web analytics

Ineke Smits over De Vliegenierster van Kazbek

Reacties zijn gesloten

Ineke Smits maakte met Magonia (2001) haar enige lange speelfilm tot nu toe. De poëtische, magisch-realistische vertelling riep in zowel binnen- als buitenland bewondering op. De Vliegenierster van Kazbek borduurt voort op dit magisch-realisme, al vindt de film haar wortels dit keer in de werkelijkheid: de opstand van een groep Georgische soldaten op Texel in april 1945. “We wilden een film maken die zich niet alleen in de fantasie afspeelt, maar ook een basis heeft in de werkelijkheid.” Ineke Smits vertelt in enkele steekwoorden over haar nieuwe film.

Idee
“Na Hoerenpreek, De wolkenfabriek en Magonia wilden Arthur Japin en ik iets heel anders maken. Een speelfilm die zich niet alleen in de fantasie afspeelt, maar ook een basis heeft in de werkelijkheid. Veel Nederlandse films spelen zich af in de Tweede Wereldoorlog. Vaak op het platteland, met vaste elementen zoals onderduikers, verzetshelden en verraad. Daarover wilden wij een heel ander verhaal vertellen. Op Texel zaten in de oorlog achthonderd Georgische soldaten. Mei 1945 kwamen zij in opstand tegen de Duitsers. In Nederland is dat verhaal, zeker bij de jongere generaties, niet zo bekend. Daar wilden we graag iets mee doen. Maar wel op onze manier. De Vliegenierster van Kazbek is geen historische film, maar een fantasieverhaal tegen de achtergrond van een historische realiteit.”

Fantasie
“Alle films van Arthur en mij gaan over hetzelfde onderwerp, de kracht van de verbeelding. In het werk dat wij maken, samen en los van elkaar, is dat het leidmotief. Mensen hebben het vermogen te dromen. De fantasie de wereld anders voor te stellen dan hij misschien werkelijk is. Dat is een positieve eigenschap. Die maakt dat mensen mensen zijn. Het is ook een overlevingsmethode. In De Vliegenierster van Kazbek geeft het Marie de kracht haar eigen weg te zoeken. Te kiezen hoe zij haar leven wil leiden. Ook het motief van de buitenstaander, de eenling die met zijn fantasie overeind blijft, komt vaker in ons werk voor.”

Inspiratiebronnen
“We wilden een film maken die afweek van de doorsnee Nederlandse oorlogsfilm. Als referentie hebben we bijvoorbeeld gekeken naar La vita è bella en Another Time, Another Place. Films die op een andere manier een ander soort verhaal vertellen dat zich in die periode afspeelt. Een belangrijke inspiratiebron waren de kleurenfoto’s van Anton Hustinx uit de Tweede Wereldoorlog. Hij fotografeerde het dagelijks leven. Die beelden, bijvoorbeeld met soldaten die ijsjes eten, geven bijna een vakantiegevoel. Dat vond ik belangrijk. Texel lijkt geen eiland in oorlog. Dat zie je ook in de film die vreemde tegenstelling van marcherende soldaten die geen wapens maar een parasol, schep of handdoek dragen. Die liedjes zingen hoe gezellig het is om in zee te zwemmen.”

Actualiteit
“Een onderliggend, tegelijk tijdloos en actueel thema van De Vliegenierster van Kazbek is de botsing tussen culturen. Hoe kun je culturele verschillen overbruggen? De Nederlanders, Duitsers en Georgiërs hebben ieder hun eigen taal en gebruiken. Zoals dat nu geldt voor Nederlanders, Marokkanen, Turken en Surinamers. Dat leidt tot misverstanden en confrontaties. Een voorbeeld in de film is de scène waarin de Georgiërs voor het eerst mee-eten met het gezin van Marie. In Georgië is het gebruik dat je gelijk iets te eten pakt. Anders ben je onbeleefd tegenover de gastheer. Nederlanders vinden dat juist onbeschoft. Hier wacht je netjes op je beurt. Als je nieuwsgierig bent zoals Marie, steek je wat op van zulke culturele verschillen. Ze ontdekt iets nieuws. Het verbreedt haar kijk op de wereld. Maar daarvoor is moed nodig en een open vizier. Dat missen tegenwoordig veel mensen in Nederland. Angst en achterdocht regeren. Ik denk dat onder de aanhangers van Wilders veel bange mensen zijn.”

Scenario
“In de scenariofase werken Arthur en ik altijd intensief samen. Het is niet zo dat Arthur een script schrijft, het bij me in de bus gooit en ik het verfilm. We hebben ook regelmatig discussies. Arthur schrijft bijvoorbeeld prachtige, maar heel literaire dialogen. Die zijn soms lastig te spelen. Maar uiteindelijk komen we er altijd uit. Dan zegt Arthur: ‘Ine, het is jouw film.’ Omdat we veel problemen hadden met de financiering hebben we aan het scenario van De Vliegenierster van Kazbek erg lang gewerkt. Tussen de eerste en de laatste versie zitten ruim acht jaar. In de tussentijd heeft Arthur vier romans geschreven en heb ik drie documentaires gedraaid. Nadat we ideeën hadden uitgewisseld, schreef Arthur een eerste opzet. Tot de derde versie hebben we er samen aan geschreven. Daarna ben ik met Zaza Rusadze, een jonge Georgische filmmaker, gaan werken aan de Georgische dialogen en personages. Vakhusti Kotetishvili, mijn schoonvader, heeft een aantal liedteksten geschreven.”

“Het lastigste bij het scenario was het verhaal van de Georgiërs. Wie zijn ze? Waarom vochten ze aanvankelijk voor de Duitsers? Wat deden ze op Texel? Hoe kwamen ze tot de opstand tegen de Duitsers? Over die ingewikkelde historie zijn dikke boeken geschreven. Maar ik vertel een verhaal liever met sfeer en beelden, dan het het expliciet uit te leggen. Wij hebben nu gekozen voor het verhaal van Marie. Daar ligt de focus. De informatie over de Georgiërs hebben we zo gedoseerd, dat het verhaal licht en helder blijft en de kijker zich daarover geen vragen hoeft te stellen. Ook in de montagefase hebben we daaraan nog veel aandacht besteed.”

Georgië
“Ik heb Georgië leren kennen door de regisseur Sergei Parajanov. Ik hield van zijn films. Het is een van de redenen dat ik zelf filmmaker wilde worden. Later ontmoette ik op het Filmfestival Rotterdam Tato Kotetishvili, met wie ik zeven jaar heb samengeleefd. Zo ben ik zelf in Georgië beland. De eerste keer was twintig jaar geleden, toen het land nog deel uitmaakte van de Sovjet-Unie en in Nederland nog bijna niemand van Georgië had gehoord. Voor De Vliegenierster van Kazbek hebben we er zes dagen gefilmd.”

“Twee weken voor de oorlog met Rusland uitbrak, waren we klaar. Een paar weken later was ik terug in Georgië, voor de begrafenis van mijn schoonvader. Hij stierf op de dag dat de oorlog uitbrak. Ik zat in een vliegtuig vol journalisten. In Tblisi zag ik op CNN de laatste locatie waar we hadden gedraaid gebombardeerd terug. Dat maakte het wel heel dichtbij. Ik heb altijd gezegd dat De Vliegenierster van Kazbek een actueel verhaal is, maar door de gebeurtenissen in Georgië sinds augustus 2008 is het wel heel realistisch geworden.”

De Vliegenierster van Kazbek is vanaf 8 april te zien in de Nederlandse bioscopen.

2 gedachten over “Ineke Smits over De Vliegenierster van Kazbek

Reacties zijn gesloten.