecten van de orde van Electrus. De film creëert een eigen realiteit en filmgenre doordat het inventief gebruik maakt van allerlei materialen en de persiflage overstijgt.
Warped
regie: Chok Wah Man | 2006 | 5’17”
Visuele beleving van iemand die mesjokke wordt. Is dit de werkelijkheid of een hallucinatoire beleving? Door slim gebruik te maken van de animatietechnieken en beeld en geluid op een doeltreffende wijze te combineren, zorgt Wah Man ervoor dat de kijker het spoor bijster raakt.
Teddy
regie: André Bergs | 2005 | 3’30”
De ontmoeting met een klein kind doorbreekt voor een enkel moment de isolatie van Teddy, oude man die het leven niet meer bij kan houden. Zoals veel animatiefilms bevat ook Teddy geen spraak en vertelt het beeldend haar verhaal. Door enkel Teddy en het meisje herkenbaar weer te geven, de rest van de personages als speelgoed neer te zetten en de omgeving surrealistisch te laten ogen maakt Bergs zijn boodschap meer dan duidelijk. Tel daarbij op dat de handelingen die Teddy verricht en de situaties waarin hij terecht komt herkenbaar en aandoenlijk zijn en succes is gegarandeerd.
My Dear Grandma
regie: Marta Abad Blay | 2008 | 4’35”
Dolores, de hoofdpersoon, is in haar dromen gewoon een oma die geniet van haar rust en haar familie. De realiteit is echter anders: ze voelt zich een slaaf van haar familie, verantwoordelijk voor de zorg voor de gezinsleden en niet in staat iets aan haar situatie te veranderen. Op een dag wordt het haar te veel en besluit ze te breken met haar bestaan als ‘slaaf’ en te kiezen voor een beter leven. Abad Blay wisselt Dolores’ droomwereld en realiteit op dergelijke wijze af dat de beelden op de kijker een komisch effect hebben. Net als Teddy is ook dit filmpje herkenbaar en aandoenlijk.
Hardhandig
regie: Douwe Dijkstra | 2005 | 1’15”
Futuristische tendensen spelen een kat en muisspel met surrealistische invloeden. Op zijn kenmerkende eigenzinnige manier toont Dijkstra ons ‘lopende’ handen met futuristische technieken.
Lamp
regie: Douwe Dijkstra | 2005 | 1’15”
Net als in Hardhandig springt Dijkstra ook in Lamp inventief om met de middelen en technieken die hij tot zijn beschikking had. De film toont ons enkel een hanglamp met insecten, waarin enkele grappige gebeurtenissen plaatsvinden. Humor en knappe beelden wisselen elkaar af.
1 Dag in Barcelona
regie: Douwe Dijkstra | 2006 | 3’10”
Dijkstra geeft in deze film een impressie van een dag tijdens zijn werkverblijf in Barcelona. Hij maakt hierbij gebruik van een mix tussen live action en animatie. In drie minuten tijd volgen we Dijkstra door zijn dagelijkse bezigheden in Barcelona. Ondanks de weinig verheffende gebeurtenissen blijft het filmpje boeien, wat met name te danken is aan het hoge tempo en de ondersteunende muziek en geluidseffecten.
Evolizer
regie: Jan van Nuenen | 2007 | 10’37”
In een labyrint van ontsnapte onderdelen uit vergane computerspelletjes beweegt een mensachtige figuur met een grote doos. Hieruit ontstaat een nieuwe, veelkleurige en fantasievormige onderwaterwereld, waarin een explosieve evolutie plaatsvindt. Evolizer is één van de weinige (duidelijk) experimentele animatiefilm in de tour, die de aparte benadering van beeld en beweging vaak fascineert, maar door het ontbreken van een duidelijke (verhaal)structuur niet constant blijft boeien.
Worms
regie: Sil van der Woerd | 2007 | 5’00”
Naast Evolizer is ook Worms een experimentele animatiefilm. Het is een experimentele muziekvideo, waarin Lolly Jane Blue in de verschillende lagen van de aarde daalt naar de climax van een onderwater ballet. Van der Woerd geeft de verschillende lagen een prachtige, dromerige vormgeving en schotelt de kijker zo de meest prachtige beelden voor.
Bits and Pieces
regie: Nils Mühlenbruch | 2006 | 5’40”
Een niet geheel geslaagde poging om het onopgemerkte waar te nemen, de dingen waar onze blik overheen glijdt in het leven van alledag. Op zichzelf staande beelden gaan relaties aan met elkaar en trachten zo nieuwe verhalen te vormen; helaas doen de beelden vaak te willekeurig en vrijblijvend aan om een echt coherent geheel te vormen.
Poëzie is Kinderspel
regie: Bouwine Pool | 2005 | 2’30”
Een heel nieuw heelal kan schuil gaan in de kleinste inktvlek. Poëzie is Kinderspel maakt deel uit van de tiendelige ‘Dicht / Vorm Klassiekers’-reeks, waarin gedichten van belangrijke Nederlandse poëzieschrijvers worden verbeeld. Pool dit in haar deel overtuigend en creatief en zorgt voor een fijne wisselwerking tussen beeld en geluid.
Asef (Sorry)
regie: Martin Putto | 2006 | 3’15”
Een verwarrend telefoongesprek wordt gemonitord. Misverstand, of is er iets aan de hand? De sterke boodschap – communicatie wordt steeds onpersoonlijker – wordt door de abstracte vormgeving goed overgebracht, desondanks weet het filmpje niet de volle speelduur te boeien. Ook de overdreven dialoogstem zorgt voor de nodige irritatie.
Shipwrecked
regie: Frodo Kuijpers | 2005 | 5’30”
Begon de animatietour al met een filmpje van Frodo Kuipers, ook het slotfilmpje staat op zijn naam. Een schipbreukeling zit op een klein eiland en probeert uit alle macht contact te leggen met iemand die hem zou kunnen redden. Uiteindelijk wordt zijn hulpkreet ontvangen, maar verkeerd geïnterpreteerd. Toch ontstaat er een mogelijkheid om van het eiland af te komen. Hij wordt echter plotseling en onverwacht voor een keuze gesteld: vrijheid, of rijkdom? Hij laat zich verleiden tot het laatste en laat ze de enige kans om te ontsnappen aan zijn trieste lot aan zich voorbij gaan. Net als Street kenmerkt ook Shipwrecked zich door de simpele, maar doeltreffende tekenstijl. Waar Street te kort duurt om de kijker ook maar enig moment mee te sleuren in het getoonde en niet meer dan een kleine glimlach op het gezicht weet te toveren, lukt het Shipwrecked wel om je een aantal keren goed te doen laten lachen. Rake komedie is alom vertegenwoordigd in deze uitstekende slotfilm van de voorstelling.
Waardering:
*** half
Nederlandse Animatie Tour 2008 (2004-2008)
Duur van de film: 71 minuten / Kleur
Distributie: Cinema Delicatessen
Te zien vanaf: 17 april 2008
– vanaf 17 april o.a. in Amsterdam, Arnhem en Leeuwarden.
– vanaf 24 april o.a. in Middelburg en Groningen.
– vanaf 1 mei o.a. in Utrecht.
– vanaf 8 mei o.a. in Apeldoorn en Maastricht.
– vanaf 15 mei o.a. in Deventer en Hilversum.
– vanaf 29 mei o.a. in Eindhoven.