Dit jaar is het precies anderhalve eeuw geleden dat de slavernij werd afgeschaft. Musea wijden er exposities aan en ook de Nederlandse filmwereld laat van zich horen. Eerder dit jaar maakte debutant Jeroen Leinders Tula: The Revolt, nu opent de boekverfilming Hoe Duur Was de Suiker het Nederlands Film Festival. Jammergenoeg lijkt het regisseur Jean van de Velde meer te gaan om soap-achtige romances dan de onderdrukking op en rondom de suikerplantages.
Slavernij
Aanvankelijk lijkt de film nog een duidelijke aanklacht te worden tegen het jarenlange misbruik en uitbuiten van zwarten in Suriname. Hoe Duur Was de Suiker opent met de vertelstem van Mini-Mini, die uitlegt hoe haar moeder werd verkracht door kolonisten, waardoor ze niet eens zeker weet wie haar vader is. Op jonge leeftijd wordt ze opgenomen in een rijk gezin waar ze als lijfslavin mag fungeren. Maar dan verschuift het perspectief al snel. Dezelfde vertelstem is nog wel te horen, maar er wordt veel meer aandacht gevestigd op Sarith, de dochter des huizes.
Romantiek
De slavernij-gruwelen worden zo na een korte introductie al naar de achtergrond geschoven om plaats te maken voor een verhaal over een jonge vrouw die de liefde van haar leven maar niet tegenkomt. Zielig voor haar, zou je kunnen denken, maar Sarith wordt afgeschilderd als zo’n vervelend, hysterisch en manipulatief kreng dat je geen seconde medelijden met haar hebt. Zelfs Gaite Jansen, een van de meest belovende actrices van het moment, lijkt er maar geen raad mee te weten. Pijnlijk om daar een film lang naar te moeten kijken.
Clichés
Intussen komen er sporadisch momenten voorbij die ons doen herinneren dat dit drama, dat alle denkbare clichés afwerkt, zich afspeelt tijdens de slavernij. Zo zien we bijvoorbeeld terloops hoe een zwarte hand in een suikerpers vast komt te zitten, koeltjes door een plantage-eigenaar wordt afgehakt, waarna de vloeibare suiker rood kleurt. Diepgravender dan zulke symboliek wordt het helaas niet.
Maar het is met name het gezapige liefdesverhaal dat de film domineert. Pas tegen het einde, wanneer het perspectief van Mini-Mini wat meer naar de voorgrond treedt, begint Hoe Duur Was de Suiker weer enigszins op een film over de slavernij te lijken, in plaats van een vermoeiende verzameling liefdesproblematiek. Maar dan is het jammergenoeg al te laat om nog iets van medeleven of begrip op te kunnen roepen.
Waardering: **
Hoe duur was de suiker (2013)
Regie en scenario: Jean van de Velde
Producent: Michael Auret, Richard Claus en Paul Voorthuysen
Camera: Giulio Biccari
Montage: Job ter Burg
Muziek: Paleis van Boem
Met: Gaite Jansen, Yootha Wong-Loi-Sing, Anna Raadsveld, Benja Bruijning, Yannick van de Velde, Kees Boot, e.v.a.
Taal: Nederlands, Sranantongo
Speelduur: 120 minuten / Kleur
Te zien vanaf: 26 september 2013
Bijzonder mooi gespeeld, maar vond het boek toch aangrijpender dan de film. Duidelijk te zien dat de opnames niet in Suriname gemaakt zijn, dat deed voor mij afbreuk aan de film.