“Herkenbaar en indringend (…) fenomenaal spel”
Mijke de Jongs Tussenstand ging begin augustus succesvol in première op het filmfestival van Locarno en was vorige maand de grote winnaar van het Nederlands Film Festival. De film won drie Gouden Kalveren – voor Beste Regie, Beste Actrice en Beste Geluid – en wist de Prijs van de Nederlandse Film Kritiek in de wacht te slepen. Vanaf donderdag is de film ook in de Nederlandse bioscopen te zien. Hoewel, met slechts acht kopieën zal de film aan het gros van het bioscoop-publiek voorbij gaan. En dat is jammer, want Tussenstand verdient meer.
Improvisatie
Met veel goodwill en enthousiasme werkten cast en crew van Tussenstand begin dit jaar aan het experimentele project: er was geen script – enkel de eigenschappen van de karakters en de hoofdpunten van het verhaal stonden vast – en de dialoogscènes kwamen zodoende door improvisatie tot stand. Het resultaat is een kleine, persoonlijke en intense film.
Martin en Roos zijn gescheiden, maar nog steeds niet los van elkaar. Als hun 17-jarige zoon Isaac zich meer en meer terugtrekt in een stilzwijgend isolement worden de gesprekken tussen de twee steeds harder en heftiger. Hun pogingen een oplossing voor Isaac te bedenken lopen stuk op hun frustraties uit het verleden en hun onvermogen naar elkaar te luisteren. De ontmoetingen tussen de twee vinden altijd plaats op neutraal terrein, waar ze ook hun werkgesprekken voeren, hun vrienden ontmoeten en nieuwe relaties proberen op te bouwen.
Het ‘volle leven’ van die openbare gelegenheden vormt een fel contrast met de binnenruimtes waar Isaac ronddwaalt, en de stilte die hij prefereert. De film laat deze twee contrasterende werelden botsen. En maakt voelbaar hoe er langzamerhand iets verschuift in de relatie tussen de drie familieleden die zo nauw verbonden zijn, maar elkaar toch amper kunnen bereiken.
Intens
Mijke de Jong bewijst in haar vijfde lange speelfilm wederom haar talent op het gebied van acteursregie. De film leunt volledig op het spel van De Brauw en Musters en door het vertrouwen van De Jong en de chemie tussen beide acteurs is het resultaat verbluffend. Gevoelens van sympathie en afkeer wisselen elkaar voortdurend af. Alle zwakheden en onvolmaaktheden die de personages Roos en Martin zo krampachtig proberen te verbergen, worden door de scherpe en beklijvende observatie van de camera en de nietsverhullende blikken genadeloos en eerlijk getoond. Cameraman Ton Peters heeft ervoor gekozen steeds één van de twee in focus te nemen tegen een vervaagde achtergrond. Hierbij tast hij als het ware het gezicht van het personage af om langzaam steeds dieper onder de huid te kruipen en de emoties bloot te leggen. In combinatie met de knappe montage schept dit een intense band met de kijker.
Irritatie en fascinatie
De door improvisatie tot stand gekomen dialogen lijken uit het leven gegrepen en bezorgen de kijker zo nu en dan een ongemakkelijk gevoel. Niet alleen omdat de twee veelvuldig langs elkaar heen praten, maar ook omdat de gesprekken de ziel van beide personages bloot leggen. Als kijker weet je al snel wat het probleem van de twee is: zichzelf écht uiten en écht luisteren naar de ander is moeilijk. Dit levert irritatie op, niet alleen bij de personages zelf, maar ook bij de kijker. Dat deze irritatie voelbaar wordt en – net als bij de personages – steeds verder onder de huid kruipt is echter geen minpunt, het is fascinerend en toont aan hoe sterk je inmiddels bent meegezogen in de verstikkende leefwereld van de twee.
Tussenstand is een herkenbare en indringende film, met als grootste kracht het fenomenale spel van De Brauw en Musters. Door de stijlkeuzes op het gebied van camera en montage worden de intense emoties en het onvermogen van beiden om te communiceren voelbaar. Voor de kijker is er geen ontsnappen aan. Die mogelijkheid wordt pas geboden op het moment dat de aftiteling loopt, de deuren van de zaal open gaan en je verstild naar buiten loopt om het geheel rustig te laten bezinken.
Waardering: ****
Tussenstand (2007) Regie: Mijke de Jong Scenario: Mijke de Jong, Jolein Laarman Producent: Joost de Vries, Leontine Petit Camera: Ton Peters Muziek: Paul M. van Brugge Montage: Dorith Vinken Met: Elsie de Brauw, Marcel Musters, Stijn Koomen, e.v.a. Taal: Nederlands Duur van de film: 80 minuten / Kleur Te zien vanaf: 8 november 2007 |
Reacties zijn gesloten.