Zodra de kerstvakantie begint zitten de Nederlandse bioscopen weer bomvol met families die zich willen vermaken op een koude winterdag. Keuze is er genoeg, maar de grootste productie uit eigen land is Koning van Katoren, een fantasievolle avonturenfilm voor jong en oud. De boekverfilming draait vanaf deze week en beleefde afgelopen zaterdag al een feestelijke première in Tuschinski. Na afloop spraken we met regisseur Ben Sombogaart en schrijver Jan Terlouw.
Overweldigend
Met een tevreden glimlach staan de twee – samen met de rest van de cast en crew – op het podium van de grote bioscoopzaal in de Amsterdamse binnenstad. Het publiek heeft ze zojuist een staande ovatie gegeven en nu is het tijd om feest te vieren in de lobby. Jan Terlouw laat zich meteen lovend uit over het twee uur durende spektakelstuk: “Het was zeer indrukwekkend. Het zijn ontzaglijk mooie beelden, overweldigend.”
Na Oorlogswinter en Briefgeheim is Koning van Katoren het derde boek van de auteur dat in de afgelopen vier jaar is verfilmd. Op de vraag of hij moeite heeft gehad met zijn eigen materiaal uit handen te geven geeft hij resoluut antwoord. “Het gaat altijd zo. Het is nou eenmaal een ander medium. Je kunt niet zeggen dat je een veto-recht wil hebben. Ik ben weinig betrokken geweest bij deze productie omdat dat nou eenmaal toevallig zo gelopen is, maar het is fantastisch dat ik 41 jaar geleden aan mijn bureau zat en opschreef: ‘dit is de geschiedenis van het land Katoren’ – het eerste woord dat me te binnen schoot – en om het dan nu zo groots terug te zien. Dat is voor een schrijver heel erg mooi. Zelf ben ik wel meer iemand van het woord. Als ik de film zou maken, dan zou ik er veel meer dialoog in stoppen. Maar filmers doen dat niet, die zijn veel meer van het beeld. En tegenwoordig ook veel van het geluid, dat is heel dominant. Je zou als filmer tekort schieten als je dat niet zou gebruiken, dat is dan jouw ingrediënt.”
Sombogaart, die al een flink aantal boekverfilmingen op zijn naam heeft staan, staat knikkend naast Terlouw: “Je probeert het allemaal naar beeld te vertalen, maar je moet niet proberen om het boek letterlijk naar film over te zetten. Je moet je laten inspireren door het boek en zo dicht mogelijk bij het hart van het verhaal te blijven. Mensen die het boek hebben gelezen moeten dat hart weer terug kunnen vinden in de film.”
Special effects
Koning van Katoren is een avontuurlijk fantasieboek over een jongen die een reeks opdrachten moet uitvoeren om koning te kunnen worden. Om dat verhaal naar film te vertalen gebruikte Sombogaart een scala aan special effects. Hoewel de regisseur na films als Abeltje, Kruistocht in Spijkerbroek en De Storm wel gewend is om daar mee te werken, blijft het altijd nog een lastige onderneming. “Bij het maken van zo’n film zijn er maar een paar mensen die in hun hoofd hebben hoe het eruit gaat zien, verder is het allemaal virtueel. Zo’n draak is er helemaal niet op de set, de schuivende kerken ook niet. Je hebt dan met een heel team bedacht hoe dat eruit gaat zien en dan zijn er een stuk of vijf mensen die dat echt in hun hoofd hebben. De rest moet dan maar gewoon geloven dat het zo zal zijn. En dat duurt echt lang hoor. Pas een maand of anderhalve maand voordat de film helemaal klaar is gaat het gestalte krijgen. Ondertussen moeten al die andere mensen maar geloven dat het echt gaat gebeuren. Het is ook heel lastig om het allemaal goed uit te denken. Schuivende kerken: hoe schuiven die, hoe bewegen die? Wat voor geluid maakt dat? Die dingen bestaan helemaal niet. Je gaat niet iets kopiëren wat er is, je moet iets nieuws bedenken. We wilden bijvoorbeeld ook geen draak van vlees en bloed, dan ga je concurreren met Harry Potter. Dus toen kregen we het idee dat de draak moest bestaan uit olievaten. Het is het monster dat de mens zelf gecreëerd heeft. En daar moet de hoofdpersoon dan tegen vechten, dat vonden wij een mooi idee.”
Ook buiten de imponerende computereffecten is de verfilming van Koning van Katoren een project geweest dat veel voeten in de aarde heeft gehad. Verschillende regisseurs haakten al voortijdig af en tijdens het draaien in Italië ontstonden er nog problemen toen een productiemaatschappij beslag legde op het geschoten materiaal. Sombogaart: “Het was voor ons een enorm avontuur, trekkend als crew door heel Italië. Ik heb me als Frank de Boer gevoeld, die moest zorgen dat zijn team voetbalde terwijl het bestuur van Ajax een beetje aan het morrelen was. Aan dat laatste heb ik me zo veel mogelijk onttrokken. Ik ben lekker doorgegaan met het maken van mijn film.”
Het eindresultaat is vanaf morgen in heel Nederland te zien.