web analytics

Interview Ben Sombogaart

Reacties zijn gesloten

De Storm moest geen rampenfilm worden.”

Al decennialang is regisseur Ben Sombogaart een constante factor in de Nederlandse filmwereld. Maakte hij in de jaren tachtig en negentig naam met familiefilms als Mijn Vader woont in Rio (1989), Het Zakmes (1992) en Abeltje (1998), na het voor een Oscar genomineerde De Tweeling (2002) weet hij al jaren een groot volwassen publiek naar de zalen te lokken. Na het grootschalige Kruistocht in Spijkerbroek (2006) en Bride Flight (2008) komt Sombogaart nu met De Storm, een film over de watersnoodramp van 1953. “Het is heel bijzonder een reis door de geschiedenis te maken.”

Levensecht
Wie een blik werpt op het omvangrijke oeuvre van regisseur Ben Sombogaart vermoedt al snel dat er sprake moet zijn geweest van een bewuste carrièreplanning. Van producties voor de kleinsten onder ons heeft de regisseur zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot Nederlands meest succesvolle en bekwame regisseur voor het volwassen publiek. Toch was er van een uitgestippelde route geen sprake. “We zijn eigenlijk steeds een stapje verder gegaan.”

Als documentairemaker voor de IKON reisde Sombogaart in het begin van zijn carrière de gehele wereld over. Verscheidene televisie-documentaires over internationale gezinnen, van Israël tot Libanon, waren het gevolg. “Al vroeg kwam ik zo in aanraking met problemen binnen gezinnen en zienswijzen van kinderen. Toen ik geen zin meer had om de hele wereld over te reizen en documentaires te maken, hebben we non-fictie omgezet in fictie. De research werd drama.” Met Allemaal Tuig! maakte de regisseur in 1982 vervolgens zijn eerste dramaserie voor televisie, welke eveneens bewerkt werd tot een filmversie. “Toen bleek dat deze succesvol was, zijn we op dat pad verder gegaan.”

Mijn Vader woont in Rio werd zeven jaar later het officiële bioscoopdebuut van de regisseur. Ondanks dat het Nederlands Fonds voor de Film het scenario niet meteen zag zitten, won de film een Beer op het Film Festival van Berlijn. Voor Sombogaart een teken dat hij op de goede weg zat. “Het belangrijkste voor mij was en is dat de personages en het publiek serieus genomen worden. Mijn jeugdfilms zijn dan ook niet zo zeer alleen voor kinderen bedoeld, maar zijn films voor en over het hele gezin.”

Authenticiteit
In de jaren negentig verfijnde Sombogaart vervolgens zijn aanpak. Als vaste regisseur van producent Bos Bros maakte hij vele succesvolle jeugdproducties, waaronder Het Zakmes (1992), Dag Juf, tot morgen! (1995) en Abeltje (1998). “Ik merk dat deze periode me veel geleerd heeft. Films maken met kinderen is ingewikkelder dan met volwassenen. Kinderen hebben iets authentieks en dat moet je ze ook niet afpakken. Je moet ze de gelegenheid geven eigen dingen in te brengen. Tegenwoordig geef ik de acteurs nog steeds veel ruimte, luister ik goed naar hun inbreng en repeteer ik veel. De omstandigheden waarin ze moeten spelen moeten goed zijn. Men moet zich serieus genomen voelen.”

Na Abeltje, waarin de regisseur voor het eerst in aanraking kwam met digitale technieken die in latere producties als Kruistocht in Spijkerbroek en De Storm eveneens werden toegepast, nam Sombogaart bewust de tijd om zich voor het eerst serieus te begeven in drama voor volwassen. “Na het succesvolle Abeltje, dat bijna één miljoen bezoekers trok, hadden producenten en distributeurs het gevoel dat ik er klaar voor was. En ik wilde het zelf ook graag.”

Persoonlijk drama
De eerste poging tot een speelfilm voor volwassenen was meteen een schot in de roos. Met de verfilming van ‘De Tweeling’ van Tessa de Loo trok Sombogaart volle zalen, won hij diverse prijzen en werd hij genomineerd voor een Oscar. Het beeldje ging uiteindelijk naar Les Invasions Barbares, maar de nominatie alleen al opende vele deuren. “Zowel nationaal als internationaal is de nominatie erg belangrijk geweest voor de carrière van alle betrokkenen. Het opent deuren. We waren in die periode bezig met de financiering van Kruistocht en plots blijken producenten en geldschieters bijna blind vertrouwen in je te hebben. Natuurlijk moeten de films het daarna ook nog goed doen.”

En daarin schuilt bij Sombogaart eigenlijk nooit een probleem. De regisseur weet hoe hij het publiek mee moet slepen. Ook zijn nieuwste film De Storm is weer een meeslepend epos geworden, waarin spanning en (persoonlijk) drama op grootse wijze gecombineerd wordt. De voorbereidingen voor de film namen ruim zes jaren in beslag. “Scenaristen Rik Launspach en Marjolein Beumer waren al voor 2003 bezig met een script. In 2005 kreeg ik een eerste versie. Ze vonden dat ik goed overweg kon met persoonlijk drama en dat is het belangrijkste in De Storm. Het moest geen rampenfilm worden.”

Strijd
“De belangrijkste drijfveer voor mij om een film te maken is het verhaal. Dat moet gewoon goed zijn. Als dat zo is, dan wil ik het verfilmen. In het script van De Storm werd ik vooral geraakt door de onverzettelijkheid van het hoofdpersonage en de strijd die ze voert met haar omgeving. Al mijn films bogen op levensechte personages, verwikkeld in een strijd. Niet alleen met zichzelf, maar ook met anderen. Ieder mens heeft het recht om zo te zijn zoals die is. Het publiek kan meevoelen met hun strijd.”

De Storm vertelt het verhaal van de achttienjarige boerendochter Julia die, ongehuwd, zwanger raakt van haar vriendje Koos. In het streng religieuze en door tradities geregeerde dorp roept dit weerstand op en Julia komt er dan ook nagenoeg alleen voor te staan. Als de dijken doorbreken en Zeeland overstroomt, raakt Julia haar baby kwijt. Als de storm is gaan liggen en ze haar kindje wil zoeken, kan ze op weinig medewerking van haar dorpsbewoners rekenen.

“Ook Julia is verwikkeld in een strijd. Ze is anders dan de meeste van haar dorpsbewoners. In het Zeeland van toen waren de eilanden nog niet verbonden. Veel mensen leefden hun hele leven in een conservatieve kerkgemeenschap op hun eigen eilandje en kwamen nauwelijks ergens anders. We hebben gekozen voor een familie waarin dat religieuze en conservatieve speelt en Julia, die meer vrijgevochten is, daarbinnen geplaatst. Dat levert een spannende arena op, naast de hele watersnoodramp eromheen.”

Kwetsbaar en krachtig
De hoofdrollen in De Storm worden gespeeld door Sylvia Hoeks en Barry Atsma. Hoeks speelt boerendochter Julia, terwijl Atsma Aldo speelt, de broer van Koos die Julia na de ramp probeert te helpen haar baby terug te vinden. “Voor de rol van Julia zochten we een jonge, goede actrice, die kwetsbaar kan zijn, maar ook power moet uitstralen. Hoeks viel meteen op, ze heeft zowel dat breekbare als krachtige. Barry was al in de picture bij Bride Flight. De chemie tussen beiden was meteen goed.”

Opvallend is de sterke bijrol van de Vlaamse acteur Dirk Roofthooft, als vader van Julia. Opgegroeid in een streng conservatief milieu heeft hij er moeite mee te aanvaarden dat zijn dochter een kindje heeft. Vanaf de eerste scène wordt duidelijk dat vader echter met meer problemen kampt. “Dirk is een geweldig acteur die in een paar scènes een gelaagde achtergrond van een personage neer kan zetten. Ik wilde de norse, zwijgzame clichérol vermijden. Hij is door de omgeving niet in staat die verzoenende stap naar zijn dochter te zetten. Dirk kan die kwetsbaarheid en de ontwikkeling die hij daarin doormaakt als geen ander zichtbaar maken.”

Historie herleven
Voortbordurend op eerder werk van Sombogaart valt op dat ook in De Storm een krachtig vrouwelijk personage een belangrijke rol speelt, evenals in onder andere Abeltje, De Tweeling en Kruistocht in Spijkerbroek. “Dat is geen bewuste keuze,” zegt de regisseur. “Maar het is wel waar. Ook in Isabelle, Nadra en Hasse Simonsdochter, waar we nu mee bezig zijn, is dat weer het geval. Misschien kan ik me wel makkelijker in vrouwen verplaatsen. Het gaat er vooral om dat mensen moeten vechten, moeten overleven. Ze moeten hun best doen gehoord te worden. In films als Abeltje en Kruistocht levert het bovendien interessante conflictsituaties en drama op, je krijgt zo meer verdieping. En kennelijk vindt het publiek het ook gewoon mooi.”

Niet alleen heeft De Storm een sterk vrouwelijk hoofdpersonage met eerder werk van de regisseur gemeen, ook betreft het wederom een film naar historisch materiaal. “Ik vind het leuk om een wereld die je niet direct kent te herscheppen. Bovendien is het heel bijzonder een reis door de geschiedenis te maken. Op deze wijze kunnen we de geschiedenis als het ware herleven. Ik was in de jaren vijftig nog te jong om er bewust iets van mee te krijgen, al ben ik de dag na de ramp – we zaten met z’n allen voor de radio en een aangeslagen, ontroerde stem deed verslag, maar ik ‘zag’ alles voor me – nooit vergeten. Het is nu net of je er weer tussen loopt.”

Computer
Met het 6,3 miljoen kostende De Storm zet Sombogaart weer een extra stapje voorwaarts in zijn carrière. De film is één van de grootste spektakelstukken ooit gemaakt in Nederland – misschien wel hét grootste – en kende een omvangrijke productie. Menig regisseur zou het dan ook nog niet aandurven, maar Sombogaart had er al de nodige ervaringen op zitten. “Kruistocht was ook een enorme klus. Duizenden kinderen, geavanceerde digitale technieken, talloze opnamelocaties, logistieke problemen, noem maar op. De ervaringen die ik daar heb opgedaan, en later ook met Bride Flight, kwamen nu goed van pas. Bovendien hebben we voordeel gehad van de snelle technische ontwikkelingen. Tijdens Kruistocht zag ik voor het eerst goed wat er allemaal mogelijk was met computertechnieken. Je kunt dingen er heel natuurlijk uit laten zien. Hopelijk is dat ook met ‘De Storm’ gelukt.”

De Storm is vanaf 17 september in meer dan honderd zalen in Nederland te zien.

4 gedachten over “Interview Ben Sombogaart

  1. @Anne:
    Recensie volgt in de nacht van woensdag op donderdag.

Reacties zijn gesloten.