De jonge filmmaker Felix van Groeningen, die in 2004 zijn speelfilmdebuut beleefde, leverde twee jaar geleden één van de beste tragikomische Vlaamse films van het afgelopen decennnium af. Zijn komische drama De Helaasheid der Dingen was gebaseerd op het gelijknamige boek van enfant terrible Dimitri Verhulst en de officiële Belgische Oscarinzending. Het was treurigheid troef in het fictieve Vlaamse gat Reetveerdegem, waarin een dertienjarige jongen zich staande moest zien te houden tussen zijn zuipende vader en ooms. Van Groeningens derde speelfilm bevestigde zijn status als aanstormend talent.
Talent
Het ongekende talent van Van Groeningen wordt nog maar eens bevestigd met zijn veel serieuzere en diepgravende vierde speelfilm. Hij baseerde zich op het toneelstuk The Broken Circle Breakdown Featuring the Cover-ups of Alabama van hoofdrolspeler Johan Heldenbergh. In dit chronologisch en psychologisch flink door elkaar gehusselde relatie-epos maken we kennis met cowboy en countryzanger Didier en de eigenaresse van een tattooshop, Elise. De twee ontmoeten elkaar in haar winkel en hun knetterende verliefdheid wordt uiteindelijk bezegeld met de geboorte van dochter Maybelle. Van Groeningens drama trapt echter af jaren na de Wittebroodsweken, als de ellende begonnen is. Het jonge stel zit machteloos aan het ziekenhuis bed van hun doodzieke dochter.
Montage
Maybelle groeit niet op in een doorsnee huishouden. De relatie tussen Didier en Elise wordt gekenmerkt door een ijzersterke dynamiek, hun vrijgevochten levensinstelling, maar ook de grilligheden en onvoorspelbaarheden die hieraan kleven. Dit krijgt vorm door de complexe montage, waarin Van Groeningen ons bij verschillende, niet opeenvolgende ijkpunten in de relatie van het onconventionele stel dropt. De vrolijkheid heeft aanvankelijk nog de overhand, ook al begint het met de wetenschap dat het heel slecht gaat met Maybelle. Maar langzaamaan sluipen er moeilijkheden in de relatie. Niet alleen versterkt de fragmentarische montage de emoties en dramatiek, het vergt ook de opperste concentratie van de kijker die hierdoor nog meer in het verhaal gezogen wordt. Het is dus niet een gemakzuchtig trucje om de boel interessanter te maken dan het eigenlijk al is.
Ode aan de liefde
Uit al deze functionele verwarring valt een pijnlijk verhaal te destilleren over een relatie die door moeizame communicatie en onoverzienbare onrechtvaardigheid in verval raakt. Het is begrijpelijk om dit op te hangen aan het dramatische omslagpunt in de levens van Didier en Elise, maar er blijkt iets fundamenteels mis in de aanvankelijk idyllische romantiek tussen het stel. Toch is The Broken Circle Breakdown niet alleen maar een deprimerende exercitie die je naar de sterke drank wil doen grijpen. Het is ook een ode aan de liefde op de momenten dat je je niet kan voorstellen dat deze ooit voorbij zal gaan. De opgewektere kant van het verhaal wordt mede ingegeven door de vele aanstekelijke muziekscènes waarin Didiers bluegrassband centraal staat.
Dit ambitieuze project straalt niet alleen vanwege de titel buitenlandse allure uit. Het is dan ook allesbehalve overdreven pretentieus. Wat betreft thematiek, setting en uitwerking kan deze intense tragedie namelijk ook uitstekend een buitenlands publiek aanspreken. De vraag is dan ook wanneer Felix van Groeningen de aandacht van Hollywood weet te vangen. Of dit een goede zaak is valt te bezien. Misschien willen we in de lage landen deze veelzijdige filmmaker, die zich een begenadigd verteller toont, wel gewoon lekker voor onszelf houden.
Waardering: ****
The Broken Circle Breakdown (2012)
Regie: Felix van Groeningen
Scenario: Carl Joos en Felix van Groeningen
Producent: Dirk Impens
Camera: Ruben Impens
Montage: Nico Leunen
Muziek: The Broken Circle Breakdown Band o.l.v. Bjorn Eriksson
Met: Veerle Baetens, Johan Heldenbergh, Nell Cattrysse, Geert van Rampelberg, e.v.a
Taal: Vlaams, Engels
Speelduur: 86 minuten
Te zien vanaf: 13 december 2012